شناسایی و تحلیل مؤلفههای کلیدی مؤثر بر بهبود عدالت در دسترسی به زیرساخت‌های شهری (مطالعه موردی: منطقه هشت تبریز)
الموضوعات :عادل پور قربان 1 , عباس ارغان 2 , زینب کرکه ابادی 3
1 - دانشجو دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
2 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
3 - دانشیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
الکلمات المفتاحية: تبریز, بافت تاریخی, عدالث فضایی, زیرساخت‌های شهری, روش میک مک,
ملخص المقالة :
مقدمه: فضاهای تاریخی شهرها به عنوان نمادهای هویت‌بخش به شهر و شهروندان هستند. علیرغم اهمیت فضاهای تاریخی، این فضاها از نظر دسترسی به زیرساخت‌های شهری، دارای ضریب برخورداری پایین هستند و رفع این مشکل در گرو شناسایی دقیق مؤلفه‌ها، شناخت روابط بین مؤلفه‌ها و در نهایت شناسایی مؤلفههای کلیدی است. هدف پژوهش: هدف اصلی پژوهش حاضر شناسایی مؤلفههای کلیدی در زمینه بهبود عدالت در دسترسی به زیرساخت‌های شهری در حوزه شهرداری تاریخی- فرهنگی منطقه هشت تبریز است. روش‌شناسی تحقیق: پژوهش از نوع کاربردی بوده و رویکرد آن توصیفی-تحلیلی مبتنی بر رویکرد آینده نگاری است. داده‌های پژوهش با استفاده از منابع مکتوب، سالنامه‌ها و نظرات گروه دلفی به دست آمده است. تعداد مؤلفههای پژوهش شامل 21 مؤلفه در ابعاد خدماتی، شهرسازی، مدیریتی و تاریخی- فرهنگی است. همچنین اعضای گروه دلفی شامل 19 نفر بوده است. قلمرو جغرافیای پژوهش: محدوده پژوهش حاضر حوضه شهرداری تاریخی- فرهنگی منطقه هشت کلانشهر تبریز است که بیش از 80 درصد آثار تاریخی شهر تبریز در این منطقه قرار دارد. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان داد که از مجموع 21 مؤلفه مؤثر بر بهبود عدالت در دسترسی به زیرساخت‌های شهری در بافت‌های تاریخی، 11 مؤلفه به عنوان مؤلفه کلیدی هستند. مهم‌ترین مؤلفههای کلیدی عبارت‌اند از بهبود کیفیت بصری، بهبود حمل و نقل و مقاوم سازی بناهای قدیمی و... همچنین نتایج آزمون الکترا در زمینه اولویت‌بندی محلات هفتگانه واقع در حوزه شهرداری تاریخی- فرهنگی منطقه 8 تبریز نشان داد که به ترتیب محلات شهناز، بازار، منصور، مقصودیه، دانشسرا، قره باغ- بالاحمام و تپلی باغ- دمشقیه در اولویت‌های اول تا هفتم قرار دارند. نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از یافته‌های پژوهش نشان داد که سه مؤلفه ارتقای کیفیت حمل و نقل عمومی در بافت‌های تاریخی ارتقای سرانه فضاهای سبز شهری و حفظ نمادهای تاریخی به عنوان سه پیشران کلیدی در زمنیه ارتقای عدالت در دسترسی به زیرساخت‌های شهری در بافت‌های تاریخی هستند. از این نظر می‌توان گفت که محلات شهناز، بازار و مقصودیه به ترتیب دارای رتیه‌های یک تا سه از نظر دسترسی به زیرساخت‌های شهری هستند. در نهایت با توجه به یافته‌های پژوهش، پیشنهادهای کاربردی در زمینه ارتقای عدالت در دسترسی به زیرساخت‌های شهری بافت‌های تاریخی ارائه گردید.
Afrooz, M., Tabibian, M., & Ahmadi, B. (2016). Measuring spatial justice in order to have equal access to social opportunities (case study: the old context of Qazvin city). Journal of Urban Structure and Function Studies, 4(14), 53-74. (In Persian)
Aghabeigi, P., & Farahmand-Tabar, S. (2021). Seismic vulnerability assessment and retrofitting of historic masonry building of Malek Timche in Tabriz Grand Bazaar. Engineering Structures, 240, 112-120.
Ahern, J., Cilliers, S., & Niemelä, J. (2014). The concept of ecosystem services in adaptive urban planning and design: A framework for supporting innovation. Landscape and urban planning, 125, 254-259.
Akcan, E. (2018). Open Architecture: Migration, Citizenship and the Urban Renewal of Berlin-Kreuzberg by IBA 1984/87. Birkhäuser.
Alian, M., Faraji, A., & Saraei, M. H. (2017). Analyzing the performance of urban management based on neighborhood sustainability criteria in the historical context of Yazd city. Geography and Urban-Regional Study, 7(24), 195-214. (In Persian)
Amanpour, S., Alizadeh, H., & Daman Bagh, S. (2013). Assessment of the level of development of cities in Kermanshah province in terms of having urban service indicators. Journal of Environmental Management, 23, 126-106. (In Persian)
Amanpour, S., Razmgir, F., Daman Bagh, S., & Hosseini Siahgoli, M. (2014). Comparative Analysis of Urban Services Distribution in Ahvaz Using FAHP Hierarchical Analysis. Journal of Geography and Urban Planning, 6(20), pp 159-137. (In Persian)
Apparicio, P., Séguin, A.-M., Landry, S., & Gagnon, M. (2019). Spatial distribution of vegetation in Montreal: an uneven distribution or environmental inequity? Landscape and urban planning, 107(3), 214-224.
Dadashpour, H., Rostami, F., & Alizadeh, B. (2015). Study and analysis of the fair distribution of urban services and their pattern of spatial interaction in the city of Hamadan. Journal of Urban Studies, 5(12), 5-18. (In Persian)
Dadshopour, H., & Rostami, F. (2011). Measuring Integrated Spatial Justice of Urban Public Services Based on Population Distribution, Accessibility and Efficiency in Yasuj City. Urban and Regional Studies and Research, 3(10), 22-21. (In Persian)
Edensor, T. (2022). The affective and sensory potencies of urban stone: Textures and colours, commemoration and geologic convivialities. Thesis Eleven, 172(1), 16-35.
Ezzatpanah, B., Sobhani, N., & Rashidi, A. (2015). A Study of the Distribution of Urban Land Use Factors in Urban Development Projects from the Perspective of Social Justice, Case Study: Shahindaj City. Bi-Quarterly Journal of Urban Ecology Research, 6(12), pp 49-64. (In Persian)
Ferreira, T. M., & Ramírez Eudave, R. (2022). Assessing and Managing Risk in Historic Urban Areas: Current Trends and Future Research Directions. Frontiers in Earth Science, 10, 847959.
Ghouchani, M., A. Khorram, F., Gholizade & Rafiei, S. (2023). Evaluate the efficiency of contextual elements in reducing the vulnerability of urban historical fabrics based on passive defense principles. Ain Shams Engineering Journal 14(2), 101-109.
Goudarzi, N. B., & Gharai, F. (2022). Tradition-led regeneration of contemporary neighbourhoods’ spatial structures: A case study of Tehran City, Iran. Journal of Urban Regeneration & Renewal 15(3), 275-292.
Grossi, S., & Shams al-Dini Motlagh, M. H. (2013). Perception of social justice in terms of citizens' access to urban services (Case study: the city of Kerman). Urban Sociological Studies, 3(9), 66-41.
Hazeri, S., Ahadnejad Roshti, M., Meshkini, A., & Piri, I. (2021). Assessing the Status of Urban Prosperity Components (Case Study: Tabriz Metropolis). Quarterly Journal of Planning Studies of Human Settlements, 16(1), 80-63.
Hekmatnia, H., & Mousavi, M. (2013). Application of Model in Geography with Emphasis on Urban and Regional Planning, Tehran, Third Edition, Azadpima Publications. (In Persian)
Jajarmi, K., & Kolteh, E. (2005). City and Justice in the City: A Case Study: Qaboos Dome. Journal of the Research Sciences Branch of the Azad University, 2(2), 91-104. (In Persian)
Jamali, F., Pourmohammadi, M., & Qanbari, A. (2009). An analysis of the trend of changes in development levels and regional inequalities [1] in the urban areas of East Azarbaijan province in 1986, 1996 and 2006. Geography and Environmental Planning, 20(3), 21-44. (In Persian)
Jelinek, C. (2017). Uneven development, urban policy making and brokerage: Urban rehabilitation policies in Hungary since the 1970s.
Jenerette, G. D., Harlan, S. L., Stefanov, W. L., & Martin, C. A (2011). Ecosystem services and urban heat riskscape moderation: water, green spaces, and social inequality in Phoenix. USA Ecological Applications, 21(7), 2637-265.
Kamran, H., Parizadi, T., & Hoseini Amini, H. (2010). Leveling of urban services in metropolitan areas of Tehran, Journal of Urban ecology, 1(1), 147-164. (In Persian)
Karimian, M., & Molaei Hashjin, N. (2011). Assessment of Spatial Justice of Educational Centers in Zahedan City Using GIS Geographical Information System. Journal of Geographical Space, 12(40), 170-189. (In Persian)
Khairuddin, R., Imani, J., Forohar A. (2012). Analysis of the spatial consequences of urban management measures in the old and new contexts of Tabriz metropolis. Journal of Economic and urban management. 1(4), 93-109. (In Persian)
Li, Yingru. Dennis Wei, Y. H. (2010). The spatial-temporal hierarchy of regional inequality of China. Applied Geography, 30(3), 303-316.
Liao, Felix H.F. Dennis Wei, Yehua. (2009). Dynamics, space, and regional inequality in provincial China: A case Stdy of Guangdong province. Applied Geography, 35(1), 71-83,
Majnoni Totakhane, A., & Soleimani, A. (2017). Planning to strengthen the city's economic infrastructure with an emphasis on sustainable tourism (case study: Ardabil city). Urban Economics and Management, 7(25), 35-50. (In Persian)
Majnouni Totakhane, A., & Ismaili Sangri, H. (2021). Investigating social capital flows in historical markets in terms of jobs and architectural spaces (case study: Tabriz historical Bazzar). Journal of Urban Identity, 15(48), 107-102. (In Persian)
Marsousi, N. (2003). Spatial Analysis of Social Justice in Tehran, PhD Thesis, Tarbiat Modares University, Faculty of Literature and Humanities, Tehran, 2003. (In Persian)
Marsousi, N., & Khazaei, K. (2014). The Spatial Distribution of Urban Services and Its Role in Sustainable City Development: A Case Study of the Mother City of Tehran. Journal of Urban Planning, 5(18), 21-40. (In Persian)
Mohammadi, J., & Kamali Baghrahi, I. (2015). Analysis of good urban governance indicators in line with the urban development strategy, a case study: the area of worn-out fabric of Kerman city. Journal of Geography and Urban Studies, 5( 21), 153-170. (In Persian)
Nazm Far, H., & Ali Bakshi, A. (2013). Measuring spatial inequality of regional development (case study: Khuzestan province). Spatial Planning, 4(3), 99-114. (In Persian)
Poorahmad, A., Sina shshavari, M., & Heydari, A. (2021). Analysis of Factors Affecting Social Capital Increase and Its Relationship with Renovation of Dilapidated Tissues (Case Study: District 10 of Tehran Municipality). Journal of Human Settlement Planning Studies, 16(1), 108-95.
Rahnama, M. R., & Zabihi, J. (2011). Analysis of the distribution of urban public facilities in the direction of spatial justice with an integrated model of access in Mashhad. Journal of Geography and Development, 9(23), 26-5, 2011. (In Persian)
Rezaei, M., Zangiabadi, A., & Helforosh, M. (2021). Evaluation and analysis of urban management of the historical context of Iranian metropolises; With an emphasis on integrated urban management (case study: Shiraz metropolis). Geography (Regional Planning), 10(38), 297-311. (In Persian)
Salehi Amiri, S. R., & Rezaei, Z. (2008). Study of the concept of social justice", Strategic Research of the Expediency Council. Journal of Research Letter, 26(11). (In Persian)
Saraei, M.H., Sajjadi, J., Alian, M., & Lashgari, E. (2014). Rereading the role and performance of urban management in the realization of a sustainable historical neighborhood under study: the historical context of Yazd city. Geography and Development, 41, 105-130. (In Persian)
Shamai, A., Tabeie, N., & Hamidi, M. S. (2014). Application of Multivariate Electrical Decision Making Analysis Method in Ranking of Ahvaz City Areas. Journal of Spatial Planning and Planning, 18(1), 25-52. (In Persian)
Sharifi, A. (2006). Social Justice and the City: An Analysis of Regional Inequalities in the City of Ahvaz, PhD Thesis in Geography and Urban Planning, University of Tehran. (In Persian)
Su, M., & Fath, B. D. (2012). Spatial distribution of urban ecosystem health in Guangzhou. China«, Ecological Indicators, 15(1), 122-130.
Taqvaee, M., & Kiomarsi, H. (2011). Leveling urban neighborhoods based on the use of urban facilities and services using TOPSIS technique (Case study: Abadeh neighborhoods). Journal of Urban Research and Planning, 2(5), 42-23. (In Persian)
Tsou, Ko-Wan,Yu-Ting Hung, & Yao-Lin Chang. (2007). An accessibility-based integrated measure of relative spatial equity in urban public facilities. Cities, 22(6), 424-435.
Waresi, H. R., Ghaedr Rahmati, S., & Bastanifar, I. (2007). Investigation of the effects of urban services distribution on spatial imbalance of the population Case study; Areas of Isfahan. Journal of Geography and Development, 27, 91-106.
Yu, Danlin & Yehu Dennis Wei. (2003). »Analyzing Regional Inequality in Post-Mao China in GIS Environment. Eurasian Geography and Economic, 44(7), 514-534.
