معرفی و بررسی دیوان ملاحسن حافی هروی

الموضوعات : پژوهشنامه نسخه شناسی متون نظم و نثر فارسی

نرگس افروز ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز)
احمد علی جعفری ² (استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور واحد تهران جنوب)

تاريخ الإرسال : 26 الإثنين , ربيع الثاني, 1441 تاريخ التأكيد : 26 الإثنين , ربيع الثاني, 1441 تاريخ الإصدار : 14 الخميس , ربيع الأول, 1440

الکلمات المفتاحية: ویژگی‌های سبکی, نسخۀ خطی, دیوان اشعار, ملاحسن حافی هروی,

ملخص المقالة :

ملاحسن حافی هروی متوفای 1304 هجری قمری، از شاعران دورۀ قاجاری است. دیوان اشعار به‌جای‌مانده از وی شامل سه نسخه در کتابخانه‌های ایران و دربردارندۀ 2112 بیت شعر در قالب مثنوی، غزل، قصیده، ترجیع‌بند، دوبیتی و تک‌بیتی است. قالب مسلط دیوان اشعار وی غزل است. سبک ادبی رایج در اشعارش، سبک بازگشت ادبی است. وی در زبان بیشتر به سبک خراسانی و در محتوا به سبک عراقی بازگشت نموده و کوشیده سبکی مابین این دو ارائه بدهد. تقلید وی از اشعار مولانا و حافظ و سعدی کاملاً مشهود است. وی برای ایجاد موسیقی در اشعارش، از انواع عوامل موسیقی‌ساز بیرونی (وزن)، کناری (قافیه و ردیف)، درونی و معنوی، و نیز صنایع بدیعی و انواع صور خیال بهره می‌جوید تا شعری موزون و آهنگین و خیال‌‌انگیز پدید آورد. وی شاعری است شیعه‌مذهب و دلبستگی‌اش به خاندان اهل بیت(ع)، به‌خصوص علی(ع)، در اشعارش منعکس شده است. وی در اشعارش خودش را طرفدار فرقۀ خاصی نمی‌داند، اما در تفکر از اندیشۀ وحدت وجودی و انسان کامل ابن‌عربی متأثر است. در این پژوهش، ضمن معرفی نسخه‌های خطی دیوان اشعار وی، ویژگی‌های رسم‌الخطی، ویژگی‌های سبکی اعم از زبانی، فکری و بیانی دیوان وی بررسی شده و مختصری به زندگی وی اشاره می‌شود.