بازخوانی مفهوم جوامع حدیثی
الموضوعات :
اکرم حسین زاده
1
(دانشجوی دکتری علوم قرآن وحدیث، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.)
سید محسن موسوی
2
(استادیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران.)
الکلمات المفتاحية: جامعیت موضوعی, جامع ابواب فقهی, جامع‌نگاری, متون حدیث,
ملخص المقالة :
جامع‌نگاری جریانی کهن در فرهنگ اسلامی، و کوشش برای بازشناسی جوامع حدیثی از حوزه‌های جدید مطالعه در حوزۀ تاریخ و علوم حدیث است. تعاریف در معرفی جوامع حدیثی متفاوت است؛ به گونه‌ای که هیچ یک از آنها جامع و مانع نیست. کتاب‌ها و مقاله‌های انگشت‌شماردربارۀ جوامع حدیثی تنها به معرفی جوامع مهم حدیثی شیعه و اهل سنت می‌پردازند و به نظر می‌رسد که در آنها تعریفِ پذیرفتنی یا حتی تصویر واضحی از مفهوم جامع‌نگاری حاصل نشده است. در این مطالعه با مرور سیر تاریخی نگارش‌های جامع حدیثی نزد شیعیان و اهل سنت و تعریف‌های ارائه‌شده در معرفی خصوصیات جوامع حدیثی، ضمن بیان دیدگاه‌ها دربارۀ جوامع حدیثی و نقد کتاب‌هایی که در معرفی آنها تألیف شده است، جامع‌‌ترین تعریف از جامع‌نگاری را بازخواهیم شناخت. چنان که خواهیم دید، تعریف بهینه ناظر به جامعیت در اکثر موضوعات دینی است که قابل انطباق بر برخی کتاب‌های جامع شیعه نیست؛ گرچه در میان شیعیان از زمان پیدایی حدیث تا کنون، جامع‌نگاران بزرگی ظهور کرده‌اند.
_||_
