انسان کامل از دیدگاه ابن‌عربی و پیشینة آن

الموضوعات :

مرتضی شجاری ¹ (استاد دانشکده ادبیات دانشگاه تبریز)

تاريخ الإرسال : 20 السبت , رجب, 1436 تاريخ التأكيد : 20 السبت , رجب, 1436 تاريخ الإصدار : 21 الثلاثاء , صفر, 1427

الکلمات المفتاحية: انسان کامل, کون جامع, حقیقت محمدی, ولی, قطب,

ملخص المقالة :

مفهوم انسان کامل یکی از مفاهیم مهم در عرفان و فلسفه اسلامی است. ابن‌عربی اعتقاد دارد: انسان کامل کامل‌ترین مجلایی است که حق در او ظهور کرده، خلقت با او آغاز شده و بدو ختم می‌گردد، قطب و مرکز دایره وجود است، عالم بر مدار او می‌چرخد و همه کائنات از او فیض می‌گیرند. در این مقاله با اشاره به اندیشه‌های پیشینیان در این‌باره، تبیین ابن‌عربی از انسان کامل تحلیل می‌شود.

المصادر:

آشتیانی، سیدجلال‌الدین. 1365. شرح مقدمة قیصری بر فصوص‌الحکم. قم: دفتر تبلیغات اسلامی.

ابن‌عربی، محیی‌الدین محمدبن‌علی. 1366 ق. انشاءالدوائر. لیدن : بریل.

ــــــــ . 1367.  التجلیات‌الالهیه. به کوشش عثمان اسماعیل یحیی. مرکز نشر دانشگاهی.

ــــــــ . 1366 ق.  التدبیرات‌الالهیه فی اصلاح‌الملکه‌الانسانیه. طبع لیدن.

ــــــــ . 1336 ق. عقلة‌المستوفز. طبع لیدن.

ــــــــ . بی‌تا.  الفتوحات‌المکیه. بیروت : دار صادر.

ــــــــ . 1400 ق. فصوص‌الحکم. به‌کوشش ابوالعلاء عفیفی. بیروت: دارالکتاب‌العربی.

ایجی. مذهب اشعری در تاریخ فلسفه اسلام. ج 1. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

ایزوتسو، توشیهیکو. 1378. صوفیسم و تائوئیسم. ترجمة محمدجواد گوهری. تهران: روزنه.

بدوی، عبدالرحمن. 1403 ق. الانسانیه و الوجودیه فی‌الفکرالعربی. بیروت: دارالعلم.

ــــــــــــــــ. . 1984. موسوعه‌الفلسفه. بیروت: المؤسسه‌العربیه.

بریه، امیل. 1374. تاریخ فلسفه. ترجمة علی‌مراد داودی. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

پارسا، خواجه‌محمد. 1366. شرح فصوص. به کوشش جلیل مسگرنژاد. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

التستری، ابومحمدسهل‌بن‌عبدالله. 1329 ق. تفسیرالقرآن‌العظیم. مصر: دارالکتب‌العربیه‌الکبری.

جامی، عبدالرحمن. 2536. نقدالفصوص فی شرح نقش‌الفصوص. به کوشش ویلیام چیتیک. تهران: انجمن فلسفه ایران.

جامی، عبدالرحمن. 1376. تأییه عبدالرحمن جامی. به کوشش صادق خورشا. تهران: دفتر میراث نشر مکتوب.

الجندی، مؤیدالدین. 1361. شرح فصوص‌الحکم. به کوشش سیدجلال‌الدین آشتیانی. مشهد: دانشگاه مشهد.

الحکیم. سعاد. 1401 ق. المعجم‌الصوفی. بیروت: دندره للطباعه والنشر.

حکیم ترمذی. محمدبن علی. 1982. ختم‌الاولیاء. به کوشش اسماعیل عثمان یحیی. بیروت: دار نشر تراث‌العربی.

حلاج، حسین‌بن منصور. 1379. الطواسین (در مجموعه آثار حلاج) به کوشش قاسم میرآخوری. تهران: یادآوران.

الخمینی، روح‌الله. 1406 ق. تعلیقات علی شرح فصوص‌الحکم و مصباح‌الانس. تهران: مؤسسه پاسدار اسلام.

خوارزمی، تاج‌الدین حسین‌بن حسن. 1364. شرح فصوص‌الحکم. به کوشش نجیب مایل هروی. ج 2. تهران: مولی.

دوشن گیمن، ژاک. 1378. اورمزد و اهریمن. ترجمه عباس باقری. تهران: فروزان.

زنر، آر. سی. 1377. تعالیم مغان. ترجمه فریدون بدره‌ای. تهران: توس.

سهروردی، شهاب‌الدین یحیی‌بن حبش. 1372. مجموعة مصنفات. به کوشش هانری کربن و ... . تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

م. م. شریف. 1362. تاریخ فلسفه در اسلام. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.

شیخ مکی، ابوالفتح محمد مظفرالدین محمدبن حمیدالدین‌بن عبدلله. 1364. الجانب‌العربی فی حل مشکلات الشیخ محیی‌الدین‌بن‌العربی. به کوشش نجیب مایل هروی. تهران: مولی.

شدر، هانس هانریش. 1950. نظریه‌الانسان‌الکامل (درالانسان‌الکامل فی‌الاسلام). به کوشش عبدالرحمن بدوی. قاهره.

عفیفی، ابوالعلاء. 1934. نظریات‌الاسلامیین‌فی‌الکتیبه (‌در الکلّیة‌‌الادب). ج 2. مایو.

غزالی، ابوحامد محمدبن محمد. 1934. مشکوة‌الانوار. (در مجموعه‌الجواهرالعولی من رسائل حجة‌الاسلام غزالی). قاهره.

فرغانی، سعیدالدین سعید. 1357. مشارق‌الدراری شرح تائیه ابن فارض. به کوشش جلال‌الدین آشتیانی. مشهد: دانشگاه مشهد.

فلوطین. 1413. اثولوجیا. (در افلوطین عندالعرب) به کوشش عبدالرحمن بدوی. قم: بیدار.

الفناری، محمدبن حمزه. 1374. مصباح‌الانس. به کوشش محمد خواجوی. تهران: مولی.

قیصری، محمدداوود. 1375. شرح فصوص‌الحکم. به کوشش جلال‌الدین آشتیانی. تهران: علمی و فرهنگی.

کاشانی، عبدالرزاق. 1407 ق. شرح فصوص‌الحکم. مصر.

کربن، هانری. 1374. ارض ملکوت. ترجمه سیدضیاءالدین دهشیری. تهران: طهوری.

مجتبایی، سیدفتح‌الله. 1354. شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان. تهران: انجمن فرهنگ ایران باستان.

مولوی، مولانا جلال‌الدین محمد. 1363. مثنوی معنوی. به کوشش ر. آ. نیکلسون. تهران: امیرکبیر.

ناس، جان. بی. 1377. تاریخ جامع ادیان. ترجمه علی‌اصغر حکمت. تهران: علمی و فرهنگی.

نیکلسون، ر. آ. 1970. انسان‌الکامل (در دایرةالمعارف‌الاسلامیه). ج 3. بیروت: دارالفکرالعربی.

Affifi. A. E. 1939. The Mystical Philosophy of Muhyid-din Ibnul-Arabi. Cambridge: University Press.

Armstrong. A. H. 1947. An Introduction to Ancient Philosophy. London.

Izutsu. T. 1984. Sufism and Taoism. Berkely: University of California Press.

Nicholson. R. A. 1976. The Idea of Personality in Sufism. India.