بررسی تغییرات شرایط حرارتی حاکم برساختمان‌های مسکونی در نیمه دوم دوران قاجار با استفاده از روش کارکردی

محورهای موضوعی : مدیریت محیط زیست

احسان زمانی ¹ ((مسوول مکاتبات): دکتری معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)
آرین امیرخانی ² (دکتری معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)
حدیث امان اله بهاروندی ³ (کارشناس ارشد برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.)
محمدرضا بمانیان ⁴ (استاد گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1389/10/10 تاریخ پذیرش : 1390/03/18 تاریخ انتشار : 1395/09/01

کلید واژه: شرایط حرارتی, سامان‌های مسکونی, دوران قاجار, ضریب انتقال حرارت طرح,

چکیده مقاله :

زمینه و هدف: پژوهش حاضر تغییرات شرایط حرارتی حاکم بر ساختمان های مسکونی در ربع سوم و چهارم دوران قاجار را مورد بررسی قرار می دهد. بر این اساس سوال های زیر در انجام این پژوهش مد نظر می باشند: 1) آیا هماهنگی یا سطوح معنی داری بین شرایط حرارتی بناهای مسکونی در این دوره 80 ساله مشاهده می شود؟ 2) آیا این تفاوت ها نسبت به دوره زمانی ساخت بنا تغییراتی به خود دیده است؟ 3) آیا نابسامانی در ساختار معماری ایران در این دوران در ساختمان های مسکونی و به لحاظ شرایط حرارتی نیز حاکم است؟ روش بررسی: در این راستا تعداد 60 بنای مسکونی به نسبت مساوی از سه شهر کاشان، اصفهان و یزد طوری انتخاب شده اند که در دو دوره 40 ساله و به تعداد مساوی قرارگیرند. روش تحقیق در این پژوهش استفاده از روش کارکردی در محاسبات شرایط حرارتی است که برای تحلیل یافته ها از شاخص آماری میانگین و انحراف معیار با فاصله اطمینان 95% (2SD) و خطای مطالعه (P<0.05) استفاده شده است. همچنین برای مقایسه میانگین کمیت های جوامع مورد بررسی از آزمون (T Test) استفاده شده است و نهایتاً نمودارها به کمک نرم افزار excel استخراج گردید. یافته ها: نتایج آماری نشان دهنده اختلاف معنی داری در جهت کاهش قابل ملاحظه کمیت های ضرایب انتقال سطحی و حجمی و نسبت H/Ĥ در ساختمان های مسکونی ربع چهارم نسبت به ربع سوم دوران قاجار وجود دارد؛ بدین مفهوم که ساختمان های مورد بررسی در ربع سوم دوران قاجار حائز شرایط حرارتی نامناسب تری بوده اند.

چکیده انگلیسی:

This paper investigates the changes in the thermal conditions of residential buildings in the 3rd and 4th quarters of Ghajarid Era. This study specifically aims to address the answers for the following questions: 1) Is there a meaningful difference in the thermal conditions of residential buildings in the last 80 years of Ghajarid Era?  2) Do the possible changes of thermal conditions depend on the period in which the buildings are constructed? And is there a correlative connection between the above factors?  3) Does the apparent architectural agitation of the second half of Ghajarid Era affect the thermal conditions of residential constructions as well? Method: In order to achieve the answers, thermal conditions of 60 residential buildings, picked equally from the Kashan, Esfehan and Yazd provinces, were examined. Distribution of the buildings in the 3rd and 4th quarters of Ghajarid Era was considered for each province as well. The research method for calculating the thermal conditions of the buildings was the "performance approach". The outputs considering PResults: Results show a meaningful decrease in the amount of the following thermal quantities: (H/A, G, H/H^) in the last 40 years of Ghajarid Era. These results suggest that the thermal condition of residential buildings in the 3rd quarter of Ghajarid Era was worse than the last quarter.

منابع و مأخذ:

1-      خاکپور، مژگان(1385)، "ساخت خانه­های شیکیلی در گیلان"، نشریه هنرهای زیبا، شماره 25، صص45-54.

2-      کیانی، محمد یوسف(1382)، "تاریخ هنر معماری ایران در دوره اسلامی"، چاپ پنجم، انتشارات سمت، تهران ، ص23.

3-      کاتب، فاطمه(1384)، "معماری خانه­های ایرانی"، چاپ اول، نشر سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران ، ص263.

 

4-      محمودی، عبدالله(1384)، "بازنگری اهمیت ایوان در خانه­های سنتی" ، نشریه هنرهای زیبا، شماره 22، صص 53-62. .

5-      اکرمی، غلامرضا؛ واعظ معروفی، مهناز(1387)، "طراحی اقلیمی الگوی خانه در روستای خور"، نشریه معماری، شماره 1، صص 3-17.

6-      شمیم ،علی اصغر (1371) ،ایران در دوره سلطنت قاجار، چاپ سوم، شرکت چاپ و انتشارات علمی، تهران ، ص365.

7-      خلیل ااا.. مقدم، احمد(1380)، تاریخ مستند ایران و جهان از عهد سومر تا عهد پهلوی، انتشارات جمالی پور، تهران ، ص543 .

8-      قدیانی، عباس (1384)، تاریخ فرهنگ و تمدن ایران در دوره قاجاریه، چاپ اول، انتشارات فرهنگ مکتوب، تهران ، ص154.

9-      پوپ، آرتور(1384)، "معماری ایران"، ترجمه غلامحسین صدری افشار، چاپ دوم ، نشر اختران، تهران ، تهران ، ص266.

10-  یرنیا، محمدکریم(1382)، سبک شناسی معماری ایرانی،تدوین غلامحسین معماریان،چاپ دوم،انتشارات پژوهنده، تهران ، ص272.

11-  پیرنیا، محمدکریم(1383)،آشنایی با معماری اسلامی ایران،تدوین غلامحسین معماریان،چاپ هشتم،انتشارات دانشگاه علم و صنعت ، ص153 .

12-  نوربرگ شولتس، کریستیان(1381)، " معماری: حضور، زبان و مکان"، ترجمه علی­رضا سید احمدیان، موئسسه معمار نشر، تهران ، ص54 .

13-  تقوایی، ویدا(1386)، "نظام فضایی پنهان معماری ایرانی و ساختار آن"، نشریه هنرهای زیبا، شماره 30، صص 43-52. ، ص48.

14-  ابوالقاسمی،لطیف(1366)، "هنجارشکل­یابی معماری ایرانی"، معماری ایران:دوره اسلامی،  انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران صص 359-361.

15-  عینی­فر، علیرضا(1382)، "الگویی برای تحلیل انعطاف­پذیری در مسکن سنتی ایران"، نشریه هنرهای زیبا، شماره 13، صص 64-77.