مطالعه میزان سرب و کادمیوم و عوامل مرتبط با آن در شیرهای خام تولیدی در مناطق مختلف استان همدان

محورهای موضوعی : علوم و صنایع غذایی

علی‌اصغر وحیدی‌نیا ¹ (استادیار گروه بیوشیمی و تغذیه، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران.)
ایرج صالحی ² (دانشیار گروه فیزیولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران.)
هادی بیگی‌نژاد ³ (دانشجوی دکتری شیمی تجزیه، دانشکده شیمی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران.)
جلال پورتقی ⁴ (مهندس علوم و صنایع غذایی، معاونت غذا و دارو، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران.)
زهرا نظری ⁵ (دانشجوی دکتری شیمی تجزیه، دانشکده شیمی، دانشگاه بوعلی سینا همدان، همدان، ایران.)
محمدرضا مرادی ⁶ (کارشناس ارشد مهندسی علوم و صنایع غذایی، معاونت غذا و دارو، دانشگاه علوم پزشکی همدان، همدان، ایران.)

تاریخ دریافت : 1392/03/30 تاریخ پذیرش : 1392/08/07 تاریخ انتشار : 1392/09/01

کلید واژه: همدان, فلزات سنگین, سرب, کادمیوم, شیر,

چکیده مقاله :

با توجه به عوارض خطرناک وجود فلزات سنگین در رژیم غذایی انسان میزان سرب و کادمیوم موجود در شیر خام مناطق مختلف استان همدان در تابستان سال1390 ارزیابی شد. با در نظر گرفتن مطالعات اکولوژیکی تعداد 48 نمونه از شیرهای خام تولیدی مناطق مختلف استان همدان نمونه‌برداری و میزان عناصر مذکور با روش افزایش استاندارد و تزریق به دستگاه جذب سنجی اتمی اندازه‌گیری شد. طبق نتایج مطالعه، میانگین سرب و کادمیوم به ترتیب 84/4 وµg/kg21/3 تعیین گردید که از این نظر از حد مجاز تعیین شده توسط WHO وFAOکمتر بود. نتایج نشان داد غلظت عناصر مورد مطالعه در بین مناطق مختلف مورد بررسی اختلاف آماری معنی‌داری داشت (001/0>p). همچنین مقادیر سرب و کادمیوم نمونه‌ها با تعداد خودرو، تعداد کارخانجات صنعتی و جمعیت ساکن در هر منطقه ارتباط آماری معنی‌داری نشان نداد. مقایسه غلظت عناصر سنگین با نقشه معادن کانی فلزی استان نشان داد نقاط با محتوای بالای آلاینده‌ها در اطراف نقاط با تراکم بالای معادن قرار دارند. به نظر می‌رسد این عناصر از طریق آب و علوفه وارد بدن دام‌ها در این مناطق شده است. بنابراین ضرورت انجام مطالعات تکمیلی توصیه می‌گردد.

چکیده انگلیسی:

Regarding the significance of harmful effects of heavy metals in human diet, this study aimed to investigate the concentrations of lead and cadmium in raw milk samples. To achieve this goal, a total number of 48 samples was collected from various regions of Hamadan province during April 2011. The samples were analyzed by atomic absorption spectroscopy. According to the results, the mean concentrations of lead and cadmium estimated at 4.48 and 3.21µg/kg, respectively which were below the approved level determined by WHO as well as FAO. Although, concentrations of Pb and Cd among the various sampling regions revealed a significant (p<0.01) difference, a correlation was not observed between heavy metal concentrations and influencing factors such as density of cars, industrial plants as well as human populations in each region. Results showed that Pb and Cd concentrations were higher in the area where metal mines were located. It seems that the elements could enter the animal’s body via the contaminated feed and water. Due to the importance of this issue, complementary investigations are necessary.

منابع و مأخذ:

• یاسایی مهرجردی، غلامرضا؛ عزت پناه، حمید؛ یاسینی اردکانی، سید علی و دادفرنیا، شایسته (1389). ارزیابی مقادیر سرب و کادمیوم در شیرخام گاوهای مناطق مختلف استان یزد. مجله علوم غذایی و تغذیه دانشگاه آزاد اسلامی، شماره 2، صفحات: 43- 35.


• جوادی، ایرج؛ حقیقی، بهرام؛ عبداللهی، آتوسا و نجات، هاشم (1384). بررسی و تعیین میزان فلزات سمی جیوه، سرب کادمیوم و کرم در شیر گاو. مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، جلد22، شماره2، صفحات: 70 - 57.


• Ay, U. and Karayu, S. (2008). Modification in direct analysis method: metal levels in raw milk at the region of Izmit by graphite furnace atomic absorption spectrophotometer. International Journal of Food Science and Technology, 43: 326-9.


• Caggiano, R., Sabia, S., Emilio, M., Macchiato, M., Anastasio, A., Ragosta M, et al. (2005). Metal levels in fodder milk, dairy products and tissues sampled in ovine farms of southern Italy. Environmental Research, 99: 48-57.


• Çelik, U. and Oehlenschlager, J. (2007). High contents of cadmium, lead, zinc and copper in popular fishery products sold in Turkish supermarkets. Food Control, 18(3): 258-61.


• Codex Alimentarius Committee. (2003). Report of the 35^th session of the Codex Committee on Food Additives and Contaminants, Arusha, Tanzania. 2003; Available from: http://www.codexalimentarius.net/download/report/47/Al0312ae.pdf.


• Fayed, A.E., Zidan, Z.H., Abou-Arab, A.A.K. and Magdoub, M.N.I. (1995). Ultrafiltration Membrane permeability of some milk contaminants. International Dairy Journal, 5: 569-76.


• Harding, F. (1995). Milk quality: Springer Technology & Industrial Arts; U.k.


• Jeng, S.L., Lee, S.J. and Lin, S.Y. (1994). Determination of Cadmium and Lead in raw milk by garphite furnace atomic absorption spectrophotometry. Journal of Dairy Science, 77(4): 945-949.


• Lee, H.S., Cho, Y.H., Park, S.O., Kye, S.H., Kim, B.H., Hahm, T.S., et al. (2006). Dietary exposure of the Korean population to arsenic, cadmium, lead and mercury. Journal of Food Composition and Analysis, 19(Supplement 1):S31-S7.


• Licata, P., Trombetta, D., Cristani, M., Giofre, F., Martino, D. and Calo, M. (2004). Levels of ‘‘toxic’’ and ‘‘essential’’ metals in samples of bovine milk from various dairy farms in Calabria, Italy. Environment International, 30: 1-6.


• Moberg, A., Hallmans, G., Sjostrom R. and Wing, K. (1987). The effect of wheat bran on the absorption and accumulation of cadmium in rats. British Journal of Nutrition, 58: 383-91.


• Pappas, R.S., Polzin, G.M., Zhang, L., Watson, C.H., Paschal, D.C. and Ashley, D.L. (2006). Cadmium, lead, and thallium in mainstream tobacco smoke particulate. Food and Chemical Toxicology, 44(5): 714-23.


• Raghunath, R., ripathi, R.M., Khandekar, R.N. and Nambi, K.S.V. (1997). Retention times of Pb, Cd, Cu and Zn in children’s blood. Science of the Total Environment, 207: 133-9.


• Tajkarimi, M., Ahmadi Faghih, M., Poursoltani, H., Salah Nejad, A., Motallebi, A.A. and Mahdavi, H. (2008). Lead residue levels in raw milk from different regions of Iran. Food Control, 19(5): 495-8.


• Tripathi, M., Munot, H.P., Shouche, Y., Meyer, J.M. and Goel, R. (2005). Isolation and functional characterization of siderophore-producing lead- and cadmium-resistant Pseudomonas putida. Currenty Microbiology, 50: 233-7.