پیشران‌های توسعۀ تحزّب در جمهوری اسلامی ایران

الموضوعات : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

محمد آرین منش ¹ (دانشجوی دکتری علوم سیاسی گرایش مسائل ایران، گروه علوم سیاسی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران)
حاکم قاسمی ² (دانشیار علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.)
قربانعلی قربان‌زاده سوار ³ (استادیار علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران)

تاريخ الإرسال : 08 الأربعاء , ربيع الثاني, 1444 تاريخ التأكيد : 05 الثلاثاء , شوال, 1444 تاريخ الإصدار : 28 الخميس , جمادى الأولى, 1444

الکلمات المفتاحية: جمهوری اسلامی ایران, احزاب سیاسی, آینده‌پژوهی, پیشران توسعه تحزب, پرسشنامه اثرات متقابل,

ملخص المقالة :

احزاب سیاسی در ایران، حامل ویژگی‌های سیاسی-اجتماعی و پیشینۀ تاریخی می‌باشند که در هم‌افزایی ناخواسته، به‌جای تبدیل‌شدن به عاملی برای توسعه، مانعِ محقق‌شدنِ آن بوده‌اند. اگرچه دربارۀ ویژگی‌ها و موانع نظام حزبی در ایران، پژوهش‌های نظری زیادی صورت گرفته است؛ اما دربارۀ پیشران‌های توسعه بر اساسِ متغیرهای مختلف در ساخت‌های چهارگانه؛ شامل نقش عاملیت دولت، جامعه، گروه‌های اجتماعی و احزاب سیاسی، تاکنون مطالعه‌ای انجام نشده است. با توجه به این فقدان، پرسش اساسی این نوشتار این است که پیشران‌های توسعۀ احزاب سیاسی در جمهوری چیست؟ فرضیه به‌دست‌امده در این پژوهش این است که مهم‌ترین پیشران‌ها، تقویت ساختار دموکراتیک قدرت و آزادی‌های سیاسی، تقویت گفتمان تحزب، تقویت سرمایه اجتماعی، توسعه نهادهای جامعه مدنی، استقلال احزاب، توسعه فرهنگ مشارکت و کار جمعی، تسهیل گردش نخبگان سیاسی، قانونمندی و شفافیت ساختار احزاب و نظارت بر آن‌ها می‌باشد. چارچوب نظری مورد استفاده در این پژوهش، آینده‌پژوهی است که با استفاده از روش‌های کتابخانه‌ای، پرسشنامه و استفاده از نرم‌افزار میک‌مک داده‌های به‌دست‌امده تجزیه و تحلیل شده است.کشف و توصیف پیشران‌های توسعه احزاب، مهم‌ترین یافته این پژوهش است.

المصادر:

Asan, S. S. (2007). Qualitative Cross-impact analysis with time consideration, Technological Forecasting and social change, Vol 74, PP 627-644.

Boroujedi, M., &Rahimkhani, K. (2018). Postrevolutionary Iran, A Political handbook,Syracuse University Press.

Godet, M. (1991). From anticipation to action, Paris: UNESCO publishing .

Godet, M. (2008). Strategic foresight, Paris Lipsor Working paper.

Alam, A. (2000). Fundamentals of political science, Tehran: Ney. [In Persian]

-اتحادیه، منصوره و دیگران )1378(. »عوامل عدم رشد تحزب در ایران«، فصلنامه یاد، شماره .79

-130:،56،55،54 محسن محقق. تهران: نشر مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی، مرکز آیندهپژوهی علوم و فناوری دفاعیبل،

وندل )1392(. مبانی آی ندهپژوهی تاری خچه، اهداف و دانش علومانساانی برای عصاار جد ی د ، جلد اول. مصززطفی تقو ی و

-تبریز نیا، حسین )1377(. برخی علل ناپایداری احزاب سیاسی در ایران، تهران: نشر سیاوش.

-حسز ینپور، سزیده فاطمه )1395(. »بررسزی عوامل اجتماعی ناپایداری فعالیت احزاب در ایران )دوره پس از انقالب اسزالمی(«، پای اننامه کارشناسی ارشد رشته جامعهشناسی، دانشگاه تبریز، دانشکده حقوق و علومانسانی، گروه جامعهشناسی.

-خمینی، روحاهلل )1368(. صاحیفه امام: مجموعه آثار امام خمینی )س(، جلد یک، تهران: مؤسزسزه تنظیم و نشزر آثار امام خمینی )س(.

-رضزائی، حسزن )1381(. »موانع تکوین و گسزترش فعالیت احزاب در جمهوری اسزالمی ایران )با تأک ید بر دوره پس از دوم خرداد سال 1376(«، پای اننامه کارشناسی ارشد رشته علوم سیاسی، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی.

-سالمی قمصری، مرتضی )1386(. »موانع فرهنگی تحزب در ایران )دوره اول تحزب(«، فصلنامه علوم اجتماعی، شماره :37 -71 .39

-شیرودی، مرتضی )1382(. »دورههای تحزب در تاریخ معاصر ایران«، فصلنامه رواق اندیشه، شماره :25 .46-59 -فاضزلی، اشزرفالسزادات؛ عنایتی شزبکالیی، علی؛ نجفزاده، مهدی )1388(. »بررسزی نگرش مردم نسزبت به احزاب سزیاسزی درعالم،

عبدالرحمن )1379(. مبانی علم سیاست، تهران: نشر نی. ایران«، فصلنامه پژوهشهای ارتباطی، سال ،16 شماره :1 .135-155

-قانون اساسی جمهوری اسالمی ایران )1388(، مجلس بازنگری قانون اساسی. -قانون نحوه فعالیت احزاب و گروههای سیاسی )1394(، مجلس شورای اسالمی.

-قلجی، حسززین و موسززو یفرد، بابک )1393(. »بازشززناسززی علل ناکارآمدی احزاب سززیاسززی در ایران بر اسززاس نظریه مبنایی Theory Grounded»، فصلنامه رهیافت انقالب اسالمی، شماره :29 .43-66

-مدیرشزانهچی، محسزن )1392(. نیروی ساوم و جامعه ساوسا یالیساتها با مطالعه اجمالی تاریخ تحزب در ایران، تهران: نشزر چاپخش.

-مدیر شزانه چی، حسزن )1379(. »تحزب و توسزعه سزیاسزی در ایران مطالعه موردی ادوار اول و دوم تحزب«، فصالنامه دانش و توسعه، شماره :11 .11-24 91 / فصلنامه تحقیقات سیاسی بین المللی شماره 53زمستان 1401  صص75-91

-مسزعود، زهرا؛ منصزورزاده، محمدباقر )1394(، »نقش، طبقه متوسزط جدید بر فرآیند توسزعه سز یاسزی در جنهوری اسزالمی ایران«. فصلنامه سیاست دانشگاه تربیت مدرس، شماره .83-7:100

-مسزعودنیا، حسز ین؛ نجفی، داوود )1390( »احزاب و توسزعه سز یاسز ی در ایران: چالشها در راهکارها« نشزریه پژوهشهای سز یاسز ی، شماره :2 .107-126

-نقیب زاده، احمد؛ سزلیمانی، غالمعلی )1388(. »نوسزازی سز یاسز ی وشزکلگ یری احزاب در جمهوری اسزالمی ایران )براسزاس رویکردمحمدی لرد،

عبدالمحمود )1395(. آیندهپژوهی ثبات سیاسی در ایران. تهران: نشر پژوهشکده مطالعات راهبردی. هانتینگتون(«، فصلنامه سیاست، دوره ،39 شماره :4 .367-347

-مسزعودنیا، حسز ین؛ نجفی، داود )1390(، »احزاب و توسزعه سز یاسز ی در ایران؛ چالشها و راهکارها«، فصزلنامه پژوهشهای سز یاسز ی، شماره :2 .107-126

-هرسز یج، حسز ین )1380(. »فراز و فرود فعالیت های حزبی در ایران پس از انقالب اسزالمی ایران«، فصزلنامه انقالب اسزالمی، شزماره 8 و :7 .6-25 2=P&1127=bid? index-newsparb/ir.khamenei.Farsi://https

آیت اهلل خامنهای سیدعلی )1396(. خطبههای نماز جمعه تهران، بازیابی شده در 1400 در 1400آیت اهلل خامنهای، سیدعلی )1377(. بیانات در جلسه پرسش و پاسخ مدیران مسئول و سر دبیران نشریات دانشجو یی. بازیابی شده https://Farsi .khamenei.ir/newsparb-index?tid=1127&P=2