خوانش لاکانى امر سیاسى در رمان همسایه ها
محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
فاطمه حیدرى
1
(دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسى، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامى، کرج، ایران.)
میثم فرد
2
(دانش آموخته زبان و ادبیات انگلیسى، واحد کرج، دانشگاه آزاد اسلامى، کرج، ایران.)
کلید واژه: ژاک لاکان, امر سیاسى, آرمان شهر, احمد محمود, رمان همسایه ها,
چکیده مقاله :
بر طبق نظر ژاک لاکان، ایجاد آرمان شهرِ بى نقص و مطلق در نظام نسبى جهان نمادین محال است، زیرا چارچوب گستره نمادین تحت سیطره قوانین از پیش تعیین شده (دال ها) است. نظام هاى سیاسى که درصدد ایجاد آرمان شهراند به دلیل عدم باور به محال بودن امکان برپایى آن در این جهان محدود، تصور مى کنند که وجود گروه هاى مخالف علت اصلى عدم توفیق آن هاست، از این رو، اقدام به حذف مخالفان مى کنند. چنین رویه اى در نهایت سبب قدرت یافتن نظام هاى دیکتاتورى نظیر شوروى گردید. نگارندگان برآنند تا در رمان همسایه ها اثر احمد محمود نشان دهند که چگونه بشر با دست کشیدن از آرمان شهر و پشتوانه کردن فقدان (باور به امکان ناپذیرى برپایى آرمان شهر) به عنوان نظام فکرى خود مى تواند از به وجودآمدن دیکتاتورى توسط چنین شعارهاى پوچى جلوگیرى کند و به چارچوب نسبى دموکراسى تن دهد. این رمان شرح ناکامى مبارزان سیاسى در ساختن آرمان شهریست که بناى آن شعارهاى مارکسیستى شوروى است. لاکان تاکید مى کند که بشر براى نزدیک تر شدن به سعادت واقعى باید با واقعیات جامعه مواجه شود و از پروراندن هرگونه خیالِ دست نیافتنى بپرهیزد. عدم توفیق شخصیت اصلى این رمان در عملى ساختن شعارهاى آرمانى در زندان علیه ظلمِ نظام حاکم، این ایده را تقویت مى کند.
