دنیامداری در داستان‌های مثنوی مولوی

الموضوعات :

میرجلال الدین کزازی ¹ , زهره وفایی فرد ²

1 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبایی
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک

تاريخ الإرسال : 15 الأحد , جمادى الأولى, 1438 تاريخ التأكيد : 15 الأحد , جمادى الأولى, 1438 تاريخ الإصدار : 03 الأحد , ربيع الثاني, 1438

الکلمات المفتاحية: مولوی, مثنوی معنوی, دنیاگرایی,

ملخص المقالة :

مثنوی معنوی از ارزشمندترین آثار عرفانی ادب فارسی است که در پی تعلیم زندگی حقیقی و نمودن راه سعادت به بشر است. هرچند تأکید این کتاب بر وصول به منبع خلقت و کمال غایی انسان است اما در رابطه‌ای دوسویه تلاش برای زندگی مطلوب این جهانی را نیز توصیه می‌کند. مسأله این پژوهش آن است که دنیا و جلوه‌های آن به چه میزان و از چه منظری در این اثر نمود یافته است. بدین منظور با دسته‌بندی داستان‌هایی که شامل مؤلفه‌های دنیامداری هستند، به بررسی مفاهیم و بخش‌بندی آن‌ها بر پایه سنجه‌های مورد نظر پرداخته شده است؛ همچنین تلاش شده چگونگی و چرایی گرایش مولانا به دنیا بررسی شود. از همین روی پس از شرح مفهوم دنیاگرایی مولانا، مثنوی در چند حوزه مهم از نمودهای دنیاگرایی یعنی خردورزی، مدارا، دوری از تعصب و تکیه بر اخلاقیات و دوری از تقلید کورکورانه بررسی شده و داستان‌هایی که این اندیشه را برجسته‌تر کرده‌اند واکاوی شده اند.

المصادر:

 

1- آریانپور کاشانی، عباس.(1375). فرهنگ جیبی انگلیسی به فارسی. تهران: امیرکبیر.

2- استراترن، پل.(1379). آشنایی با هگل. ترجمه مسعود علیا. تهران: نشر مرکز.

3- اعوانی، غلامرضا.(1386). خلاصه مقالات همایش بین‌المللی بزرگداشت هشتصدمین سال ولادت مولانا. زیر نظر غلامرضا اعوانی. تهران: خانه کتاب مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.

4- اعوانی، غلامرضا داوری اردکانی، رضا، حداد عادل، غلامعلی، ابراهیمی دینانی، غلامحسین و ماهروزاده، طیبه.(1375). میز گرد سکولاریسم و فرهنگ، نامه فرهنگ. تهران: وزارت ارشاد، ش 21،ص.ص. 37-12.

5- الفاخوری، حنا.(1355).تاریخ فلسفه در جهان اسلامی. ترجمه عبدالمحمد آیتی. تهران: موسسه انتشارات فرانکلین.

6-بهنام فر، محمد.(1381). دنیا از دیدگاه مولوی در مثنوی با استناد به آیات. مجله دانشکده ادبیات بیرجند، سال دوم، شماره 2، ص.ص. 12-6.

7ـ بیات، عبدالرسول و همکاران. (1381). فرهنگ واژه‏های فلسفه، کلام جدید، علوم سیاسی. قم: موسسۀ اندیشه و فرهنگ دینی.

8- خاقانی اصفهانی، محمد و عباسی، حسین.(1389). جستارهایی درباره دو واژه‌ سکولاریسم و لایسیته و برابرهای فارسی و عربی این دو. مجله ادیان و عرفان. سال 43، شماره یک، بهار و تابستان 1389، ص.ص.72-57.

9- درگاهی، محمود. (1384). سکولاریسم در حافظ. مجله حافظ. شماره 15، ص.ص. 48-44.

10- رجبی، محمود.(1380). انسا­ن­شناسی. قم: مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.

11- ریاحی، محمدامین.(1374). گلگشت در شعر و اندیشه حافظ. تهران: علمی.

12- زمانی، کریم. (1385). میناگر عشق؛ شرح موضوعی مثنوی. تهران: نشر نی.

13- صاحب‌زمانی، ناصرالدین.(1389). خط سوم؛ درباره شخصیت سخنان و اندیشه‌های شمس تبریزی. تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

14- صانعی دره‌بیدی، منوچهر.( 1384).جایگاه انسان در اندیشه‌های کانت. تهران: ققنوس.

15- عسکری فرد، هادی. (1375).معرفت دنیا در مثنوی بر مبنای قرآن، نهج‌البلاغه و احادیث. پایان­نامه کارشناسی ارشد.دانشگاه آزاد اسلامی فسا.

16- فروزانفر، بدیع‌الزمان.(1379).شرح مثنوی شریف. تهران: زوار.

17- فروغی، محمدعلی.(بی‌تا).سیر حکمت در اروپا. تهران: زوار.

18- کاپلستون، فردریک. (1376). تاریخ فلسفه. ترجمه بهاءالدین خرمشاهی. تهران: علمی و فرهنگی و سروش.

19- کاووسی حسینی، مرضیه.(1384). دنیا از منظر مثنوی مولوی. کتاب ماه ادبیات و فلسفه. شماره 95، ص.ص. 117-112

20- گرگین، محمود.(1384). دیالکتیک در مثنوی مولوی.کتاب ماه ادبیات و فلسفه. شماره 95، ص.ص.135-118

21- گذشتی، محمدعلی و کاکاوند قلعه‌نویی، فاطمه.(1393). آموزه‏های تعلیمی مثنوی در حوزه آسیب شناسی اجتماعی.پژوهشنامه ادبیات تعلیمی. شماره 21، ص.ص.108-81.

22- لاجوردی، فاطمه.(1383). مینو و گیتی و مراتب وجود در فلسفه اشراق. مجله برهان و عرفان. سال اول، شماره 2، ص.ص.148-119.

23- مصلح، علی‌اصغر.( 1368).تقریری از فلسفه‌های اگزیستانس. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

24- ملکیان، مصطفی.( 1388). تنها راه صلح در جهان نگرش عرفانی است. Farhangemrooz.com

25- مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی.(1381). شرح مثنوی شریف. تصحیح عبدالباقی گولپینارلی. ترجمه و توضیح توفیق سبحانی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.

26- --------------------.(1389). فیه ما فیه. تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر. تهران: امیرکبیر.

27- نوروزی، محمد جواد.(1388). مبانی فکری سکولاریسم. فصلنامۀ معرفت، شماره 22، ص.ص.34-22.

28- وفائی فرد، زهره، کزازی، میرجلال‌الدین. (1394). مفهوم آزادی در اندیشه حافظ و مولانا و تطبیق آن با تفکر اگزیستانسیالیسم. جیرفت: مجله مطالعات تطبیقی، ش 33. ص.ص.69-51.

1. Aryan Poor Kashani, Abbas. (1375). The English to Persian Pocket dictionary. Tehran: Amir Kabir.


2. Strathern, Paul. (1379). Hegel in 90 Minutes. Tehran: Markaz.


3. A'vani, Ghulam Reza. (1386). Proceedings of the Congress for the 800th Birthday of Molavi. Tehran: Institute for Research in Philosophy.


4. A'vani, Ghulam Reza& Ardakani, Reza& Hadad Adel, Ghulam Ali& Ibrahimi Dinani, Ghulam Hussein& Mahrooz Zadeh, Tayebeh. (1375). Roundtable about Secularism and Culture. Tehran: Ministry of Culture, 21, pp. 12-37.


5. Al-Fakhoori, Hana. (1355). The History of Arabic Philosophy. Tehran: Franklin.


6. Behnam Far, Mohammad. (1381). The World in View of Molavi in Masnavi Based on Verses. The Journal for The Faculty of Literature of Birjand, 2, pp. 6-12.


7. Bayat, Abdul Rasool et al. (1381). The Dictionary of Philosophy, New Kalam, and Politics. Qom: Andishe va Farhang-e Dini.


8. Khaghani Isfahani, Mohammad& Abbasi, Hussein. (1389). Inquiries About Secularism and Laïcité and their Persian/Arabic Equivalents. Religions and Mysticism Journal, 1, pp. 57-72.


9. Dargahi, Mahmood. (1384). Secularism in Hafez. Hafez Journal, 15, pp. 44-48.


10. Rajabi, Mahmood. (1380). Anthropology. Qom: Imam Khomeini Institute for Research.


11. Riahi, Mohammad Amin. (1374). Journey in Poetry and Thought of Hafez. Tehran: Elmi.


12. Zamani, Karim. (1385). Artist of Love; Thematic Explication of Masnavi. Tehran: Ney.


13. Saheb Zamani, Naser al-Din. (1389). The Third Line; Concerning the Character, Words, and Thoughts of Shams Tabrizi. Tehran: Ministry of Culture.


14. Saneyee Dare Bidi, Manouchehr. (1384). Place of Man in the Thoughts of Kant. Tehran: Qoqnoos.


15. Askari Fard, Hadi. (1375). Knowledge of world in Masnavi; Based on Quran, Nahj al-Balagha, and Hadith. Dissertation for the Degree of M.A, Islamic Azad University of Fasa.    


16. Foroozan Far, Badi al-Zaman. (1379). Exposition of Masnavi. Tehran: Zavvar.


17. Forooghi, Mohammad Ali. Development of Philosophy in Europe. Tehran; Zavvar.


18. Copleston, Fredrick. (1376). History of Philosophy. Tehran: Elmi Farhangi.


19. Kavoosi Husseini, Marzieh. (1384). The World in View of Molavi. Book of Month in Literature& Philosophy, 95, pp. 112-117.


20. Gorgeen, Mahmood. (1384). Dialectic in Masnavi. Book of Month in Literature& Philosophy, 95, pp. 118-135.


21. Gozashti, Mohammad Ali& Kaka Vand Ghale Noyee, Fatemeh. (1393). Didactic Teachings of Masnavi in Social Pathology. Didactic Literature Review Professional Journal A science, 21, pp.81-108.


22. Lajavardi, Fatemeh. (1383). Heaven and Degrees of Existence in Philosophy of Ishraq (enlightenment), Burhan and Irfan Journal, 2, pp. 119-148.


23. Mosleh, Ali Asghar. (1368). A Reading of Existential Philosophies. Tehran: Islamic Research Institute for Culture and Thought.


24. Malekian, Mostafa. (1388). The Only Path to Peace is the mystical Attitude. Farhangemrooz.com


25. Molavi. (1381). Masnavi. (ed.) Abd al-Baghi Goolpinarli, Tehran: Ministry of Culture.


26. Molavi. (1381). Fih ma Fih. Tehran; Amir Kabir.


27. Norouzi, Mohammad Javad. (1388). Intellectual Foundations of Secularism. Ma'refat Quarterly, 22, pp. 22-34.


28. Vafayee Fard, Zohreh& Kazazi, Mir Jalal al-Din. (1394). The Concept of Freedom in Thought of Hafez and Molavi and Comparing it to Existentialism. Jiroft: Comparative Studies Journal, 33, pp. 51-69.