آینده نگاری فناوری اطلاعات در کتابخانه های دانشگاهی ایران در افق 1404

الموضوعات : دانش شناسی

نجلا حریری ¹ (دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران.)
وحیده رضائی ² (کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 07 الأربعاء , شعبان, 1438 تاريخ التأكيد : 24 الأربعاء , ذو القعدة, 1438 تاريخ الإصدار : 04 الجمعة , ربيع الثاني, 1439

الکلمات المفتاحية: فناوری اطلاعات, کتابخانه‌های دانشگاهی, آینده‌نگاری,

ملخص المقالة :

هدف: از این پژوهش آینده‌نگاری فناوری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی ایران در افق 1404 است که با بهره‌گیری از رویکردهای آینده‌پژوهانه انجام گرفته است. روش: پژوهش به روش مطالعه دلفی انجام شده است. برای تعیین مولفةها، سیاهه‌ای تهیه و در قالب پرسشنامه‌ای تنظیم شد که میزان اهمیت هریک از مولفةهای آینده‌نگاری فناوری اطلاعات را از دیدگاه اعضای پنل دلفی مورد سنجش قرار می‌دهد. جامعه آماری پنل دلفی خبرگان، اساتید و مدیران فعال حوزه کتابداری و اطلاع‌رسانی و فناوری اطلاعات و صاحب‌نظران آینده‌نگاری بوده که از بین آن‌ها با روش نمونه‌گیری هدفمند 25 نفر انتخاب گردیدند و 22 نفر از این متخصصان به پرسشنامه‌های دلفی پاسخ دادند. یافته‌ها: کتابخانه‌های دانشگاهی در آینده منابع الکترونیکی خود را توسعه داده و شبکه‌های خود را در زمینه استفاده از اینترنت و توسعه زیرساخت‌های آن گسترش خواهند داد. نتایج حاصل از پژوهش نشان می‌دهد که در کتابخانه‌های دانشگاهی آینده پهنای باند دسترسی به اینترنت افزایش خواهد یافت و از شبکه اینترانت داخلی بهره‌مند خواهند شد و استفاده از فناوری سیستم‌های اطلاعات جغرافیایی در محیط پیوسته دانشگاه به عنوان منبع مهم برای مجامع دانشگاهی خواهد بود. نتایج در مورد تأثیر روندهای تأثیرگذار بر روی عوامل کلیدی فناوری اطلاعات در کتابخانه‌های دانشگاهی آینده، نشان می‌دهد روند افزایش نرخ سرمایه‌گذاری در فناوری اطلاعات، تأثیر شدید و در جهت مثبت و روند کاهش بودجه دانشگاه‌ها، بدون تأثیر خواهد بود. نتیجه‌گیری: در مجموع به نظر می‌رسد خبرگان کشور به آینده حوزه فناوری اطلاعات در کتابخانه‌ها و سطح فناوری‌هایی که کتابخانه در افق 1404 به آن‌ها دست خواهد یافت، نگاه‌ امیدوارانه‌ای دارند.

المصادر:

پایا، علی (1383). ملاحظاتی شتابزده در باب معرفت‌شناسی آینده‌اندیشی. مندرج در معرفت‌شناسی و متدولوژی آینده‌شناسی، ویراسته علی پایا و حسین راغفر، تهران: انتشارات مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.

پاول، رونالد ار (1385). روش‌های اساسی پژوهش برای کتابداران. ترجمه نجلا حریری، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، مرکز انتشارات علمی.

توفیق، فیروز (1385). برنامه‌ریزی در ایران و چشم‌انداز آینده آن. تهران: موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی.

حاکی، محمدکاظم (1384). ارائه مدلی برای سنجش آمادگی سازمانی در انجام موفقیت‌آمیز برنامه‌ریزی استراتژیک سیستم‌های اطلاعاتی و فناوری اطلاعات.  پایان‌نامه کارشناسی ارشد، چاپ نشده، دانشگاه تهران.

شاپوری، سودابه (1387). بازیابی در کتابخانه‌ها. کتابداری و اطلاع رسانی . ج11، ش41: ص. 157-184.

شیخ‌شجاعی، فاطمه (1385). بررسی عوامل موثر بر پذیرش فناوری اطلاعات توسط کتابداران کتابخانه‌های دانشکده‌های فنی دانشگاه‌های دولتی شهر تهران: قابلیت کاربرد "مدل پذیرش فناوری". پایان ‌نامه  کارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.

طباطباییان، سیدحبیب‌الله.، قدیری، روح‌اله (1386) متغیرهای موثر بر انتخاب ابعاد در یک پروژه آینده‌نگاری. علوم مدیریت ایران. سال 2، شماره 7، ص55-80.

علیدوستی، سیروس (1384). طراحی و تبیین مدل عوامل کلیدی موثر بر کاربرد فناوری اطلاعات در اداره‌های کل سازمان‌های دولتی استان‌های صنعتی ایران (مطالعه موردی: استان فارس). رساله دکتری چاپ نشده، دانشگاه تهران.

لی، لی لی (1390). فناوری‌های نوظهور برای کتابخانه‌های دانشگاهی در عصر دیجیتال. ترجمه درودی، فریبرز، فصلنامه کتاب ماه، اطلاعات و ارتباطات دانش شناسی، سال چهاردهم، شماره چهارم، فروردین 90، 71-70.

ناظمی، امیر و قدیری، روح‌الله (1388). آینده‌نگاری فناوری دریا در ایران 1404. تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور.

نوروزی، یعقوب.، علیپورحافظی، مهدی (1380). کتابخانه‌های دیجیتالی. کتاب. 12(4)، 84- 103.

Metzger, Katherine Allen (2001). A qualitative study of information technology strategic planning techniques used in times of rapid technological change in technical and community colleges, Unpublished Doctoral Dissertation, Cardinal Stritch University.

Ohaji, I.K (2010). The changing professional image of librarians: focusing on the job Positions of digital librarians in academic libraries in the United States of America. Master’s thesis.um/libner.doc (18 April 2007).

Prusha, Todd (2006) Strategic planning in community college information technology: A Delphi study of model programs Unpublished Doctoral Dissertation, Iowa State University.

Remenyi, Dan (2000). As the first 50 years of computing draw to an end …: What kind of society do we want? Journal of Information Technology: Vol. 17: pp. 3-7.

Titthasiri, Wanwipa (2000). Information technology strategic planning process for institutions of higher education in Thailand, Unpublished Doctoral Dissertation Pittsburgh University.

US Congress, Office of Technology Assessment (1981). Computer-Based National Information Systems: Technology and Public Policy Issues. Washington, DC: US Government Printing Office. http://www.wws.princeton.edu/~Ota/ns20/topic_f.html (13 Jan.2003)

Webster, Frank (1995). Theories of the Information Society. London: Routledge.