امنیت انرژی چین در راستای طرح «یک‌کمربند- یک‌جاده»
الموضوعات : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی
هادی آجیلی
1
(استادیار روابط بین‌الملل، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران)
مهدی سلامی زواره
2
(دانشجوی کارشناسی‌ارشد مطالعات شرق آسیا، دانشکدۀ وزارت اُمور خارجه)
مهرداد فلاحی برزکی
3
(کارشناس ارشد مطالعات اروپا دانشگاه علامه طباطبائی)
الکلمات المفتاحية: آسیای مرکزی, امنیت انرژی, جاده ابریشم جدید, یک کمربند-یک جاده, واژه‌های کلیدی: چین,
ملخص المقالة :
چکیده طرح یک کمربند-یک جاده که در سپتامبر سال 2013 توسط شی جین پینگ رئیس جمهور چین مطرح شد، از دوبخش کمربند اقتصادی جادۀ ابریشم جدید و جادۀ ابریشم دریایی تشکیل شده است. چین با این طرح، اهداف بزرگی را در زمینۀ رشد اقتصادی، به خصوص امنیت انرژی، گسترش حوزۀ نفوذ و تأثیرگذاری در مناطق مختلف، دسترسی به بازارهای جهانی و نیز ایجاد راه های ارتباطی و حمل ونقل مقرون به صرفه تر دنبال می کند. این ایده به دنبال تسهیل و تأمین انتقال انرژی، کالا و نزدیک گردانیدن نقاط مختلف کرۀ خاکی به سوی کشور چین است. طرح یادشده شامل دو مسیر است: یک مسیر از سمت سواحل چین و از طریق دریای چین جنوبی و اقیانوس هند به اروپا و دیگری از سواحل چین به اقیانوس آرام جنوبی. پرسش اصلی مقالۀ حاضر، این است که با در نظرگرفتن فرصت ها و چالش های مختلف در اجرای طرح "یک کمربند- یک جاده" این مهم چگونه برای امنیت انرژی جمهوری خلق چین سودمند خواهد بود؟ فرضیۀ پژوهش حاضر بر این مبناست که چین درنظر دارد با اجرایی شدن این طرح و با برقراری روابط حسنه؛ به ویژه با کشورهای دارندۀ انرژی، ایجاد مسیرهای مختلف خشکی و دریایی و متنوع سازی مبادی واردات انرژی، به تأمین، تسهیل و افزایش امنیت انتقال انرژی در جهت تأمین منافع و منابع مورد نیاز آیندۀ خود بپردازد. برای بررسی این مسأله که با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی انجام می‌شود، ابتدا به بررسی وضعیت انرژی چین و سپس ایدۀ جادۀ ابریشم جدید، بررسی مسیرهای مختلف آن در انتقال و تأمین انرژی، کشورها و مناطق تأثیرگذار در باب انتقال و امنیت خطوط در این طرح و همچنین، به توضیح چگونگی تأمین امنیت انرژی چین از این طریق پرداخته خواهد شد. در پایان، به این نتیجه می رسیم که چین در تلاش است تا با ایجاد مسیرهای مختلف خشکی و نیز مسیرهای مختلف دریایی و همچنین، واردات انرژی از مناطق گوناگون، از خطرهای احتمالی در مسیر انتقال یا در تامین انرژی خود در آینده دوری کند.
پاکدامن، جعفر و محمدعلی حاجیمیرزایی .(1385). بررسی تحولات و تجربیات شرکتهای ملی نفت و استراتژی آنان با تمرکز بر شرکت ملی نفت چین، پژوهشکده اقتصاد انرژی.
امامجمعهزاده، محمّدجواد و شهریار فرجینصیری .(1386). «آمریکا و ژئوپلیتیک امنیت خلیج فارس پس از جنگ سرد»، رهیافت‌های سیاسی و بینالمللی، ش 11.
رحیمی، غلامعلی، محمدصادق جوکار و جلال دهنوی .(1393). «دومین انقلاب در بازار گاز: نگاهی به استراتژی انرژی چین»، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، سال دهم، ش43.
معینالدینی جواد، و مصطفی انتظارالمهدی .(1389). «امنیت انرژی و دیپلماسی انرژی روسیه»، دانشنامه علوم سیاسی، ش 78.
امیراحمدیان، بهرام .(1382). «کریدور شمال- جنوب و اهمیت آن در همگرایی منطقهای»، فصلنامهمطالعاتآسیایمرکزیوقفقاز، دوره اول، ش4.
کولایی، الهه و جواد زراعت پیما .(1388). «امنیت انرژی چین و نگاه این کشور به منطقه آسیای مرکزی»، دو فصلنامه پژوهش سیاست، سال یازدهم، ش 27.
ملکی، عباس .(1393). «سیاستگذاری انرژی»، تهران: نشر نی.
امیراحمدیان، بهرام و روحاله صالحی دولتآباد .(1395). «ابتکار "جاده ابریشم جدید" چین (اهداف، موانع، چالشها)»، فصلنامهمطالعاتروابطبینالملل، سال نهم، ش 36.
علمایی‌فر، ابوالفضل .(1396). «جامعه، سیاست و اقتصاد در چین امروز»، تهران: مؤسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بینالمللی ابرار معاصر.
واعظی، محمود .(1389). دیپلماسی انرژی ایران و قدرتهای بزرگ در خلیج فارس، تهران: پژوهشکده تحقیقات راهبردی.
ملکی، عباس و مجید رئوفی .(1395). راه ابریشم جدید؛ یک کمربند - یک جاده؛ نظریه چینیها برای رهایی از محدودیت‌های استراتژیکی، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بینالمللی ابرار معاصر.
میرکوشش، امیرهوشنگ .(1387). «اصلاحات اقتصادی چین و چشمانداز آینده»، مجله اطلاعات سیاسی – اقتصادی، 248-247.
موسویشفائی، سیدمسعود .(1386). «امنیت انرژی؛ محور تعامل سازنده و موتور توسعه ملی»، مرکز تحقیقات استراتژیک، گزارش راهبردی.
شریعتینیا، محسن .(1384). «چین، انرژی و خاورمیانه»، معاونت پژوهشهای سیاست خارجی، گروه مطالعات آسیا.
شفائی، مسعود و گلتاب دارابی .(1390). «اهداف و ابعاد دیپلماسی انرژی چین»، فصلنامه روابط خارجی، سال سوم، ش4.
Fedorenko, Vladimir. (2013), “The New Silk Road Initiatives In Central Asia”, RETHINK PAPER 10, Institute Washington DC, Available at: www.rethinkinstitute.org/wp-content.
Bohi, D. & Toman, M. A, (1996), “The economist of energy security”, Norwell: Maklawer Academic Publishers.
Brugier, Camille (2014), “China’s Way: the New Silk Road”, European Union Institute for Security Studies, May.
Libert, B, Orolbaev E, Steklov Y (2008), “Water and energy crisis in Central Asia”, China Eurasia Forum, Vol. 6(3).
Cisse, lamine. (2009), “Energy Security: A Global Challenge”, Washington. D. C: The Institute for National Strategic Studies of The National Defense University.
Winstone, Ruth, Paul Bolton & Donna Gore, (2007), “Energy Security”, House 38 – of Commons Library, Research Paper.
Szczudlik Tatar, Justyna. (2013). “China’s New Silk Road Diplomacy”, PISM Policy Paper 34/82, Available at: www.pism.pl/files.
Vander, Putten, Frans, Paul & Minke, Meijnders. (2015). “China, Europe and the Maritime Silk Road”, Clingendael Report.
Jian, Zhang, (2009), “China’s energy security, prospects, challenges and opportunities: The brooking institution”, Center for Northeast Asian Policy Studies.
Luft, Gal,(2016), “It Takes a Road, China’s One Belt One Road Initiative: An American Response to the New Silk Road”, Institute for the Analysis of Global Security.
Jianbai, Bi & David Zweing(2005), “China’s Global Haunt For Energy”, Foreign Affairs, September/October .
BOAO, (2015), “Russia Welcomes China’s Silk Road Economic Belt Initiative”,Sputnik,https://sputniknews. com/business/ 2015032810201287 21 , Accessed 28 May 2015.
B. P. (2011), Energy Outlook 2030, London.
S. Maini, Tridivesh, (2014), “China’s New Silk Road Vision: Lessons for India”,http://thediplomat.com/2014/05/chinas-new-silk-road-vision-revealed, Accessed 7 January 2015.
_||_
