تحلیل آسیب‌های پیش روی توسعه اقتصادی و اجتماعی مناطق روستایی (مطالعه موردی: دهستان پسکوه، شهرستان سیب و سوران)

الموضوعات :

مهربی بی پسکوهی ¹ , سیروس قنبری ² , مهرشاد طولابی نژاد ³

1 - دانش آموخته کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
2 - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران
3 - پسادکترای جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

تاريخ الإرسال : 02 الجمعة , رمضان, 1444 تاريخ التأكيد : 19 الثلاثاء , شوال, 1444 تاريخ الإصدار : 19 الخميس , جمادى الأولى, 1446

الکلمات المفتاحية: توسعه روستایی, آسیب‌پذیری روستاییان, ابعاد اقتصادی و اجتماعی, دهستان پسکوه, شهرستان سیب و سوران,

ملخص المقالة :

مقدمه: جامعه روستایی کشورهای ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼﺕ و آسیب‌های مختلف، محدودیت‌ها ﻭ چالش­های مختلفی روبرو هستند که برای توسعه روستایی و رفع این مشکلات و مسائل لازم است که ابتدا آسیب‌های پیش روی توسعه روستاها شناسایی شوند.

هدف: هدف این پژوهش، تعیین آسیب‌های پیش روی توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاهای مناطق مرزی در دهستان پسکوه، شهرستان سیب و سوران است.

روش‌شناسی تحقیق: پژوهش حاضر در زمره تحقيقات کاربردی است و با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. داده‌های لازم با ابزار پرسشنامه^ء محقق‌ساخته بدست آمد. جامعه^ء آماری پژوهش، خانوار‌های ساکن در روستاهای دهستان پسکوه در شهرستان سیب و سوران بود که 338 خانوار با استفاده از فرمول کوکران مورد پرسشگری قرار گرفتند. تحلیل داده‎ها با بهره‌گیری از آزمون رتبه‌ای هم‌انباشتگی نامحدود اکتشافی (روش جوهانسن) صورت گرفت.

قلمرو جغرافیایی پژوهش: قلمرو جغرافیایی این پژوهش، روستاهای مناطق مرزی در دهستان پسکوه، شهرستان سیب و سوران می­باشد.

یافته ­ها: نتایج نشان می‌دهد که شاخص‌های درآمد و پس‌انداز، اشتغال، فقر، فعالیت­های کشاورزی، مالکیت از مهم­ترین آسیب‌های اقتصادی و شاخص‌های آموزش، رفاهی، بهداشت و درمان، تحصیلات، سلامت از مهم­ترین آسیب­های اجتماعی پیش­روی توسعه اقتصادی و اجتماعی روستاهای منطقه مورد مطالعه می‌باشند.

نتایج: نتایج پژوهش نشان داد که دهستان پسکوه در شهرستان سیب و سوران در استان سیستان و بلوچستان با توسعه نیافتگی روبرو است. چرا که روستاهای این منطقه با آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی زیادی روبرو بوده است. آین آسیب­ها همواره به عنوان چالش­های مانع از توسعه روستاهای این منطقه بوده­اند که برای رفع آنها لازم است ضمن شناسایی آنها، این آسیب­ها برطرف شوند تا زمینه توسعه روستاهای منطقه فراهم شوند.

المصادر:

آیریمی آواجیق، اراده. (1401). آسیب شناسی اجتماعی و مشارکت شهروندان ضرورت ساماندهی بحران محلات غیررسمی (مورد مطالعه: ارومیه). جغرافیا و روابط انسانی، 4(4)، 456-436. 20.1001.1.26453851.1401.4.4.26.8dor:
پاپلی یزدی، محمدحسین و ابراهیمی، محمدامیر. (1381). نظریه¬های توسعه روستایی. تهران، انتشارات سمت.
حمزه، مسعود. (1393). آسیب شناسی رویکردها و سیاست¬های توسعه روستایی در برنامه¬های پنجساله توسعه کشور و ارائه راهکارهایی در چارچوب اقتصاد مقاومتی. پایان نامه کارشناسی ارشد دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق (ع).
خالقی، عقیل. (1398). آسیب‌شناسی برنامه‌ریزی توسعه با تأکید بر برنامه‌ریزی توسعه روستایی در ایران. جغرافیا و روابط انسانی، 2(3)، 221-261. dor: 20.1001.1.26453851.1398.2.3.14.6
ذوالفقاری، امیرعلی، صیدایی، سیداسکندر. (1401). آسیب‌شناسی ساختاری طرح هادی به‌منزلة فراگیرترین طرح توسعة روستایی در ایران نمونه: استان کرمانشاه. جغرافیا و برنامه¬ریزی محیطی، 33(1)، 88-63. 10.22108/GEP.2021.129436.1437doi:
رکن¬الدین افتخاری، عبدالرضا. (1384). تئوری¬ها و نظریه¬های برنامه¬ریزی روستایی. گروه جغرافیا و سنجش ازدور، دانشگاه تربیت مدرس.
صدرموسوی، میرستار؛ کریم¬زاده، حسین؛ آقایاری هیر، محسن و خالقی, عقیل. (1398). آسیب‌شناسی برنامه‌های توسعه در بخش روستایی با روش آمیخته (مورد مطالعه: شهرستان ورزقان). پژوهش¬های روستائی، 10(1)، 163- 146.
10.22059/JRUR.2018.263703.1273doi:
طولابی¬نژاد، مهرشاد. (1398). توسعه روستایی: اصول، سیاست¬ها و برنامه¬ریزی. تهران: انتشارات آکادمیک.
عنابستانی، علی¬اکبر و حاتمی¬نژاد، حجت. (1391). مدیریت نوین روستایی و نقش آن در تحول مساکن با توجه بر عملکرد دهیاران ( مطالعه موردی: دهستان میش خاص ـ شهرستان ایلام). فصلنامه جغرافیا برنامه¬ریزی منطقه¬ای، 2(2)، 140-121.
مرکز آمار ایران. (1395). فصل جمعیت و نیروی انسانی خانوارهاي روستايي سال 1395.
مطیعی لنگرودی، سیدحسن. (1386). برنامه¬ریزی با تاکید بر ایران. انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد.
معارفی، فاطمه. (1381). ارائه الگوی ساختاری لذای مدیریت نظام توسعه روستایی کشور مبتنی بر برنامه سوم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی. پایان نامه کارشناسی ارشد گروه مدیریت، دانشگاه تربیت مدرس.
معصومی، احسان. (1399). آسیب شناسی توسعه روستایی از دیدگاه روان‌شناسی اجتماعی. راهبرد توسعه، 63(16)، 41- 21.
http://rahbord-mag.ir/Article/23045
Agnoletti, M. (2014). Rural landscape, nature conservation and culture: Some notes on research trends and management approaches from a (southern) European perspective. Landscape and Urban Planning, 126 (2), 66-73. doi:10.1016/j.landurbplan.2014.02.012.
Ashley, C., & Maxwell, S. (2002). Rethinking Rural Development. Development Policy Preview, 19(4), 395-425. doi:10.1111/1467-7679.00141.
Black, N., Scott, K., & Shucksmith, M. (2019). Social inequalities in rural England: Impacts on young people post-2008. Journal of Rural Studies, 68, 264-275.‏ doi:10.1016/j.jrurstud.2018.09.008.
Borodina, O., & Prokopa, I. (2019). Inclusive rural development: a scientific discourse. Economy and Forecasting, 3 (1), 70- 85. doi:10.15407/econforecast2019.01.067.
Crane, T. A., Roncoli, C., & Hogenboom. G. (2011). Adaptation to climate change and climate variability: the importance of understanding agriculture as performance. NJAS - Wageningen Journal of Life Sciences, 57(4), 179-185. doi.org/10.1016/j.njas.2010.11.002.
Green, G. P. (2013). Handbook of Rural Development, Massachusetts, Edward Elgar Publishing, USA.
Guoping, R., Liming, L., Yonghu, F., Chengcheng, U., & Zhijun, S. (2016). Analysis of characteristic and influencing factors of rural settlement landscape pattern in metropolitan suburbs. Transactions of the Chinese Society of Agricultural Engineering, 32(2), 220-229. doi: 10.11975/j.issn.1002-6819.2016.02.032.
Hencoski, P. (2016). Planning for an Incremental Approach to Modernization. Policy and Practice, 74 (4), 26-50.
Inkeles, A. (1993). Industrialization, modernization and the quality of life. International Journal of Comparative Sociology, 34(2), 1-2. doi:10.1177/002071529303400101.
Joyce, L. A., Briske, D. D., Brown, J. R .et al .(2013). Climate change and North American rangelands: assessment of mitigation and adaptation strategies. Rangeland Ecology and Management, 66(5), 512-528. doi:10.2111/REM-D-12-00142.1.
Katungi, E., Sperling, L., Karanj, D., Farrow, A., & Steeve, B. (2012). Relative importance of common bean attributes and variety demand in the drought areas of Kenya. Journal of Development and Agricultural Economics, 3(3), 411- 422. doi:10.5897/JDAE.9000108.
Lemprière, M. (2016), Using‌ecological modernisation theory to account for the evolution of the zero-carbon homes agenda in England, Academic Journal Environmental Politics, 25 (4), 690-708.
Lin. X, (2013). Gender, Modernity and Male Migrant Workers in China: Becoming a'modern'Man, London, Publisher London: Routledge, 4 Apr 2013, PP 150.
Munir, F., Khan, I. H., Javed, M., Sibt-e-Ali, M., & Zaib, L. (2022). Understanding Social Inequalities in Pakistan: An Intersectionality Perspective on Ethnicity, Income, and Education. International journal of special education, 37(3), 17- 32.‏
Nair, V., & Whitelaw, A. P. (2015). Redefining Rural Tourism in Malaysia: A Conceptual Perspective. Journal Asia Pacific Journal of Tourism Research, 20(3), 314- 337.
doi:10.1080/10941665.2014.889026
Noble, I.R. S., Huq, Y.A., Anokhin, J., Carmin, D., Goudou, F.P., Lansigan, B., Osman-Elasha, & Villamizar, A. (2014). Adaptation needs and options. In: Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part A: Global and Sectoral Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change [Field, C.B., V.R. Barros, D.J. Dokken, K.J. Mach, M.D. Mastrandrea, T.E. Bilir, M. Chatterjee, K.L. Ebi, Y.O. Estrada, R.C. Genova, B. Girma, E.S. Kissel, A.N. Levy, S. MacCracken, P.R. Mastrandrea, and L.L. White (eds.)]. Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom and New York, NY, USA, pp. 833-868.
Qi, K. Fan, Z, Ng, C. N. Wang, X. Xie, Y. (2017). Functional analysis of landscape connectivity at the landscape, component, and patch levels: A case study of Minqing County, Fuzhou City, China. Applied Geography, 80(2), 64-77. doi:10.1016/j.apgeog.2017.01.009.
Rogers, Everett, M. (1995). Diffusion of Innovations. 4th edition, New York: Free Press.
Shao, j. (2009). Case study of mountainous landscape planning for metropolitan outskirts. Transactions of the Chinese Society of Agricultural Engineering, 25(2), 228-234. doi:10.1016/j.apgeog.2017.01.009.
Singh, K. (2009). Rural Development: Principles, Policies and Management, India, SAGE Publications, Third Edition.
Smith, P., & J. Gregory, P. (2013). Conference on ‘Future food and health’ Symposium I: Sustainability and food security Climate change and sustainable food production. Proceedings of the Nutrition Society, 72(2), 21–28. doi.org/10.1017/S0029665112002832.
Steiner, J. L., Briske, D. D., Brown, D. P., & Rottler, C. M. (2018). Vulnerability of Southern Plains agriculture to climate change. Climatic Change, 146(2), 201–218. doi:10.1007/s10584-017-1965-5.
Straka, J., & Tuzova, R. (2016). Factors Affecting Development of Rural Areas in the Czech Republic: A Literature Review. procedia social and Behavioral Scinceses, 10(11), 496-505.
doi.org/10.1016/j.sbspro.2016.05.525.
Townsend, L., Sathiaseelan, A., Fairhurst, G., & Wallace, C. (2013). Enhanced broadband access as a solution to the social and economic problems of the rural digital divide. Local Economy, 28(6), 580- 595. doi:10.1177/0269094213496974.
Van der Ploeg, J. D., Schneider, S., & Ye, J. (2012). Rural development through the construction of new, nested markets: Comparative perspectives from China, Brazil and the European Union. Journal of Peasant Studies, 39(1), 133-173. doi:10.1080/03066150.2011.652619.
Wang, R., Feng, Y., Wei, Y., Tong, X., Zhai, S., Zhou, Y., & Wu, P. (2021). A comparison of proximity and accessibility drivers in simulating dynamic urban growth. Transactions in GIS, 25(2), 923-947. doi:10.1111/tgis.12707.
Wang, Y., Liu, Y., Li, Y., & Li, T. (2016). the spatio-temporal patterns of urban–rural development transformation in China since 1990. Habitat International, 53(3), 178- 187.
doi:10.1016/j.habitatint.2015.11.011.
Wang, Y., Li, Y., Huang, Y., Yi, C., & Ren, J. (2020). Housing wealth inequality in China: An urban-rural comparison. Cities, 96, 102-118.‏ doi:10.1016/j.cities.2019.102428.
World Bank, (2018), staff estimates based on the United Nations Population Division's World Urbanization Prospects: 2018 Revision.
Yazawa, A., Inoue, Y., Li, D., Du, J., Jin, Y., Chen,Y., Nishitani, M., Watanabe, Ch., & Masahiro U. (2014). Impact of lifestyle changes on stress in a modernizing rural population in Hainan Island, China. American Journal of Human Biology, 26(1), 36-42. doi: 10.1002/ajhb.22467.