رژیم امنیت سایبری در حقوق بین‌الملل هوانوردی
الموضوعات : تحقیقات حقوقی بین المللیحمیدرضا سیدی 1 , سید باقر میرعباسی 2 , سهراب صلاحی 3
1 - دانشجوی حقوق بین الملل ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بین الملل قشم
2 - استاد تمام دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران (نویسنده مسئول)
3 - استاد گروه حقوق دانشگاه جامع امام حسین(ع)-تهران
الکلمات المفتاحية: مسئولیت بین‌المللی, امنیت هوانوردی, امنیت سایبری, حقوق بین‌الملل هوانوردی,
ملخص المقالة :
زمینه و هدف: امنیت سایبری هوانوردی در حال تبدیل شدن به موضوعی بسیار جدی است. صنعت حمل‌ونقل هوایی، صنعتی پیچیده، با تکنولوژی پیشرفته، چند بعدی و دارای گستره‌ای بین‌المللی می‌باشد و پیچیدگی خاص به لحاظ ماهوی، آن را از سایر صنایع متمایز نموده‌است. یکی از مسائل مهم و حیاتی هوانوردی، اطمینان از دقت سامانه‌های ناوبری و کنترل ترافیک هوایی است، که تاثیر مستقیم بر ایمنی پرواز دارد. قوانین هوانوردی اتحادیه اروپا و همچنین حقوق بین‌الملل مرتبط، با تأکید ویژه بر امنیت سایبری به عنوان موضوعی حیاتی، مدعی‌اند، که وضع موجود، ضوابط مناسبی ندارد و باید تغییر کند. این مقاله در صدد است تا به تبیین و ارزیابی قواعد رژیم امنیت سایبری در حوزه حقوق هوانوردی بین‌المللی و مسئولیت دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی در پرتو قواعد موجود طرح مسئولیت بین‌المللی بپردازد و از این رهگذر شرایط و آثار هر یک را بررسی نماید. روش‌شناسی: این مقاله از حیث گردآوری داده‌ها به روش کتابخانه‌ای و به شیوه توصیفی - تحلیلی نگارش گردید. نتایج و یافته‌ها:رژیم امنیت سایبری بین‌المللی، مکانیزمی برای همکاری بین دولت‌ها و موجب اعتماد و امنیت است و حفاظت زیرساختهای هوانوردی برای دولت‌ها، اولویت اصلی می‌باشد. صنعت هوانوردی با تهدیدات نوظهور مواجه است و نگرانی‌های امنیتی سایبری مختلفی در فرودگاه‌ها و هواپیماهای در حال پرواز وجود دارد و ضرورت هوشمند‌سازی فرودگاه‌ها به دلیل افزایش اتصال سیستم‌ها و فرآیندها و محافظت سیستم‌های ناوبری به‌طور جدی احساس می‌شود. تدوین قوانین و دستورالعمل‌های امنیتی جزء اهداف راهبردی سازمان بین‌المللی هواپیمایی کشوری و کشورهای عضو، به منظور اطمینان از اقدامات پایدار امنیت هوانوردی است.
کتب فارسی:
- آبیراتنه، رووانتیسا ایندرانات رامیا (۱۳۹۴). حقوق امنیت هواپیمایی. ترجمه نمامیان. نشرمیزان.
- آزاد، محسن (۱۳۹۷). عوامل انسانی در هوانوردی. چاپ اول. کارگاه هفت‌هنر.
- راعی، مسعود (۱۳۹۳). مسئولیت بین‌المللی دولت در قبال رفتار افراد و گروه‌ها در پرتو رویه قضایی. قم؛ موسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی.
- زرنشان، شهرام (۱۳۹۲). شکل‌گیری و شناسایی حقوق بین‌الملل عرفی. گنج‌دانش.
- ضیائی‌بیگدلی، محمد‌رضا (۱۳۸۸). حقوق بین‌الملل عمومی. گنج‌دانش.چاپ سی‌هشتم.
- فضلی، مهدی (۱۳۸۹). مسئولیت کیفری در فضای سایبر، جلد اول. خرسندی.
- مرکز پژوهش‌های مجلس (۱۴۰۰). اولین چالش سایبری دولت بایدن؛ اختلال سایبری در شبکه سوخت آمریکا. معاونت مطالعات سیاسی، شماره مسلسل: ۲۶۰۱۷۵۵۸
- معاونت پژوهش (۱۳۹۴). حفاظت سایبری از زیرساختهای حیاتی. انتشارات دانشکده اطلاعات.
- موسوی، سیدفضل الله (۱۳۹۶). جستارهایی در حقوق بین‌الملل. انتشارات خرسندی.
مقالات:
- اسماعیل‌زاده، پرستو؛ عبداللهی، محسن (۱۳۹۹). حملات سایبری و نقض اصل عدم مداخله، فصلنامه مطالعات حقوق عمومی. ۵۰ (۲): ۷۳۶ـ ۷۱۱
- برادران، نازنین؛ حبیبی، همایون (۱۳۹۸). قابلیت اعمال قواعد حقوق بین‌الملل بشردوستانه در جنگ‌های سایبری. فصلنامه مطالعات حقوق عمومی. ۴۹ (۱): ۱۵۸- ۱۳۹
- ترابی، قاسم؛ طاهری‌زاده، محمدناصر (۱۴۰۰). انقلاب سایبری و تحول مفهوم جنگ اطلاعاتی در عرصه روابط بین‌الملل. فصلنامه مطالعات بین‌المللی. ۴ (۶۸): ۶۶- ۴۷
- دهقانی، علی‌اصغر (۱۳۹۶). بازدارندگی سایبری در امنیت نوین جهانی: تهدید سایبری روسیه و چین علیه زیرساختهای حیاتی آمریکا. مجله رهیافت بین‌الملل. ۸ (۴): ۱۴۷- ۱۲۱
- صیاد، محمدکاظم و دیگران (۱۳۹۹). تهدیدهای سایبری و اقدامات امنیتی در فضای مجازی؛ بررسی رویکردهای ایالات متحده و جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه امنیت ملی. ۱۰ (۳۸): ۳۳۰- ۲۹۳
- قدیر، محسن؛ کاظمی، حسین (۱۳۹۸). بررسی تطبیقی حقوق کیفری ایران با اسناد بین‌المللی در زمینه مقابله و پیشگیری از وقوع تروریسم سایبری. مجله حقوقی بین‌المللی. ۶۰ : ۲۶۹- ۲۳۷
- کتانچی، الناز؛ پورقهرمانی، بابک (۱۴۰۰). چالش‌های امنیت سایبری در کشورهای «آسه آن». فصلنامه مطالعات بین‌المللی. ۱۸ (۱): ۱۵۶- ۱۳۹
- کریم آبادی، محمدصادق (۱۳۹۸).جایگاه حقوقی دکترین دولت‌ها در تفسیر معاهدات بین‌المللی، فصلنامه بین‌المللی علمی– حقوقی قانون یار. ۳(۹): ۳۷۰- ۳۴۳
- کیهانلو، فاطمه؛ وحید رضادوست (۱۳۹۴). حملات سایبر به مثابه توسل به زور در سیاق منشور سازمان ملل متحد. فصلنامه تحقیقات حقوقی. ۶۹ : ۲۰۸- ۱۹۳
- نمامیان، پیمان؛ شیرزاد، امید (۱۳۹۹). جرم‌انگاری رفتارهای غیرقانونی علیه امنیت هواپیمایی کشوری در قلمرو کنوانسیون 2010 پکن. مطالعات بین‌المللی پلیس.۴۱: ۲۰۹- ۱۸۲
- والتیکوس، نیکلاس (۱۳۷۶). سازمان‌های بین‌المللی و حقوق بین‌الملل، ترجمۀ مرتضی نجفی اسفاد، مجله دیدگاه‌های حقوقی قضایی. ۵: ۲۰۰- ۱۸۷
English Resources:
- Coco, Antonio & Talita de Souza Dias (2021). Cyber Due Diligence: A Patchwork of Protective Obligations in International Law, EJIL, Vol. XX 1–35, www. doi. org
- Holt, T. B., Moallemi, M., Weiland, L., Earnhardt, M., & McMullen, (2016). Aircraft cyber security and information exchange safety analysis for the department of commerce. Embry-Riddle Aeronautical University,www. commons. erau.edu/publication
- Liu, I. Yuying (2017). State Responsibility and Cyberattacks Defining Due Diligence Obligations, IV Indonesian Journal of International & Comparative Law 191-260, www. ijil. Org
Documents:
- Aviation Cyber Security Guidelines (2019). Civil Aviation Authority and Ministry of Transport & Communications Qatar. www. caa. gov. qa/ar,qa/PrintedPublications.
- ICAO, Annex17, 2016
- ICAO, A40-WP/3951 EX/161 30/7/2019
- ICAO, Doc10118
- ICAO, Doc9849, 2017
- Tallinn Manual 2. 0 on the International Law Applicable to Cyber Operations (2017) , Cambridge University Press, https: //cambridge. org
Cases:
-Pulp Mills, Judgment, ICJ Reports (2010), para. 101 www. mjilonline. org/due-diligence-and-the-gray-zones-of-international-cyberspace-laws.
-Trail Smelter (United States v. Canada) (1941) 3 RIAA 1911, at 1963, 196
Websites:
- www.atlanticcouncil.org
- www.icao. int/Aviation Cybersecurity Strategy, October 2019
- www.icao. int/cybersecurity/Pages/Resources. Aspx
- www.icao.int/cybersecurity/Pages/default.aspx
