تبیین معرفت‌شناختی عقل و جهل در رهگذر تاریخی عالمان شیعی
الموضوعات :
1 - دکتری علوم قرآن و حدیث و مدرس دانشگاه امام حسین (ع)، تهران، ایران.
الکلمات المفتاحية: عقل و جهل, سیر تاریخی, معرفت¬شناسی, عالمان شیعی, حدیث امام صادق(ع).,
ملخص المقالة :
با مطالعه آثار و تفکر محدثان و عالمان شیعی در رهگذر تاریخ، می¬توان دریافت که مقوله عقل و جهل، از منظر معرفت¬شناختی مورد تبیین و تاویل قابل توجهی قرار گرفته¬ است. مراد از تبیین معرفت-شناختی عقل و جهل در سیر تاریخی عالمان شیعی آن است که بر مبنای حدیث جنود عقل و جهل از امام صادق (ع) که در چوامع حدیثی شیعی آمده است و در آن حدیث، شناخت عقل و جهل ابزار هدایت انسان معرفی می¬شود و این معنا جز از مسیر ¬شناختی محقق نمی¬شود، محدثان و عالمان شیعی با رویکردهای عرفانی و اخلاقی به تبیین و روشنگری این مقوله پرداخته¬اند. البته مفهوم عقل و جهل و مصادیق متعددی از آن، به منظور شناخت و هدایت بشر در آیات قرآن کریم نیز به چشم می¬خورد و همین موضوع مورد توجه و تاکید عالمان شیعی در بستر زمان تا قرن معاصر بوده است. در این پژوهش که با روش تحلیلی و توصیفی و انتقادی نگارش شده است، نقد و اشکالاتی نیز به این آراء خصوصا در کیفیت خلقت عقل و جهل وارد است. اما با نظر به سیر تفکر عالمان شیعی در رهگذر تاریخ، از کلینی تا عصر مجلسی و تا زمان امام خمینی می توان به مجموعه¬ای از آراء معرفتی و اخلاقی دست یافت که مسیر فکری اهل بیت (ع) را با تبیین و تاویل احادیث در شرح محدثان و عالمان شیعی معلوم می¬کند و این مسیر می¬تواند نقش هدایتگری مطلوبی را در موضوعات معرفتی خصوصا عقل وجهل ایفا نماید. به¬همین خاطر است که این موضوع به پژوهش حاضر، با روش تحلیلی و انتقادی، اصالت نوینی بخشیده است.
