بررسی شاخص‌های تنش خشکی و روابط بین اجزاءِ عملکرد ارقام گندم نان (در منطقه قزوین)

الموضوعات :

رضا سعیدی ¹

1 - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.

تاريخ الإرسال : 15 السبت , محرم, 1444 تاريخ التأكيد : 14 الأحد , رجب, 1444 تاريخ الإصدار : 02 الإثنين , ذو القعدة, 1444

الکلمات المفتاحية: تنش آبی, شاخص برداشت, کشت دیم, شاخص حساسیت تنش,

ملخص المقالة :

در این پژوهش ارقام گندم نان با هدف تعیین رقم بهینه کشت، از نظر شاخص‌های تنش خشکی بررسی شد. تیمارهای اصلی شامل کشت دیم و آبی و تیمارهای فرعی شامل ارقام سرخ تخم (E1)، بک‌کراس روشن (E2)، بم (E3)، آذر 2 (E4) و کویر (E5) بود. آزمایش در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی و با سه تکرار اجرا شد. مقدار اجزاءِ عملکرد گندم (میانگین کشت دیم و آبی) برای ارقام سرخ تخم، بک‌کراس روشن، بم، آذر 2 و کویر به‌ترتیب برابر با 5322، 6702، 6122، 4621 و 4259 کیلوگرم بر هکتار (عملکرد دانه) و 4790، 6402، 5411، 4299 و 4013 کیلوگرم بر هکتار (عملکرد کاه) اندازه‌گیری شد. از کشت دیم تا کشت آبی، میزان عملکرد به‌ترتیب برابر با 57%، 100%، 82%، 41% و %36 (عملکرد کل)، %40، %93، %60، %30 و %29 (عملکرد کاه) و %75، %106، %105، %53 و %43 (عملکرد دانه) افزایش یافت. در این پژوهش بین عملکرد دانه (X) و کاه (Y)، در کشت آبی رابطه Y=0.867X و در کشت دیم رابطه Y=1.017X برازش داده شد. برای بررسی میزان حساسیت ارقام به تنش خشکی، از شاخص‌های MP، GMP، TOL، SSI و STI برای اجزاءِ دانه و کاه گندم استفاده شد. نتیجه کلی این‌که برای انتخاب رقم بهینه کشت (در منطقه قزوین)، اولویت به‌ترتیب به ارقام بک‌کراس روشن، بم، سرخ تخم، آذر 2 و کویر داده شد. درصورت تأمین آب برای آبیاری، می‌توان در کشت رقم بک‌کراس روشن، میزان عملکرد دانه را به بیش از دو برابر و عملکرد کاه را نزدیک به دو برابر افزایش داد.