آسیب‌شناسی مصرف سواد رسانه‌ای در بین اقشار مختلف جامعه: مورد مطالعه استان هرمزگان
محورهای موضوعی : مطالعات میان فرهنگیمختار ذاکری 1 , محمود صباحی زاده 2
1 - استادیار ،'گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان
2 - استادیار ،گروه علوم تربیتی، واحد بندرعباس، دانشگاه آزاد اسلامی، بندرعباس، ایران
کلید واژه: سواد رسانه‌ای, آسیب‌شناسی رسانه‌ای, جامعه‌ی استان هرمزگان,
چکیده مقاله :
باتوجه به گستردگی فضای مجازی و چالش‌های مواجه با این فضا، بایست، ضمن توسعه‌ی سواد رسانه‌ای، نحوه‌ی مواجه با رسانه‌های موجود به‌طور دقیق و با همه‌ی ظرفیت، موردشناسایی و آسیب‌شناسی واقع شود. هدف این مطالعه، آسیب‌شناسی مصرف سواد رسانه‌ای در بین اقشار مختلف جامعه بود. روش پژوهش کیفی و جامعه‌ی پژوهش شامل اقشار مختلف مردم در استان هرمزگان است. نتایج نشان داد، به‌طور کلی آسیب‌های سواد رسانه‌ای شامل پنج مقوله‌ی آسیب‌های ذهنی-عقیدتی، آسیب‌های مالی، آسیب‌های روانی، آسیب‌های اجتماعی و آسیب‌های اخلاقی است. در این بین، مقوله‌ی آسیب‌های ذهنی-عقیدتی، آسیب‌های اجتماعی و آسیب‌های اخلاقی دارای بیشترین بسامد است و آسیب‌های مالی و آسیب‌های روانی در درجات بعدی قرار می‌گیرند. شش مقوله‌ی ضعف در زیرساخت‌های ارتباطی، تبلیغات رسانه‌ای معاند خارجی، ضعف در روابط انسانی در جامعه، ضعف دانشی، ضعف در حوزه‌ی برنامه‌ریزی و نظارت ارگان‌های ارتباطی و اعتیاد رسانه‌ای، دلایل بروز آسیب‌های سواد رسانه‌ای هستند. در این میان، مولفه‌های تبلیغات رسانه‌ای معاند خارجی و ضعف دانشی دارای بیشترین بسامد هستند و سایر مولفه‌ها در درجات بعدی قرار می‌گیرند. چهار مقوله‌ی ارتقای دانش رسانه‌ای، ارتقای روابط انسانی رودررو در سطح جامعه، مدیریت فضای مجازی و تقویت انگیزه‌ی حمایت و بهره‌گیری از فضای مجازی داخلی، راهکارهای پیشگیری از آسیب‌های سواد رسانه‌ای هستند. مولفه های ارتقای دانش رسانه‌ای و مدیریت فضای مجازی بیشترین برجسگی را در این بین دارا هستند و مقوله های ارتقای روابط انسانی رودررو در سطح جامعه و تقویت انگیزه حمایت و بهره‌گیری از فضای مجازی در درجات بعدی اهمیت قرار می‌گیرند.
The purpose of this study is the pathology of media literacy consumption among different strata of society in Hormozgan. Qualitative research method and research community includes different strata of Minab city. The results show that media literacy injuries include five categories of mental-ideological injuries, financial injuries, psychological injuries, social injuries and moral injuries. Among these, the categories of mental-ideological injuries, social injuries and moral injuries have the highest frequency and prominence, and financial injuries and psychological injuries are in the next degrees. Six categories of weakness in communication infrastructure, foreign media propaganda, weakness in human relations in society, lack of knowledge, weakness in the field of planning and monitoring of communication organs and media addiction are the causes of media literacy harms. Among these, the components of foreign dissident media advertising and lack of knowledge have the highest frequency and other components are in the next ranks. The four categories of promoting media knowledge, promoting face-to-face human relations at the community level, managing cyberspace and strengthening the motivation to support and use internal cyberspace are ways to prevent the harms of media literacy. The components of promoting media knowledge and cyberspace management are the most prominent among them, and the categories of promoting face-to-face human relations at the community level and strengthening the motivation to support and use cyberspace are of paramount importance.
آذریان، علی، ساروخانی، باقر و نوابخش، مهرداد (1396) رسانه و تعلق پذیری ملی: مطالعه ای در باب تأثیر رسانه های جمعی بر تعلق پذیری ملی، فصلنامه مطالعات میان فرهنگی،دوره 12 ،شماره 31 ،صص 93-115 .
پاکباز خسروشاهی، علی (1397 ) طراحی الگوی مدیریت بحران در رسانه، مجله رسانه، شماره 112 ،صص125-146
حاتمی، محمدرضا (1394 ) شکل گیری داعش در کانون پویش جهانی شدن، مطالعات روابط بین الملل ( پژوهشنامه روابط بین الملل)،دوره 8 ،شماره 30،صص 147 -169 .
حیدری،عباسعلی، فاضلی، فاضل (1396) آسیب شناسی فضای مجازی از منظر فقهی و اخلاقی، ششمین کنگره سراسری فناوری های نوین ایران با هدف دستیابی به توسعه پایدار.
شاه علی، احمدرضا، احسان موحدیان (1391) تروریسم دولتی در فضای مجازی و راهکارهای مقابله با آن، مجله رسانه، شماره 2 ،پیاپی 87 ،صص101-123
فرهنگی، علی اکبر، عباسی، حجت الله (1397) طراحی مدل مقابله با چالش های تروریسم رسانه ای، مجله دین و ارتباطات شماره1 ،صص25-46.
لیاقت دار، محمد جواد، نظری، حسین، موسوی، ستاره (1394 ) .بررسی فرصت ها و تهدیدهای ناشی از کاربست فناوری اطلاعات در سبک زندگی دینی دانشجویان (مطالعه موردی: دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه اصفهان)، مجله مطالعات رسانه و امت، شماره 2 ، 117 تا 140 .
نجات پور، مجید، جمیل میلانی، سید علی نجات (1393) پدیده داعش و شگردهای رسانه ای، نشریه مطالعات رسانه و امت، پیاپی1 ،ص 89 .
مقدس زاده، حسن، صفاهیه، هاجر (1396) سواد رسانه ای و آگاهی از آسیب های شبکه های اجتماعی، مجله مطالعات رسانه ای، شماره39 ،صص25-35 .
نکته دان، حوریه، حافظه سیفی آتش گاه (1386) اینترنت و تأثیر آن بر فعالیت های القاعده، مجله علوم سیاسی، شماره7 ،صص 56 -78 .
شجاعی و همکاران (1398) تأثیر سواد رسانه ای بر سرمایه فرهنگی، مجله مطالعات رسانه ای، شماره 45 ،صص 56 -77
کاستلز، مانوئل (1396) قدرت ارتباطات، ترجمه ی حسین بصیریان، تهران، انتشارات علمی فرهنگی.
Asparouhova, K (2019), Tweens logged in: How social norms and media literacy relate to children's usage of social media, Master Thesis, Department of Media and Communication, School of Economics and
Political Science, London.
Buckingham, D (2003) ,Media Education: Literacy, Learning and Contemporary Culture. Cambridge: Polity Press. Kress,
Rogow, Faith (2009), "Teaching Media Literacy in Less Than an Hour "Journal of Media Literacy Education, 72-74
El-Sated, H., Firoz, M. &Dzamtoska, S (2015), Social changes & social media usage amongst Emirati female. Online Journal of Communication and Media Technologies, Special Issue, December, 102-116.
Livingstone, S (2014), Developing social media literacy: How children learn to interpret risky opportunities on social network sites. Communications, 39 (3), 283-303.
Maykut. P. and Morehouse, R (1994), Beginning Qualitative Research. London: The Falmer press
Papaioannou, T (2011), Assessing digital media literacy among youth through their use of social networking sites. Revista de InformaticaSociala, 8 (15), 36-48.
Asparouhova, K (2019), Tweens logged in: How social norms and media literacy relate to children's usage of social media, Master Thesis, Department of Media and Communication, School of Economics and Political Science, London.
El-Sated, H., Firoz, M. &Dzamtoska, S (2018), Social changes & social media usage amongst Emirati female. Online Journal of Communication and Media Technologies, Special Issue, December, 102-116.8
Livingstone, S (2014), Developing social media literacy: How children learn to interpret risky opportunities on social network sites. Communications, 39 (3), 283-303.
Papaioannou, T (2011), Assessing digital media literacy among youth through their use of social networking sites. Revista de InformaticaSociala, 8 (15), 36-48.
Phang, A (2005), Add a dose of media literacy in the media diplomas curriculum and syllabus. Retrieved July 13, 2016, website: www.esd.sp.edu.sg/eetc/eetc07/docs/JTP/ Medialiteracy_annaphang.pdf.
_||_
