بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در کیفیت زندگی (مورد مطالعه: کاربران 20 تا 49 ساله شبکه‌های اجتماعی مجازی در شهر تهران)

الموضوعات : علوم اجتماعی

معصومه دوله ¹ (دکتری جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دهاقان)
رضا اسماعیلی ² (استادیار گروه مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوراسگان)
امیرمسعود امیرمظاهری ³ (استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)

تاريخ الإرسال : 21 الثلاثاء , رجب, 1438 تاريخ التأكيد : 21 الثلاثاء , رجب, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1438

الکلمات المفتاحية: شبکه‌های اجتماعی مجازی, سرمایه اجتماعی, کیفیت زندگی, کاربران شبکه‌های اجتماعی مجازی,

ملخص المقالة :

در چند دهة اخیر، زندگی انسان ها، شدیداً تحت تأثیر ارتباطات نوین، قرار گرفته است؛ این واقعیت نه تنها زندگی اجتماعی انسان را متأثر ساخته، بلکه به خصوصی ترین ابعاد زندگی او رسوخ نموده است. در این میان شبکه‌های اجتماعی مجازی به عنوان بخشی از این رسانه‌ها و ارتباطات نوین، امکانی را فراهم آورده‌اند که کاربران به واسطه آنها از یک سو علاقه مندی‌ها، افکار و فعالیت‌های خودشان را با دیگران به اشتراک می‌گذارند، از دیگر سو این شبکه‌ها بر روی درک و دریافت افراد از وضعیت زندگی خود در همه زمینه‌ها اعم از فرهنگی و ارزشی تاثیر می‌گذارند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش شبکه‌های اجتماعی مجازی در کیفیت زندگی کاربران 20 تا 29 ساله شبکه‌های اجتماعی مجازی در شهر تهران در سال 1395 است، این پژوهش از نظر نوع هدف یک بررسی کاربردی، از نظر وسعت پهنانگر، از نظر دامنه خرد و از نظر زمانی، یک بررسی مقطعی است. روش پژوهش میدانی با استفاده از تکنیک پیمایش، و ابزار جمع آوری داده پرسشنامه است. حجم نمونه با استفاده از نرم افزار SPSS Sample Power معادل 700 نفر برآورد شده است. نتایج توصیفی بیانگر این است که 80/9 درصد از کاربران میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی را پایین بیان کرده‌اند که میانگین آن (2 ساعت) برآورد شده است و میانگین کیفیت زندگی 7/98 درصد کاربران متوسط و بالاتر از متوسط بوده است. نتایج آزمون فرضیات بیانگر این است که نقش استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی در کیفیت زندگی کاربران تهرانی (sig=0/977) و سرمایه اجتماعی (sig=0/257) رد شد، اما فرضیه نقش سرمایه اجتماعی در کیفیت زندگی کاربران (sig=0/000) تایید شد. در کل متغیرهای مستقل میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی مجازی و سرمایه اجتماعی به میزان 19 درصد توانایی تبیین تغییرات کیفیت زندگی را دارا هستند.

المصادر:

1-ترلو، کریسپین، تومیک، آلیس، لنگل، لورد. (1390). ارتباطات کامپیوتر– واسط. مترجم سروناز تربتی. تهران: جامعه شناسان.

2-تانکارد، جیمز؛ سورین، ورنر. (1388). نظریه‌های ارتباطات، ترجمه علیرضا دهقان. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

3- پورافکاری، نصراله؛ حکیمی‌نیا، بهزاد. (1390). عوامل مؤثر بر کیفیت زندگی شهری در کرمانشاه با تأکید بر هوش اجتماعی افراد، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی، سال پنجم، شماره (15)، زمستان 1390.

4- حسین زاده، مهدیه. (1391). بررسی تاثیر شبکه‌های اجتماعی سنتی بر کیفیت زندگی در بین شهروندان تبریزی. پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد واحد تهران شمال.

5- حقیقتیان، منصور. (1393). عوامل اجتماعی موثر بر کیفیت زنان شهر اصفهان. مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران،سال ششم، شماره دوم،صص89-81.

6- دادگران، سیدمحمد. (1385). مبانی ارتباطات جمعی. تهران: نشر مروارید.

7- ذکائی، محمد سعید. (1392). جامعه شناسی جوانان ایران« جوانان و فراغت مجازی» چاپ ششم. تهران: انتشارات آگه.

8- ربانی خوراسگانی، علی؛ کیانپور، مسعود. (1386). مدل پیشنهادی کیفیت زندگی؛ مطالعه موردی: شهر اصفهان. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی، سال 15، شماره 58 و 59، صص108-67.

9- رزاقی، افشین. (1385). نظریه‌های ارتباطات جمعی. چاپ دوم.تهران: نشر آسیم.

10- رشیدپور، ابراهیم.(1354). ارتباط و تکنولوژی آموزشی. چاپ اول. تهران: نشر گهر.

11- عظیمی، لیلا.(1388). مطالعات کیفیت زندگی،اراک.

12- علی جمعه زاده بافنده، معصومه.(1395). تاثیر استفاده از اینترنت در روابط خانوادگی جوانان «مورد مطالعه:گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی». پایان نامه کارشناسی ارشد. رشته جامعه شناسی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.

13- کازنو، ژان.(1986). جامعه شناسی وسایل ارتباط جمعی. ترجمه: باقر ساروخانی و منوچهر محسنی(1387). چاپ دهم.تهران: نشر اطلاعات.

14- کاستلز،مانوئل.(1384). عصر اطلاعات، اقتصاد، جامعه و فرهنگ، جلد 1. ترجمه احمد علیقلیان و افشین خاکباز.چاپ4. تهران: طرح نو.

15- لیتل جان، استیفن.(1384). نظریه‌های ارتباطات.ترجمه مرتضی نوربخش و سید اکبر میر حسینی. تهران:انتشارت جنگل.

16- مختاری، مرضیه؛ نظری، جواد. (1389). جامعه شناسی کیفیت زندگی. چاپ اول. تهران: انتشارات جامعه شناسان.

17- مک لوهان، هربرت مارشال. (1377). برای درک رسانه‌ها. تهران: مرکز تحقیقات، مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.

18- نقوی، علی؛گروسی،سعیده.(1386). سرمایه اجتماعی و کیفیت زندگی در شهر کرمان. فصلنامه رفاه اجتماعی. سال هشتم. شماره سی و سی ویکم. صص61-83.

19- نجات، سحرناز و همکاران. (1385).استانداردسازی پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان جهانی بهداشت. (WHOQOL-BREF)ترجمه روان سنجی گونه‌ایرانی. مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی، دوره 4 ، شماره 4.

20- نوغانی، محسن و دیگران. (1388). کیفیت زندگی شهروندان و رابطه آن با سرمایه اجتماعی در شهر مشهد. مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، سال پنجم، شماره اول، صص140-111.

21- Bourdieu, P. (1990), Social space and symbolic power. Sociological theory. 7 (1). 14 ˚ 25.

22- Boyd, D. M., & Ellison, N. B. (2007), “Social network sites: definition, history, and scholarship”, Journal of Computer-Mediated Communication, 13(1: 210-230.

23- Felce, D. and Perry, J.(1995),"Quality of life: its definition and measurement", Research in Development Disabillities, vol.16 no.1,pp 51-74.

24- Flanagan,JC.(1982). Measurement of Quality of life: Current State of the art", Archives of Physical Medicine and Rehabilitation 63:56-59.

25- Granovetter, M. S. (1973). The strength of weeks ties. American Journal society, 78,1360-1380.

26- Kraut,R. Lundmark,V. Patterson,M. Kiesler,S. Mukopadhyay,T. and Scherlis,W. (1998)Internet paradox: a social technology that reduces social involvement and psychological well-being. American psychologist, 53 (9), 1017-31. Available (11 April 2003) online http://www.apa.org/jornals/amp/amp5391017.html.

27- Nahapiet, J. & Ghoshal, S. (1998). Social capital, intellectual capital, and the organizational Advantage. Academy of Management Review, 2, 242-267.

28- McCloskey.W, Iwanicki.S, Lauterbach.D, M. Giammittorio, and Maxwell.K,(2015), Are Facebook ‘‘Friends’’ Helpful? Developm ent of a Facebook - Based Measure of Social Support and Examination of Relationships Among Depression, Qual ity of Life, and Social Support, CYBERPSYCHOLOGY, BEHAVIOR, AND SOCIAL NETWORKING , Volume 18, September 2015, 18(9):pp 499-505

29- Noll,H.H.(2004),"social indicators ab and Quality of life Research: Background, achievements and Current Trends" , in Genov, N(Ed), Advance in sociological Knowledge over Half a Century, vs verlag, Wiesbaden,pp 151-810.

30- shen, George C(2015), How Quality of Life affectes intention to use social networking sites: Moderating Role of Self-Disclosure, Journal of Electronic Commerce Research, VOL 16, NO 4,pp276-289.

31- The World bank (2003). “Social capital and economic development: toward a theoretical synthesis and policy framework”, Woolocock, M., & Narayan, D. (2000). Social Capital: Implications for Development Theory, Research, and Policy, The World Bank Research Observer, Vol. 15, No. 2, pp. 225-249.

32- Veenhoven, Ruut. (2007). Quality of Life Research, in 21th century Sociology: A reference Handbook. Edited by C.D. Bryant and D.L. Peck.

33- World Health Organization Quality of Life Group. (1993). Measuring Quality of Life: The Development of the World Health Organization Quality of Life Instrument. Geneva: World Health Organizati