مقایسه کهن‌الگوی مرگ و نوزایی در آثار شفیعی‌کدکنی و بدیع صقور
الموضوعات :غلامرضا پیروز 1 , پری ناز باقری 2
1 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران
2 - دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه مازندران
الکلمات المفتاحية: ادبیات تطبیقی, شفیعی‌کدکنی, بدیع صقور, کهن‌الگوی مرگ و نوزایی, نقد اسطورهشناختی,
ملخص المقالة :
کهن‌الگوها از اعماق ناخودآگاه جمعی بشر نشأت می‌گیرند و این امر موجب شده در ذهن و روان بشر اسطوره‌ای فراتر از مرزهای جغرافیایی، جریان و سریان پیدا کند. در مقالة پیش رو سعی شده است بر اساس روش تحلیلی ـ تطبیقی، کهن‌الگوی مرگ و نوزایی در دو مجموعة فارسی و عربی معاصر، بگذار کبوتر بخوابد سرودة بدیع صقور، شاعر سوری و مجموعة در ستایش کبوترها از شفیعی‌کدکنی نقد و بررسی گردد. رهاورد این جستار تبیین شباهت‌ها و برخی تمایزات قابل تأمّل در موضوع کهن‌الگوی مرگ و نوزایی در دو اثر مذکور است. موضوع مرگ و نوزایی در این دو مجموعه به سه شکل قابل ردیابی است؛ الف: رویکرد شاعر به موضوع مرگ بیشتر از توجه وی به مفهوم نوزایی است. ب: مرگ و نوزایی به شکل متعادل رخ می‌نماید. ج: میزان توجه به مفهوم نوزایی بیش از توجه به موضوع مرگ است. مهم‌ترین نتایج این پژوهش عبارتند از: بیشتر شعرهای این دو مجموعه بر تعادل میان موضوع مرگ و نوزایی استوار هستند؛ البته توجه به مرگ در شعر بدیع صقور چشمگیرتر است و شفیعی‌کدکنی در اشعارش بر موضوع نوزایی تأکید می‌ورزد.
اعتمادی، حسین، ناهده فوزی و مهرداد آقائی. ۱۳۹۸. «بررسی تطبیقی عارفانه‌های عاشقانة عبدالوهاب البیاتی و سهراب سپهری». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. دورة ۱۵. ش55. صص۸۰-۴۹.
جواری، محمدحسین. 1384. «اسطوره در ادبیات تطبیقی». اسطوره و ادبیات (مجموعه مقالات برگزیدة سومین همایش ادبیات تطبیقی. ش23 و 24. صص51-40.
حامد جابر، یوسف. 1390. «قضایا المکان بین الذاکرة والرؤیا فی شعر (بدیع صّقور)». دراسات فی اللّغةالعربیة و آداب‌ها. فصلیة محکمة. ش۶. صص20-1.
حسینعلی، مریم. 1387. «نقد کهن‌الگویی غزلی از مولانا». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش11. صص118-97.
درودگریان، فرهاد. 1393. «تحلیل تولد پیر چنگی در مثنوی مولوی بر اساس نظریة یونگ». فصلنامة ادبیات عرفانی و اسطورهشناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. ش35. صص105-91.
دلاشو، م لوفر. 1366. زبان رمزی قصه‌های پریوار. ترجمة جلال ستاری. تهران: توس.
سخنور، جلال. 1369. نقد ادبی معاصر. تهران: رهنما.
سلطان‌بیاد، مریم و محمود‌رضا قربان‌صباغ. 1390. «بررسی قابلیت‌های نقد کهن‌الگو در مطالعات تطبیقی ادبیات: نگاهی گذرا به کهن‌الگوی «سایه» و «سفر قهرمان»». نقد ادبی. ش14. دوره ۴. صص۱۰۳-۷۹.
شریفی، فیض. 1393. شعر زمان ما (16) محمدرضا شفیعی‌کدکنی. تهران: نگاه.
شفیع‌آبادی، عبدالله، شکوه نوابی‌نژاد، جواد اژه‌ای، قدسی احقر، خدیجه آرین، مهدی حسینی بیرجندی و محسن رسولی. 1394. مبانی راهنمایی و مشاوره. تهران: سمت.
شفیعی‌کدکنی، محمدرضا. 1388. در ستایش کبوترها. تهران: سخن.
شوقی عبدالجواد رضوان، احمد. 1990. الدرس الادبی المقارن. بیروت: دار العلوم العربیة
صقور، بدیع. 2014. دعوا الحمام ینام. سویدا: دارلیندا للطباعة و النشر التوزیع.
غنیمی هلال، محمد. 1390. ادبیات تطبیقی. ترجمة مرتضی آیت‌الله‌زاده شیرازی. تهران: امیرکبیر.
فرضی، حمید‌رضا و محمدرضا عابدی. 1393. «تحلیل بن‌مایه‌های اساطیری «داستان شهریار بابل با شهریارزاده» در مرزبان‌نامه». نشریة زبان و ادب فارسی. ش330. صص134-113.
فوزی، ناهید، مریم امجد و کبری روشنفکر. 1393. «بررسی شعر محمدرضا شفیعی‌کدکنی و عبدالوهاب البیاتی از منظر ادبیات تطبیقی». فصلنامة پژوهش‌های ادبیات تطبیقی. دوره 2. ش1. صص ۹۷-۷۹.
قره‌باغی، علی‌اصغر. 1383. واژگان و اصطلاحات فرهنگی. تهران: سورة مهر.
کفافی، محمد عبد‌السلام. 1382. ادبیات تطبیقی. ترجمة سیّدحسین سیّدی. مشهد: به‌نشر.
مورنو، آنتونیو.1393. یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمة داریوش مهرجویی. تهران: مرکز.
یاوری، حورا. 1386. روان‌کاوی و ادبیات: دو متن، دو انسان، دو جهان: از بهرام تا راوی بوف‌کور. تهران: سخن.
یونگ، کارل گوستاو. 1368. چهار صورت مثالی. ترجمة پروین فرامرزی. مشهد: آستان قدس رضوی.
ــــــــــــــــــ . 1395. انسان و سمبل‌هایش. ترجمة محمود سلطانیه. تهران: جامی.
Eglish Sources
Bagheri Parinaz, gholamreza Pirooz, Ali Akbar Bagheri khalili. Hasan Goodarzi Lamraski(2018).” A Comparative Study of Romantic Naturalism in Shafiee Khadkani and Badi Saqour”.opcion.especial no.15:657-680
Vickery, john b.(1993). mythencyclopedia of poetry and poetics. Eds. Alex Preminger and t.v.f. brogan. Princeton:Princeton university press
_||_
Eglish Sources
Bagheri Parinaz, gholamreza Pirooz, Ali Akbar Bagheri khalili. Hasan Goodarzi Lamraski(2018).” A Comparative Study of Romantic Naturalism in Shafiee Khadkani and Badi Saqour”.opcion.especial no.15:657-680
Vickery, john b.(1993). mythencyclopedia of poetry and poetics. Eds. Alex Preminger and t.v.f. brogan. Princeton:Princeton university press
References
Delachaux, M. Loeffler (1987/1366SH). Zābane ramzī qessehā-ye parīvār (Symbolic language of parivar tales) Tr. by Jalāl sattārī. Tehrān: Tūs.
Dorūdgarīyān, Farhād (2014/1393SH). “Tahlile tavalod-e pir-e čangī dar masnavi-e mowlavī bar asāse nazriye yūng”. Mystical Literature and Mythology Quarterly Islamic Azad University, South Tehran Branch. No. 35. pp. 91-105.
Eˈtemādī, Hossein & Nāhede Fūzī, Mehrdād Âqāeī.( 2019/ 1398) “Barasī Tatbīqī-ye Ârefāneha-ye šeqāne-ye Abdol vahhāb Al-Bayātī & Sohrāb Sehpehrī. "Myth in Adonis and Shamlow's Poetry". Mystical Literature and Mythology Quarterly Islamic Azad University, South Tehran Branch. Year. 15. No 55. Pp. 49-80
Farzī, Hamīd Rezā & ’ Mohammad Rezā ābedī (2014/1393SH). “Tahlīle bon-māyehā-ye asātīrī: dāstān-e šahrīyār bābel bā šahrīyārzāde dar marzbān-nāme”. Persian language and literature. No. 330, pp.113-134
Fūzī, Nāhīd & Maryam Amjad, & Kobrā Rošanfekr (2014/1393SH). “Barasīye še’re Mohammad Rezā Šafī’ī Kadkanī & Abd al-vahāb Al-Bayātī az manzar-e adabīyāt-e tatbīqī”. Quarterly Journal of Comparative Literature Research, year. 2. No. 1. pp.79-97.
Hāmed Jāber, Yūsef (2011/1390SH). “Masā’el makān beyne hāfeze va ro'yā dar še’re Badia saqūr” (Place issues between memory and vision in poetry Badia saghor). studies in arabic language and literature. vol. 6. Pp. 1-20.
Hossein-Alī, Maryam (2008/1387SH). “Naqd kohan olgū-y- qazalī az mowlānā” Persian Language and Literature Research. No. 11. pp. 97-118
Javārī, Mohammad Hosseīn (2005/1384SH). “Ostūre dar adabīyāt tatbīqī”. ostūre va adabīyāt (collection of articles selected by the third conference on comparative literature. No. 23&24. Pp. 40-51.
Jung, Carl Gustav (1989/1368SH). Čahār sūrat-e mesālī (four archetypes). Tr. by Parvīn Farāmarzī. Mašhad: Āstān Qods Razavī.
_________________ .(2016/1395SH). Ensān va sambol-hā-yaš (Man and his symbols). Tr. by Mahmūd Soltānīyeh. Tehrān: Jāmī
Arabic sources
Kafāfī, Mohammad 'Abd al-Salām (2003/1382SH). Aadbīyāt-e tatbīqī (Comparative litereture). Tr. by Seyyed Hosseīn Seyyedī. Mašhad: beh našr.
Moreno, Antonio. (2014/1393SH). Yūng, xodāyān va ensān-e modern (Jung,Gods and modern man). Tr. by Dārīyūš Mehrjūeī. Tehrān: Markaz.
Qareh-bāqī, Alī Asqar.(2004/1383SH). Vāẑegān va Estelā-hāt-e Farhangī. Tehrān: Sore-ye Mehr.
Qonaymī Helāl, Mohammad. (2011/1390SH). Adabīyāt-e tatbīqī (comparative litereture). Tr. by Mortezā Āyat-alāh-Zāde Šīrāzī. Tehrān: Amīr Kabīr.
Šafī' Ābādī, Abdollāh & Šokūh Navābī nežād. et al. (2015/1394SH). Mabānī-e rāhnamāī va mošāvere. Tehrān: Samt.
Šafi’ī Kadkanī, Mohammad Rezā (2009/1388SH). Dar setāyeš-e kabūtarhā. Tehrān: Soxan.
Saqūr,Badī ‘ (2014). Bogzār kabūtar bexābad ( Let the pigeon sleep). Sūydā: Darlinda Printing and Publishing Distribution.
Šarīfī, Feyz (2014/1393SH). Še’r-e zamān-e mā (16) Mohammad Rezā Šafī’ī kadkanī. Tehrān: Soxan
Soltān-Bīād, Maryam& Mahmūd Rezā Qorbān Sabbāq. (2011/1390SH). “Barrasīye qābelīyat hay-e- naqd kohan olgū dar motāle’āte tatbīqī-ye adabīyāt: negāhī gozarā be kohan olgūy-e sāye vā safar-e qahremān”. Literary critique. Vol. 14. No. 14. pp.79-103.
Šouqī Abd-al-Javād Rezvān, Ahmad. (1990) Comparative literary lesson.Beyrūt: Dar al-Olūm al-Arabīye
Soxanvar, Jalāl (1990/1369SH). Naqd-e adabī-ye mo’āser. Tehrān: Rāh-namā.
Yāvarī, Hūrā (2007/1386SH). Ravānkāvī va adabīyāt: do matn, do ensān, do jahān: az bahrām tā rāvī-ye būf-e koūr. Tehrān: Soxan.
