کهن‌الگوی قهرمان در منظومۀآرش کمانگیرسیاوش کسرایی

الموضوعات :

دکتر فاطمه کوپا ¹ , نرگس محمدی بدر ² , مصطفی گرجی ³ , خیرالنساء محمدپور ⁴

1 - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
2 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
3 - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور
4 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه پیام نور

تاريخ الإرسال : 06 الثلاثاء , رمضان, 1436 تاريخ التأكيد : 06 الثلاثاء , رمضان, 1436 تاريخ الإصدار : 04 الجمعة , شعبان, 1436

الکلمات المفتاحية: قهرمان, یونگ, کهن‌الگو, آرش کمانگیر, سیاوش کسرایی,

ملخص المقالة :

آرکی‌تایپ یا کهن‌الگو، مهم‌ترین اصطلاح مکتب روانکاوی کارل گوستاو یونگ، شامل صور کهن و افکار و امیال غریزی است که در ناخودآگاه جمعی مشترک انسان‌ها وجود دارند. محتویّات ناخودآگاه جمعی در اسطوره‌ها، مذاهب، رؤیاها، تخیّلات و آثار ادبی رخ می‌نمایانند. در این میان، اهمیّت آثار حماسی به عنوان تجلّی‌گاه اسطوره و کهن‌الگوها غیر قابل انکار است. در پژوهش پیشِ رو، کهن‌الگوی قهرمان در منظومۀ حماسیآرش کمانگیراثر سیاوش کسرایی بررسی و تحلیل شده است. هر انسانی در درون خود قهرمانی دارد و به سفر قهرمانی خاصّی می‌پردازد. این سفر درواقع، همان الگویی است که برای طی کردن مسیر خودشناسی و رشد فردیّت انتخاب کرده است. بررسی حاضر نشان می‌دهد که آرش که کهن‌الگوی قهرمان در شخصیّت او حاکم است، با طی کردن فراز و فرودهای مختصّ این کهن‌الگو، مسیر خودشناسی را به سرانجام رسانده و به خود واقعی‌اش پی برده است. در بُعد اجتماعی نیز ایرانیان به شناخت نسبت به هویّت جمعی و خودِ قومی و ملّی خویش رسیده‌اند.

المصادر:

اسماعیل‌پور، ابوالقاسم. 1377. اسطوره، بیان نمادین. چ1. تهران: سروش (انتشارات صدا و سیما).

انوشه، سید‌محمد. 1383. «نورتروپ فرای و صورت‌های ازلییا کهن‌الگویی ادبیات».مجلۀ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه سمنان. ش8.

بلعمی، ابوعلی. 1353. تاریخ بلعمی. تصحیح محمّد‌تقی ‌بهار. به کوشش محمد پروین گنابادی. ج1. چ2. تهران: زوّار.

بهار، مهرداد. 1387. از اسطوره تا تاریخ. گردآورنده ابوالقاسم اسماعیل‌پور. چ6. تهران: چشمه.

بیرونی، ابوریحان. 1363.آثار‌الباقیه. ترجمة اکبر داناسرشت. چ3. تهران: امیرکبیر.

پالمر، مایکل. 1385. فروید،یونگ و دین. ترجمة محمّد دهگانپور و غلامرضا محمودی. تهران: رشد.

ترقّی، گلی. 1387. بزرگ‌بانوی هستی. چ2. تهران: نیلوفر.

تفضّلی، احمد. 1356. دانشنامة ایران و اسلام. زیر نظر احسان یارشاطر. ج1. تهران: چاپخانه زیبا.

دوستخواه، جلیل. 1382. اوستا؛ کهن‌ترین سروده‌های ایرانیان. چ7. ج2. تهران: توس.

روزبه، محمّد‌رضا. 1391. ادبیات معاصر ایران. چ5. تهران: روزگار.

ستّاری، جلال. 1366. رمز و مثل در روانکاوی. چ1. تهران: توس.

شفیعی کدکنی، محمد‌رضا. 1383. ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت. چ2. ویرایش دوم. تهران: سخن.

شمس لنگرودی. 1390. تاریخ تحلیلی شعر نو. ج2. چ6. تهران: مرکز.

شولتز، دوان و سیدنی الن. 1378. تاریخ روان‌شناسی نوین. ترجمة علی‌اکبر سیف و همکاران. چ2. تهران: آگاه.

شولتس، دوآن. 1390. روانشناسی کمال. ترجمة گیتی خوشدل. چ17. تهران: پیکان.

طاووسی، محمود و آمنه درودگر. 1390. «اسطوره و ادبیات مدرن». مجلّۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س7. ش23.

قایمی، فرزاد. 1389. «پیشینه و بنیادهای نظری رویکرد نقد اسطوره‌ای و زمینه و شیوۀ کاربرد آن در خوانش متون ادبی».فصلنامۀ علمی پژوهشی نقد ادبی. س3. ش11و12.

کزّازی، میرجلال‌الدّین. 1390. رؤیا، حماسه، اسطوره. چ6. تهران: مرکز.

کریمی، امیربانو و مهناز رضایی. 1387. «بررسی تطبیقی علل باز‌آفرینی اسطوره در شعر معاصر ایران و «رؤیای مکزیکی» اثر لوکله زیو».مجلّۀ ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب. س4. ش13.

کسرایی، سیاوش. 1386. از آوا تا هوای آفتاب: مجموعه شعرهای سیاوش کسرایی. چ2. تهران: نادر.

کلیاشتورینا، وراب. 1380. شعر نو در ایران. ترجمة همایون‌تاج طباطبایی. تهران: نگاه.

کمبل، جوزف. 1385. قهرمان هزارچهره. ترجمة شادی خسروپناه. چ1. مشهد: گل‌آفتاب.

ـــــــــــــ. 1390. قدرت اسطوره. ترجمة عباس مخبر. چ7. تهران: مرکز.

گورین، ویلفرد. ال و دیگران. 1383. راهنمای رویکردهای نقد ادبی. ترجمة زهرا میهن‌خواه. چ4. تهران: اطلاعات.

محمدی، محمد‌حسین. 1374. فرهنگ تلمیحات شعر معاصر ایران. تهران: میترا.

مکاریک، ایرنا ریما. 1388. دانش‌نامۀ نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمّد نبوی. چ3. تهران: آگاه.

مورنو، آنتونیو. 1390. یونگ، خدایان و انسان مدرن. ترجمة داریوش مهرجویی. چ6. تهران: مرکز.

هکسلی، آلدوس. 1386. از مقالۀ خودشناسی مندرج در کتاب سیری در سپهر جان. از مصطفیملکیان. چ2. تهران: نگاه معاصر.

یاوری، حورا. 1387. روانکاوی و ادبیات؛ دو متن دو انسان، دو جهان. تهران:سخن.

یونگ، کارل گوستاو. 1389. انسان و سمبل‌هایش. چ7. تهران: جامی.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Rfrences

Anousheh, Seyyed Mohammad. (2004/1383SH). “Northrop Frye va sourat-hā-ye azali yā kohan-olgou'ei adabiyāt”. The faculty of humanities and literature. Semnān University. No. 8. Pp. 9-26.

Bahār, Mehrdād. (2008/1387SH). Az ostoureh tā tārikh (Articles). Collected by Abolqāsem Esmā'eilpour. 6^th ed. Tehran: Cheshmeh.

Bal'ami, Abu-'Ali. (1974/1353SH). Tārikh-e Bal'ami. Ed. by Mohammad Taqi Bahār and with the effort of Mohammad Parvin Gonābādi. Vol. 1. 2^nd ed. Tehran: Zavvār Bookstore.

Birouni, Abu-Reihān. (1984/1363SH). Āsār-ol-bāqiyah. Tr. by Akbar Dānāseresht. 3^rd  ed. Tehran: Amirkabir.

Campbell, Joseph. (2006/1385SH). Qahramān-e hezār chehreh (The Hero with a Thousand Faces). Tr. by Shādi Khosrow-panāh. 1st ed. Mashhad: Nashr-e Gol-e āftāb.

ــــــــــــــــــــ .(2011/1391SH). Qodrat-e ostoureh (The Power of myth). Tr. by 'Abbās Mokhber. 7^th ed. Tehran: Markaz.

Doustkhāh, Jalil. (2003/1382SH). Avestā kohantarin soroudeh-hā-ye Iraniyān. 7^th ed. vol. 2. Tehran: Tous.

Esmā'eil pour, Abolghāsem. (1998/1377SH). Ostoureh, Bayān-e Nemādin. 1^st ed. Tehran: Soroush.

Guerin, Wilfred L. and et al. (1991/1370SH). Rāhnamā-ye rouykard-hā-ye naqd-e adabi (A Handbook of critical Approaches to literature). Tr. by Zahrā Mihankhāh. 4^th ed. Tehran: Enteshārāt-e Etelā'āt.

Huxley, Aldous. (2007/1386SH). Seyri dar Sepehr-e Jān: maghālāt o maghoulāti dar ma'naviyyat. Mostafā Malekiyān. 2nd ed. Tehran: Negāh-e Mo'āser.

Jung, Carl Gustav and et al. (2010/1389SH). Ensān va sambolhāyash (man and his symbols). 7^th ed. Tehran: Nashr-e Jāmi.

Karimi, Amirbānou & Mahnāz Rezāei. (2008/1387H). “Barrasi-ye tatbighi-ye ꞌelal-e bāz-āfarini-ye ostoureh dar sheꞌr-e moꞌāser-e Iran va “Ro'yā-ye Mexici”, asar-e Le Clézio” (A comparative analysis of recreating myth in contemporary poem of Iran and ‘the Mexican dream’ by Le Clézio)”. Mytho-Mystic Literature Quarterly Journal of Islamic Azad University. Year 4. No. 13.

Kasrāei, Siyāvash. (2007/1386SH). Az āvā tā havāye āftāb, majmou'eh she'r-hā-ye Siyāvash Kasrāei. 2^nd ed. Tehran: Ketāb-e Nāder.

Kazzāzi, Mirjalāl-eddin. (1993/1372SH). Ro'yā, Hamāseh, Ostoureh. 6^th ed.Tehran: Nashr-e Markaz.

Kliashtorina, Vera Borisovna. (2001/1380SH). She'r-e now dar Iran (Novaeiia pocezieiia v Irane).Tr. by Homāyoun-tāj Tabātabāei. Tehran: Enteshārāt-e Negāh.

Makaryk, Irena Rima. (2009/1388SH). Dāneshnāmeh-ye nazariye-hā-ye adabi mo'āser (Encyclopedia: approaches, scholars, terms). Tr. by Mehran Mohājer va Mohammad Nabavi. 3^rd ed. Tehran: Āgah.

Moreno, Antonio. (2011/1390SH). Young, khodāyān va ensān-e modern (Jung, Gods and modern man).Tr. by Dariush Mehrjouei. 6^th ed. Tehran: Markaz.

Palmer, Michael. (2007/1385SH). Ferud, Jung va din (Freud and Jung on Religion). Tr. by Mohammad Dahgān pour and Gholām Rezā Mohammadi. 1^st ed. Tehran: Roshd.

Qā'emi, Farzād. (2010/1389SH). “pishineh va bonyād-hā-ye nazari-ye ruykard-e naqd-e ostourehei va zamineh va shiveh-ye kārbord-e ān dar khānesh-e motoun-e adabi”. The Quarterly Journal of Naqd-e Adabi. Year 3. No. 11 & 12. Pp. 36-56.

Rouzbeh, Mohammad Rezā. (2012/1391SH). Adabiyāt-e Mo'āser-e Iran. 5^th ed. Tehran: Nashr-e Rouzgār.

Sattāri, Jalāl. (1987/1366SH). Ramz o Masal dar Ravānkāvi. 1^st ed. Tehran: Tous.

Schultz, Duane P. (2011/1390SH). Ravānshenāsi-ye Kamāl (Growth Psychology: Models of the Healthy Personality). Tr. by Giti Khoshdel. 17^th ed. Tehran: Nashr-e Peykān.

Schultz, Duane P. and Sydney Ellen Schultz. (1999/1378SH). Tārikh-e ravānshenāsi-ye novin (A History of Modern Psychology). Tr. by 'Ali Akbar Seif and et al. 2^nd ed. Tehran: Āgāh.

Shafi'ei Kadkani, Mohammad Reza. (2004/1383SH). Advār-e she'r-e Farsi az mashroutiyat tā soghout-e saltanat. 2^nd ed. Tehran: Sokhan.

Shams Langroudi, Mohammad. (2011/1390SH). Tārikh-e tahlili-ye she'r-e now. 2^nd ed. vol. 2. Tehran: Nashr-e Markaz.

Tafazzoli, Ahmad. (1977/1356SH). Dāneshnāmeh-ye Iran va Eslām. Under Ehsān Yārshāter. 1^st ed. Tehran: Chapkhāneh-ye Zibā.

Taraqqi, Goli. (2008/1387SH). Bozorg Bānouye Hasti. 2^nd ed. Tehran: Enteshārāt-e Niloufar.

Tāvousi, Mahmoud and Āmeneh Doroudgar. (2010/1390SH). “Ostoureh va adabiyāt-e modern”. Journal of Mytho-mystic Literature. Year 7. No. 23.

Yāvari, Hourā. (2008/1387SH). Ravānkāvi va adabiyāt-e do matn do ensān, do jahān. 1^st ed. Tehran: Sokhan.