تحلیل فضایی سطح برخورداری نواحی روستایی با رویکرد عدالت توزیعی مطالعه موردی: دهستان‌های بخش مرکزی شهرستان ارومیه
الموضوعات :موسی کمانرودی 1 , طاهر پریزادی 2 , حجت میرزازاده 3
1 - دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
3 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
الکلمات المفتاحية: عدالت توزیعی, محرومیت فضایی, تناسب وتوازن منطقه ای, بخش مرکزی شهرستان ارومیه,
ملخص المقالة :
برنامهریزی مساوات محور باید از راهکارهای کالبدمحور و فن سالارانه فاصله گرفته و به سمت سیاست‌های چند و مشارکت جویانه حرکت کرد و در آن به مدیریت محلی قدرت داد. از این منظر، نقطه اشتراک برنامهریزی و عدالت اجتماعی، عدالت توزیعی است. هدف از این پژوهش بررسی سطح برخورداری نواحی روستایی بخش مرکزی شهرستان ارومیه از نهاده‌ها و امکانات و مقایسه دهستان‌ها از منظر بهره مندی از امکانات و خدمات می‌باشد. که 55 متغیّر در قالب 6 بعد (آموزشی- فرهنگی، مذهبی، زیربنایی- مخابرات و ارتباطات، سیاسی- اداری، بهداشتی درمانی، بازرگانی وخدمات) برای مطالعه انتخاب و با مدل‌های گاتمن، موریس، تاکسونومی عددی، ویکور رتبه بندی و سطح بندی مناطق انجام شد. در نهایت با توجه به شرایط جغرافیایی متفاوت منطقه، نتایج بدست آمده با مدل کپ‌لند تلفیق شد و سطح بندی نهایی صوذت پذیرفت که نشان دهنده تفاوت برخورداری در سطح دهستان‌ها و نبود عدالت توزیعی در میان آنها است. بدین صورت که دهستان بکشلوچای و باراندوزچای شمالی به ترتیب در سطح برخوردار و محروم قرار می‌گیرند. برای کاهش نابرابری‌های مناطق پیشنهادهایی ازجمله ایجاد و تقویت مراکز خدمات رسانی در سطح دهستان‌ها، ایجاد تعادل و توازن در توزیع خدمات زیربنایی و روبنایی در سطح دهستان‌ها با اولویت دهستان‌های محروم، اولویت سرمایه‌گذاری با بخش‌های محروم و توسعه نواحی محروم ارائه شد.
امانپور، سعید، و مودت، الیاس. (1393). سنجش و رتبهبندی توسعه و فقر در استان خوزستان. مطالعات و برنامهریزی شهری، 1(1)، 132-113.
آسایش، حسین، و استیلاجی، علیرضا. (1382). اصول و روشهای منطقهای (مدل‌ها، روش‌ها و فنون). تهران: دانشگاه آزاد اسلامی شهر ری.
پریزادی، طاهر و میرزازاده، حجت. (1397). توسعه منطقهای در ایران با رویکرد عدالت توزیعی. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 18(50)، 198-179.
پورطاهری، مهدی. (1395). کاربرد روشهای تصمیم گیری چند ویژگی در جغرافیا. (ویرایش 4)، تهران: انتشارات جانبی.
تقیلو، علی اکبر. (1393). تحلیل علی توسعه یافتگی و توسعه نیافتگی سکونتگاههای روستایی مطالعه موردی: بخش مرکزی شهرستان ارومیه. برنامهریزی منطقه ای مرودشت، 4(15)، 102-85.
حکمتنیا، حسن، و موسوی، میرنجف. (1396). کاربرد الگو در جغرافیا با تأکید بر برنامه ریزی شهری و منطقه ای. تهران: انتشارات آزاد پیا.
حکمتنیا، حسن، و موسوی، میرنجف. (1383). بررسی روند تغییرات سطوح توسعه یافتگی و نابرابری های منطقهای استان یزد. طرح پژوهشی دانشگاه پیام نور، منطقه 4.
حسینزاده دلیر، کریم. (1380). برنامهریزی منطقهای. چاپ اول، تهران، انتشارات سمت.
داداش پور، هاشم، و الوندی پور، نینا. (1395). عدالت شهری در ایران فرا بررسی مقالات برگزیده چارچوب نظری. مجله هنرهای زیبا - معماری و شهرسازی، 21(3). 80-67.
رکنالدینافتخاری، عبدالرضا؛ محمودی، سمیرا، غفاری، غلامرضا و پورطاهری، مهدی. (1395). تبیین الگوی فضایی سرمایه اجتماعی در توسعه پایدار روستایی مورد: روستاهای استان خراسان رضوی. فصلنامه اقتصاد فضای روستایی، 4(1)، 107 -87.
صالحپور، شمسی و افراخته، حسن. (1395). تحلیل سطح توسعه خدمات بهداشتی ـ درمانی از منظر عدالت فضایی (مطالعه موردی: سکونتگاههای روستایی استان آذربایجانغربی). مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، 11(36)، 38-19.
صدرموسوی، میرستار؛ طالبیفرد، رضا و نیازی، چیا. (1396). بررسی نقش عوامل طبیعی در توزیع جغرافیایی سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: شهرستان صحنه). مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، 12(4)، 749-731.
ظریفیان، شاپور، و لطیفی، سمیه. (1396). اندازه گیری و تحلیل سطح توسعه در نواحی استان همدان. فصلنامه راهبردهای توسعه روستایی، 4(3)، 298- 281.
ضیائیان فیروزآبادی، پرویز؛ انوری، آرزو، و مولایی، محمد. (1394). سطوح توسعه روستاهای مرحمت آباد شهرستان میاندوآب. فصلنامه اقتصاد فضا و توسعه روستایی، 4(14)، 146- 129.
فنی، زهره. (1382). شهرهای کوچک رویکردی دیگر به توسعه منطقه ای. چاپ اول، تهران: انتشارات سازمان شهرداریهای کشور.
قدیریمعصوم، مجتبی؛ قراگزلو، هادی؛ احمدی، سجاد و لرستانی، اکبر.(1393). تحلیل فضایی کیفیت زندگی در سکونتگاههای روستایی (مطالعه موردی: دهستان بلوران، استان لرستان). مطالعات برنامهریزی سکونتگاههای انسانی، 9(3)، 16-1.
قلیچ، وهاب. (2010). معیارهای عدالت توزیعی مقایسه تطبیقی دیدگاه جان رالز و شهید مطهری. مطالعات اقتصاد اسلامی، (1). 163-145.
مومنی، مهدی و قهری، غلامرضا.(1392). تحلیلی بر وضعیت توسعهای استان فارس. فصلنامه برنامهریزی منطقهای، 3(9)، 66-53.
مرصوصی، نفیسه.(1386). تحلیل جغرافیایی نظریههای عدالت اجتماعی. مجله علوم جغرافیایی، 7(10). 124- 108.
Aderamo, A., & Aina, J. O. A. (2011). Spatial Inequalities in Accessibility to Social Amenities in Developing Countries. Journal of Basic & Applied Sciences, 5(6). 316-322.
Dufaux, F. (2009). Birth Announcement, Spatial Justic, Retrieved from www.jssj.org.
Fainstein, S. (2014). The just city, International Journal of Urban Sciences, (18).1-18.
Hadder, R. (2000). Development geography. routldge, London.
Harvey, D. (1996). on planning the Ideology of planning, Planning Theory in the1980s, 213.
Purohit, B.C. (2008). Health and Human Development at Sub-state Level in India. Journal of Socio-Economics, 37, 248-260.
Yu, L., Hou, X., Gao, M., & Shi, P. (2010). Assessment of Coastal Zone Sustainable
Robinson, W.c. (1975). Toward socio - economic population planning. population and Development planning, New York.
_||_
