«مثنوی»، دریای فضایل تربیتی و تعلیمی
الموضوعات :محمد بارانی 1 , رشید گل افشانی 2
1 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
2 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان
الکلمات المفتاحية: اخلاق, عرفان, مولانا, مثنوی, تعلیم,
ملخص المقالة :
مثنوی مولانا اثری عرفانی است که در آن حال و ذوق و عشق و آشفتگی، در قالب تعلیم بیان شده است. در این اثر علاوه بر مفاهیم و معانی اسلامی- عرفانی، مطالبی ذکر شده که راه رسیدن به مقام عالی انسانی و طریق خلیفه اللهی او را نشان می دهد که از مهم ترین آنها، متخلق گشتن به اخلاق نیکوست. هدف مولانا، تعلیم برای رسیدن به کمال نفس است. اندیشه های تعلیمی مولانا، به تصوف او رنگ خاصی بخشیده و او را هم عارف و هم حکیم و هم فقیه معرفی کرده است. مولانا با تعالیم اخلاقی خود به سالکان می آموزد که آزادگی و رهایی از هوای نفس از مهم‌ترین نکته های عرفانی و اخلاقی است. مولانا اخلاق و عرفان را دو مقولة مرتبط به هم می داند و معتقد است تا سالک متخلّق به اخلاق الله نگردد، نمی تواند مراتب سیر و سلوک را طی کند و عارف راستین تا از رذیلت ها صافی نشود، به مرتبة کمال نمی رسد. در این مقاله با تکیه بر تحلیل ابیات مثنوی و روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی این مهم پرداخته می‌شود. با این هدف که اصالت تعلیم را، که رویکرد اصلی مولوی در مثنوی است، یادآور شویم.
1- قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
2- خواجه نصیرالدین طوسی .(1360). اخلاق ناصری، تصحیح مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
3- زرینکوب، عبدالحسین .(1382). بحر در کوزه، تهران: علمی.
4- ----------------- .(1382). با کاروان حله، تهران: علمی.
5- ----------------- .(1378). سرّ نی، تهران: علمی.
6- ----------------- .(1371). پله پله تا ملاقات خدا، تهران: علمی.
7- ----------------- .(1368). نقش بر آب، تهران: معین.
8- سعدی، مصلح الدین .(1373). گلستان، تصحیح دکتر غلامحسین یوسفی، تهران: خوارزمی.
9- صفا، ذبیح الله .(1363). تاریخ ادبیات در ایران، جلد3، بخش1، تهران: فردوسی.
10- عثمانی، ابوعلی احمد .(1379). رساله قشیریه، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، تهران: علمی و فرهنگی.
11- غزالی، امام محمد .(1361). کیمیای سعادت، تصحیح احمد آرام، تهران: بهجت.
12- فروزانفر، بدیع الزمان .(1366). احادیث مثنوی، تهران: امیرکبیر.
13- کاشفی، ملاحسین .(1375). لبّ لباب مثنوی، مقدمه سعید نفیسی، تهران: اساطیر.
14- مولانا، جلال الدّین محمد .(1369). فیه مافیه، تصحیح فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
15- ------------------ .(1375). مثنوی معنوی، از روی نسخة تصحیح شده رینولد نیکلسون، مقدمه استاد فروزانفر، تهران: صفی علیشاه.
16- نوفل، عبدالرزاق .(1362). اعجاز عددی در قرآن کریم، تهران: ناشر.
17- همایی، جلال الدّین .(1376). مولوی نامه، تهران: هما.
References:
1- Holy Koran, translated by Mohammad Reza Foladvand, Islamic publication of Hoze Elmiye Qom,first edition, Qom,1999.
2- Toosi KhajeNasiredin(1981). Akhlaghe Naseri,edited by MojtabaMinaviand AlirezaHeydari,Kharazmi publication, second edition, Tehran.
3- ZarinKoob, Abdol Hossein(2003). Bahr darKooze, Elmipublication, tenth edition,Tehran.
4-ZarinKoob, Abdol Hhossein(2003).BaKarevaneHelleh,Elmipublication, thirteenth edition Tehran.
5-ZarinKoob,Abdolhossein, (1999).Sere Nei,Elmi publication, seventh edition,Tehran.
6-ZarinKoob, Abdolhossein (1992).Pelleh be Pelleh ta Mollaghatba Khoda, Elmipublication Tehran.
7-ZarinKoob,Abdolhossein,(1989). Naghshebar Ab, Moein publication, Tehran.
8- Saadi, Sheykh Moslehedin(1994).,Golestan,edited and explained by Dr. GholamhosseinYousophi,Kharazmipress,thired edition,Tehran ,
9- Safa Zabihollah (1984). the history of literature in iran,third volum first part,fourth edition,Ferdousi publication,
10) Osmani Aboali Ahmad (2000). Gheshriye thesis translation, edited by BadiolZamaneForouzanfar, ElmiFarhangipublication,sixth edition,
11- Ghzali Emam Mohammad (1982). Kimiyaye Saadat,edited by Ahmad Aram,Behjatpress,Bahram edition, twelfth edition,
12- Forouzanfar Badiolzaman (1987). Ahadise Mathavi, Amirkabir press, fourteenth edition.
13- Kashefi Molahossein (1996). Labe Lababe Mathnavi, introduces by SaeidNafisee, Asatir publication, first edition, Tehran.
14-Molana Jalaledin Mohammad (1990). Fihe ma Fih, edited by Fouroozanfar,Amirkabir publication organization,Sepehr printing office,sixth edition,Tehran.
15- Molana Jalaledin Mohammad (1996). MathnaviManavi, from the edited copy of Nikelson, introduced by professor Fouroozanfar,Safi Ali Shah press, first edition,Tehran,
16- NoofelAbdolrazagh, (1983). The magic of number in Holy Koran, Nasher publication, Tehran.
17- Homaie, Jalaledin, (1997) Molavi Nameh,Homa publication organization, ninth edition,Tehran.
_||_