الگوی شکل گیری روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران از دوره بازرگان تا دوره خاتمی (1384-1357)

الموضوعات : فصلنامه علمی تحقیقات سیاسی و بین المللی

محمد یوسفی جویباری ¹ (دکتری روابط بین الملل و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
سید محمد طباطبایی ² (استادیار و عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی)

تاريخ الإرسال : 10 الأربعاء , رجب, 1436 تاريخ التأكيد : 14 الخميس , صفر, 1437 تاريخ الإصدار : 19 الأحد , محرم, 1437

الکلمات المفتاحية: اهداف ملی, نقش‌های ملی, واژگان کلیدی: روابط خارجی, سیاست خارجی ایران در دوره‌های حکومت دولت موقّت, دولت آرمانگرایان ایدئولوژی محور, دولت عملگرایان مصلحت‌محور, دولت آرمانگرایان فرهنگ‌محور, سمت‌گیری,

ملخص المقالة :

پس از وقوع انقلاب اسلامی، روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران متأثر از متغیرهای گوناگونی بوده که به نوبه خود نوع و مرزهای روابط خارجی در دوره‌های مختلف را تعیین و مشخص کرده است. در واقع، اهداف و نقش‌های ملی متفاوت در دوره‌های مختلف، به سمت‌گیری‌های متفاوت و در نهایت، روابط خارجی متفاوت در دوره‌های اول تا چهارم منجر شده است. این سؤال اساسی مطرح می‌شود که چه متغیرهایی در تعریف نقش‌ها و اهداف ملی بیشترین تأثیرگذاری را در دوره‌های اول تا چهارم داشته که درنهایت، به شکل‌گیری روابط خارجی متفاوت منجر شده است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که ساختار نظام بین‌الملل، نیازهای داخلی، درک و نگرش تصمیم‌گیرندگان و ژئوپلتیک به‌عنوان چهار متغیر اساسی باعث تعریف نقش‌ها و اهداف ملی در دوره‌های اول تا چهارم شده که در نهایت، این روند به شکل‌گیری مرزهای روابط خارجی در دوره‌های اول تا چهارم منجر شده است. آنچه در این دوره‌ها باعث شکل‌گیری روابط خارجی متفاوت شده، متأثر از وزن متفاوت هر کدام از این متغیرهای چهارگانه در دوره‌های اول تا چهارم است. روش پژوهش در این مقاله، توصیفی- تحلیلی و روش گردآوری داده‌ها منابع کتابخانه‌ای، اسنادی و اینترنتی است.