تحلیل نقش احساس محرومیت نسبی و پیوندهای محله‌ای در گرایش جوانان به خشونت شهری (مورد مطالعه: شهر رشت)
الموضوعات :
نیر ابراهیمی
1
,
رضا علی محسنی
2
,
محمود علمی
3
1 - دانشجوی دکتری، گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه جامعه‌شناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
3 - استادیار گروه جامعه‌شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
الکلمات المفتاحية: ااحساس محرومیت نسبی, پیوندهای محله‌ای, خشونت‌های شهری, شهر رشت,
ملخص المقالة :
مقدمه: توجه به کاهش ناامنی‌های شهری از جمله مسایل مهم در دستیابی به توسعه پایدار اجتماعی است. جرم و خشونت شهری از جمله عواملی هستند که باعث تضعیف امنیت در شهرها می‌شوند. خشونت شهری یکی از آسیب‌های اجتماعی است که با مطالعه آن می‌توان به وضعیت سلامت اجتماعی در یک شهر پی برد.
هدف: هدف پژوهش مطالعه نقش احساس محرومیت نسبی و پیوندهای محله‌ای در گرایش به خشونت‌های شهری است.
روش‌شناسی تحقیق: روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و برای گردآوری اطلاعات، از روش‌های اسنادی و ابزار پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری تحقیق را جوانان 18 تا 35 سال شهر رشت شامل 224203 نفر تشکیل می‌دهند. حجم نمونه از طریق فرمول کوکران 384 نفر و به روش نمونه‌گیری خوشه‌ای چندمرحله‌ای توزیع گردید. مفهوم احساس محرومیت نسبی با بهره‌گیری از پژوهش لهسائی‌زاده (1391)، پیوندهای محله‌ای با بهره‌گیری از پژوهش جمشیدیها و همکاران (1393) و خشونت شهری نیز با استفاده از پرسشنامه تحقیق محسنی و همکاران (1395) سنجیده شده است. تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS و Amos و آزمون‌های آماری همبستگی پیرسون و مدل‌سازی معادلات ساختاری انجام گردید.
قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی پژوهش حاضر، مناطق پنج‌گانه شهرداری شهر رشت می‌باشد.
یافته ها: یافته‌ها نشان داد که بین پیوندها و تعلقات محله‌ای و گرایش به خشونت شهری، همبستگی (19/0-) معنادار معکوس ضعیفی وجود دارد؛ اما بین احساس محرومیت نسبی و گرایش به خشونت شهری، همبستگی (33/0) معنادار مستقیمی وجود دارد. همچنین نتایج مدل‌سازی معادلات ساختاری نیز نشان داد که پیوندها و تعلقات محله‌ای با ضریب30/0- و احساس محرومیت نسبی با ضریب 39/0 بر گرایش به خشونت‌های شهری تاثیر دارند.
نتایج: برای کاستن از خشونت‌های شهری در بین جوانان لازم است برنامه‌ریزی‌ها و سیاستگذاری‌های دقیقی در زمینه کاهش احساس محرومیت نسبی (توزیع برابر امکانات و برقراری عدالت اجتماعی) و افزایش احساس تعلق اجتماعی به شهر و محله‌های شهری صورت گیرد.
احمدی، حبیب. (1392). جامعه‌شناسی انحرافات. تهران: سمت.
افشار، سیمین؛ علیزاده اقدم، محمدباقر؛ عباس‌زاده، محمد و کوهی، کمال. (1398). فراتحلیل مطالعات انجام شده درباره عوامل موثر بر ترس از جرم در بین شهروندان ایرانی، مسائل اجتماعی ایران، 10(1)، 26-5.
جمشیدی¬ها، غلامرضا؛ پروایی هره دشت، شیوا؛ پیری، صدیقه و ادیب حاج باقری، ثریا. (1393). بررسی نقش احساس تعلق محله‌ای در افزایش مشارکت اجتماعی (مورد مطالعه: محله قزل قلعه تهران). مطالعات جامعه‌شناختی شهری، 4(12)، 24-1.
چپمن، دیوید. (1386). آفرینش محلات و مکان‌ها در محیط انسان ساخت. ترجمه شهرزاد فریادی و منوچهر طیبیان، تهران: دانشگاه تهران.
رشادی، منوچهر؛ زارع، بیژن؛ دانش، پروانه و قادری، صلاح‌الدین. (1395). تبیین جامعه‌شناختی میزان ترس از جرم در شهرستان‌های استان همدان در دو سطح خرد و منطقه‌ای. مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران، 5(4)،689 -663.
زارع‌زاده اردشیر، لیلا و آقایاری هیر، توکل. (1396). بررسی عوامل اجتماعی- اقتصادی مرتبط با نزاع- درگیری فردی (مورد مطالعه: شهروندان بالای 15 سال شهر تبریز). دانش انتظامی آذربایجان‌شرقی، 7(26)، 142.
صدیق سروستانی، رحمت‌اله. (1398). آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی انحرافات اجتماعی)، تهران: سمت.
عشايري، طاها؛ عباسي، الهام؛ نطقي، عليرضا؛ آخوندزاده آراني، محدثه، و نوري، رمضانعلي. (1396). عوامل موثر بر ترس زنان از جرم در فضاي شهري. پژوهش‌هاي دانش انتظامي، 19(74)،150.
قاسمی، وحید. (1392). مدل‌سازی معادله ساختاری در پژوهش‌های اجتماعی با کاربرد Amos Graphic. تهران: جامعه‌شناسان.
گنجی، محمد؛ نیازی، محسن؛ پورغلامحسین، مهدی؛ گودرزی، امین و سنگانه، رحمان. (1395). نقش عوامل اجتماعی فرهنگی در گرایش شهروندان بروجردی به خشونت خیابانی. مطالعات امنیت اجتماعی، 7(48)، 26-1.
لهسائی‌زاده، عبدالعلی. (1391). نقش محرومیت نسبی در افزایش خشونت‌های شهری مناطق حاشیه‌نشین (مورد مطالعه: شهر کرمانشاه). مطالعات شهری، 2(3)، 64-21.
مبارکی، محمد وصلاحی، سمیه. (1391). کیفیت خدمات شهری، تعهدات شهروندی و حس تعلق اجتماعی. رفاه اجتماعی، 13(50)، 315- 275.
محسنی، رضاعلی، میکائیلی، جعفر و طالب‌پور، اکبر. (1395). تبیین جامعه‌شناختی رابطه بین فضاهای بی‌دفاع شهری با خشونت‌های شهری (مورد مطالعه شهر تهران). دوفصلنامه پژوهش‌های جامعه‌شناسی معاصر، 5(9)، 154- 125.
محسنی‌تبریزی، علیرضا، قهرمانی، سهراب و یاهک، سجاد. (1390). فضاهای بی‌دفاع شهری و خشونت (مطالعه موردی فضاهای بی‌دفاع شهری). جامعه‌شناسی کاربردی، 22(4)، 70-51.
محمدی اصل، عباس. (1385). بزهکاری نوجوانان و نظریه‌های انحراف اجتماعی. تهران: علم.
محمدی، جمال و باقری کشکولی، علی. (1396). تحلیل تطبیقی رابطه بین فقر و خشونت شهری با استفاده از مدل ویکور (مطالعه موردی: محله‌های شهر یزد). جغرافیای اجتماعی شهری، 4(2)، 128-103.
میکائیلی، جعفر. (1395). بررسی رابطه بین فضاهای بی‌دفاع شهری با خشونت‌های شهری در تهران و تحلیل جامعه‌شناختی آن. رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دانشکده علوم اجتماعی، گروه جامعه‌شناسی.
نایبی، هوشنگ؛ صدیق سروستانی، رحمت‌اله و قهرمانی، سهراب. (1390). نقش فضاهاي بي‌دفاع شهري در رفتارهاي خشونت‌آميز. دانش انتظامی، 13(1)، 231- 199.
نبوي، عبدالحسين و چبيشه، فرات. (1394). بررسي برخي عوامل اجتماعي موثر بر ترس از جرم و پيامدهاي آن (مورد مطالعه: شهروندان 18 سال و بالاتر اهواز). مطالعات علوم اجتماعي ايران، 12(44)، 128- 114.
یعقوبی چوبری، علی. (1396). تبیین جامعه‌شناختی خشونت در استان گیلان: تحلیل مسائل و آسیب‌های اجتماعی کشور. تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
Aliu, F. (2015). Urban violence and the challenges of Negeria. Foreigen Policy. 18(1), 49-64.
Briceño-León, R. (2005). Urban violence and public health in Latin America: a sociological explanatory framework. Cadernos de saúde pública, 21(6), 1629-1648.
Chriss, J. J. (2022). Social control: An introduction. John Wiley & Sons.
Davis, D. (2020). City, nation, network: Shifting territorialities of sovereignty and urban violence in Latin America. Urban Planning, 5(3), 206-216.
Glass, M. R., Seybolt, T. B., & Williams, P. (2022). Introduction to Urban Violence, Resilience and Security. In Urban Violence, Resilience and Security. Edward Elgar Publishing.
Ghorbanpour, M., Zali, N., Yourdkhani, M., & Azadeh, S. (2018). Evaluation of Effective Factors on Strengthening Vitality of Urban Walkways (Case Study: Alam-Al-Hoda Walkway in Rasht). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 13(1), 105-123.
Huq, A. Z., & Rappaport, J. (2022). Symposium Introduction: This Violent City? Urban Violence in Chicago and Beyond. University of Chicago Law Review, 89(2), 1-19.
Idowu, A. O. (2018). Gang and urban violence prevalence on democratic sustenance. ABAC Journal, 38(1), 133-143.
Laurito, A. (2022). Repeated exposure to urban violence harms the academic performance of New York City school children. USApp–American Politics and Policy Blog.
Magner, N., Welker, R. B. & Campbell, T. L. (1996). Testing a model of cognitive budgetary participation processes in a latent variable structural equations framework. Accounting and Business Research, 27(1), 41-50.
Morenoff, J. D., Sampson, R. J., & Raudenbush, S. W. (2001). Neighborhood inequality, collective efficacy, and the spatial dynamics of urban violence. Criminology, 39(3), 517-558.
Poveda, A. C. (2011). Economic development, inequality and poverty: an analysis of urban violence in Colombia. Oxford Development Studies, 39(4), 453-468.
Pourmohammadi, M. R., & Zali, N. (2004). Human Development, Challenges and Prospects (with an Analytical Look at Human Development Indicators in Iran). Journal of Humanities and Social Sciences, University of Tabriz, 10(15), 44-52.
Schafer, J. A., Huebner, B. M., Bynum, T. S. (2006). Fear of crime and criminal victimization: Gender-based contrasts. Journal of Criminal Justice, 34(3), 285-301.
Trancik, R. (1991). Finding lost space: theories of urban design. John Wiley & Sons.
Wakefield, L., & Tait, S. (2015). Crime and violence in formal and informal urban spaces in South Africa citizen security dialogues dispatches from South Africa: foreword. Stability. International Journal of Security and Development, 4(1), 1-4.
Williams, P. (2022). Urban violence in the Global South: drug traffickers, gangs, and organized crime. In Urban Violence, Resilience and Security (pp. 21-38). Edward Elgar Publishing.
World Bank. (2011). Violence in the city: Understanding and supporting community responses to urban violence. Washington.
Zambon, G., & Feltran, G. (2022). Crime, Violence, and Inequality in São Paulo. Stolen Cars: A Journey Through São Paulo's Urban Conflict, 37-62.
Zhang, L., Messner, S. F., Liu, J., & Zhuo, Y. A. (2009). Guanxi and fear of crime in contemporary urban China. The British Journal of Criminology, 49(4), 472-490.
Zukin, S. (1995). The cultures of cities. Oxford: Blackwell.
Zali, N., & Sarmast, B. (2010). The spatial layout of the urban networks and demographic planning in the 2022 prospective, the case of Azerbaijan. Strategic Studies Quarterly, 13(48), 59-89.
Zali, N., Abizadeh, S., & Bagherinia, A. (2013). New Urbanism and Urban Design, Tools for Changing Behavioral Patterns of the Citizens. International Journal of Natural & Engineering Sciences, 7(1), 31-36.
