شادی‌گرایی و جنبه‌های تعلیمی آن در غزلیات شمس
الموضوعات :
علی دهقان
1
(استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
جواد صدیقی لیقوان
2
( کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز)
الکلمات المفتاحية: مولوی, غزلیات شمس, کارکرد تعلیمی, شادی‌گرایی,
ملخص المقالة :
شادی یک پدیدة درونی و روحی است که در زندگی فردی و اجتماعی بشر حضور و نقش فعّالی دارد. از این رو در دین و عرفان اسلامی جایگاهی والا یافته است. ابعاد تعلیمی شادی در عرفان از مهم‌ترین نقشهای آن به شمار می‌آید. غزلیات جلال الدّین محمد مولوی بلخی - موسوم به غزلیات شمس تبریزی- به اعتبار میزان کاربرد مضمون شادی، برای تحقیق در این مورد اهمیت و ظرفیت زیادی دارد و هدف این مقاله آن بوده که پس از تعریف شادی، از دیدگاههای مختلف- بویژه عرفانی- نقش تعلیمی، عوامل و نشانه های شادی گرایی را در غزلیات شمس بررسی نماید. در این تحقیق به شیوة کتابخانه ای و اسنادی تمامی غزلیات مولوی مطالعه و شواهد مربوط به موضوع تحقیق استخراج و بررسی شد. نتیجه این بررسی نشان می دهد که مولانا شاعری شادی گرا بوده و از خواصّ و کارکردهای تعلیمی شادی برای القای اندیشه های عرفانی اش بهرة فراوانی برده است.
1- آیزنک، مایکل .(1375)، روانشناسی شادی، ترجمة خشایار بیگی و مهرداد فیروز بخت، تهران: بدر.
2- نهج‌البلاغه .(1379). ترجمة محمد دشتی، قم: انتشارات مشرقین.
3- انصاری، خواجه عبدالله .(1367). سخنان پیر هرات، به کوشش محمدجواد شریعت، تهران: شرکت سهامی کتابهای جیبی.
4- بیکرمن، ئی .(1384). علم در ایران و شرق باستان، ترجمة همایون صنعتی زاده، تهران: قطره.
5- پلاچیک، روبرت .( 1383). هیجانها، حقایق، نظریه‌ها و یک مدل جدید، ترجمة محمود رمضان زاده، تهران: صدرا.
6- جامی، عبدالرحمن .( 1366). نفحات الانس، به تصحیح محمود عابدی، تهران: نشر سعدی.
7- حافظ، شمس الدین .(1385). دیوان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی‌علیشاه.
8- دالایی، لاما .(1389). زندگی در راه بهتر، ترجمة فرامرز جواهری نیا، تهران: نشر ماهی.
9- رستگار فسایی، منصور .(1381). فردوسی و هویت شناسی ایرانی، تهران: طرح نو.
10- زرّینکوب، عبدالحسین .(1377). پله پله تا ملاقات خدا، تهران: انتشارات علمی.
11- ژوزف، ادوارد .(1366). آهنگ فریب، تهران: انتشارات ره آورد.
12- ستاری، جلال .(1380). هویت ملی و هویت فرهنگی، تهران: مرکز.
13- شفیعی کدکنی، محمدرضا .(1379). موسیقی شعر، تهران: انتشارات آگاه.
14- فروزانفر، بدیع الزمان .(1366). احادیث مثنوی، تهران: امیرکبیر.
15- فرجی، ذبیح الله .( 1375). انگیزش و هیجان و واکنش‌های روانی، تهران: میترا.
16- کیمنش، عباس .(1378). پرتو عرفان، تهران: انتشارات سعدی.
17- مایر، فریتس .(1378). حقیقت و افسانه، ترجمة مهرآفاق بایبوردی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
18- مجلسی، محمدباقر .(1404ه ق). بحارالأنوار، ج 75، بیروت: مؤسسة الوفا.
19- مولوی، جلال‌الدین محمد بلخی رومی .(1378). کلیات شمس یا دیوان کبیر، به تصحیح بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران: امیرکبیر.
مقالات:
1- بربری، لیلا .(1380). «آشنایی با هفت هیجان اساسی»، مجلة موفقیت، آذرماه، شمارة 176، صص 18-27.
2- ساری صراف، وحید و همکاران .(1381). «بررسی رابطة شادی با شخصیت در دانشجویان دختر ورزشکار و غیر ورزشکار دانشگاه تبریز»، مجلة پژوهش در علوم ورزشی، شمارة اول، صص95-110.
3- صادقی حسن آبادی، مجید .(1386). «غم و شادی در تجربة دینی مولانا»، مجلة دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، دورة دوم، شمارة 49، صص75-90.
4- فعالی، محمدتقی .(1389). «نقد دینی-فلسفی بر مؤلفة شادی در معنویتهای نو ظهور»، پژوهشنامة فلسفة دین (نامة حکمت)، سال هشتم، شمارة دوم، پاییز و زمستان. صص 149-172.
5-کُرُمی نوری، رضا و همکاران .(1381). «مطالعه عوامل مؤثر بر احساس شادی و بهزیستی دانشجویان دانشگاه تهران»، مجلة روانشناسی و علوم تربیتی، سال سی و دوم، شمارة اول، صص3-41.
6- محمدی آسیابادی، علی و علیپور، زهرا .(1388). «شادی و خوشدلی نزد شمس»، پژوهشنامة ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال هفتم، شمارة سیزدهم، پاییز و زمستان، صص 125-148.
References:
1-Eysenck, Michael. (1375), Psychology of Happiness, translated by Khashayar Beigi and Mehrdad Firouz Bakht, Tehran: Badr.
2- Nahj al-Balagha (1379). Translated by Mohammad Dashti, Qom Publications Hashreghan
3 - Ansari, Khajeh Abdollah. (1367). the old Herat saying, thanks to the effort of Mohammad Javad Shariat, Tehran: pocket books Company.
4 - Bakerman, E (1384). Science in Iran and the Ancient East, translated by Homayoun Sanatee Zadeh, Tehran: Ghatre
5 - Pelachik, Robert. (1383). Emotion, facts, theories and a new model, translated by Mahmoud Ramezan Zadeh, Tehran: Sadra.
6 - Jami, Abdulrahman. (1366). Nafhat Alons, Edited by Mahmoud Abedi, Tehran: Publication of Saadi.
7 - Hafiz, Shams al-Din. (1385). Divan, Khalil Khatib Rahbar, Tehran: Safi Ali Shah.
8 - Dalai-Lama. (1389). Life in a better way, translated by F. Javaheri Nia, Tehran: Publication of Mahee.
9 - Rastegar Fasaie, M.. (1381). Ferdowsi and Iranian study of identity , Tehran: New Plan.
10 - Zarin Koob, Abdolhossein. (1377). Step up to meet God, Tehran: scientific Press.
11 - Joseph, Edward. (1366). Deception song, Tehran: Rahavard Publication.
12 - Sattari, Jalal. (1380). National identity and cultural identity, Tehran: Markaz
13 - Shafiei Kadkani, M.R. (1379). Music, poetry, Tehran: Agah Publications.
14 - forozanfar, Badi'ozaman. (1366). Mathnavi sayings, Tehran: Amir Kabir.
15 - Faraji Zabihollah. (1375). Motivation and emotion and mental reactions Tehran: Mitra.
16 - Kei Manesh , Abbas. (1378). Light of Sufism , Tehran: Saadi Publications.
17 - Mayer Ferris. (1378). Fact and legend, translated by Mehr Afaq Baiburdi, Tehran University Publication Center.
18 - Majlesi, MB. (1404 AH). Bharalanvar, vol 75, Beirut: Institute of Alvafa.
19 - Molavi, Jalal Eddin Mohammed Balkhi Rumi. (1378). Shams generalities or great Divan, corrected by Badiozzaman Forouzanfar, Tehran: Amir Kabir.
Articles:
1 - Barbari, Leyla. (1380). "Familiarity with the seven basic emotions", Journal of success, December 80, No.176, pp. 18-27.
2 - Sari-Sarraf Vahid et al. (1381). “a study on the relationship between happiness and personality of the athlete and non-athlete students of Tabriz University," Journal for Research in Sport Sciences, No. I, pp. 95-110.
3 - Sadeghi Hassan Abadi, M.. (1386). "Sadness and joy in religious experience Molana", Journal of Faculty of Literature and Human Sciences, second edition, No. 49, pp. 75-90.
4 - Faalie Mohammad Taghi. (1389). "Criticism of religion - Philosophy of joy element in emerging spiritualites", Journal of Philosophy of Religion (Philosophy letters), in the eighth, the second number, autumn and winter. Pp. 149-172.
5 - Koromi NouriReza, et al. (1381). "Factors affecting sense of happiness and well-being, Tehran University Students," Journal of Psychology and Educational Sciences, year 32, No. I, pp. 3-41.
6 - Mohammadi Asyabadi, Ali and Ali Poor Zahra. (1388). " with joy and benevolence Shams ", Review of lyric Literature, University of Sistan and Baluchistan, seventh year, thirteenth issue, autumn and winter 1388, pp. 125-148.
_||_