مسئولیت تبعی دولت در جبران ضرر‌‌های بلا جبران وارده به شهروندان
الموضوعات : تحقیقات حقوقی بین المللی
سید محمد حسینی
1
(استادیار دانشکده حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.)
الکلمات المفتاحية: خسارت, غرامت, مسئولیت, دولت, تبعی, جبران نشده, قربانیان, مجنی علیهم, بیت المال,
ملخص المقالة :
چکیده قربانیان جرایم و یا به طور کلی زیان دیدگان اکثرا قادر نیستند به راحتی خسارت خود را از فاعلین افعال زیان بار وصول نمایند. بیشتر نظام‌‌های حقوقی دولت را مسئول دانسته‌اند تا به قایم مقامی از عاملین ورود ضرر خسارت قربانیان را جبران نماید. در بدو امر مسئولیت تبعی دولت ظاهرا با ایراد معارضه با اصل شخصی بودن مسئولیت که براساس آن هر کس مسئول افعال خویش است روبرو است. این ایراد با دو استدلال قابل رفع است. یکی این که دولت‌‌ها موظف به اجرای عدالت اجتماعی و تعلیم و تربیت صحیح اتباع خویشند و بروز فعل زیان بار از ناحیه افراد و رشد و نمو جانیان و عاملین ورود ضرر نتیجه قصور دولت از ایفای این وظیفه خطیر خویش است لذا مسئولیت تبعی او مسئولیت در قبال فعل خویش است و تعارضی با اصل شخصی بودن مسئولیت ندارد.[1] دوم این که دولت در راستای ارایه‌ی خدمات رفاهی اجتماعی صرفا با در دست داشتن امکانات جامع خود با ایجاد مکانیزم‌‌های خدمت رسانی و تعاونی‌‌های مردمی و یا بیمه‌‌های اجباری و ... صرفا پرداخت غرامت را تسهیل می‌کند بدون این که خود راسا خسارت ناشی از افعال و رفتار دیگران را به عهده گیرد. مفروق از توجیهات دوگانه فوق مسئولیت تبعی دولت مبتنی بر قواعد و مقررات مصوب و مصرح داخلی و بین المللی است. در نظام حقوقی اسلام نیز مسئولیت تبعی زمام دار باتکای مصرحات منابع معتبر فقهی مورد تاکید واقع شده است. در روند تحول حقوق ایران در سال‌‌های اخیر به نحو پراکند‌های مسئولیت تبعی دولت پذیرفته شده است. در راستای تحول و اعتلای حقوق عمومی لازم است مسئولیت تبعی دولت بسط یافته و برای اجرای آن نظام‌‌های اداری و قضایی مستقلی تاسیس گردد. [1].در این صورت مسئولیت دولت بعنوان یک شخصیت حقوقی مسئولیت ذاتی است و از آنجا که به واسطه فعل شهروند بار میشود مسئولیت تبعی نامیده میشود.
منابع
1. ابو داوود سجستانی، سلیمان ابن اشعث سنن، دار الجنان، بیروت 1409 ه ق.
2. انصاری، شیخ مرتضی بن محمد، مکاسب، چاپ سنگی (به خط طاهر خوشنویس، تبریز بی نا، بی تا.
3. بجنوردی، سید محمد حسن، قواعد الفقهیه، نشر الهادی، 1419 ه ق، ج 6، ص 308 ببع، ج 25.
4. بحر العلوم، سید محمد، بلغه الفقیه، انتشارات مکتبه الصادق، تهران 1403 ه ق، ج. بهرامی احمدی، حمید، قواعد فقه، انتشارات دانشگاه امام صادق (ع)، تهران ف 1388 ج 1.
5. حر عاملی، محمد وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشرعیه، دار الاحیاء التراث العربی، 1403 ه ق، ج 19.
6. حر عاملی، وسائل – ج 15 ص 223، والسائل الشیعه (دوره سی جلدی) تحقیق مرحوم ربانی شیرازی بیروت، دار احیائ التراث العربی، بی تا.
7. سنهوری، عبد الرزاق، مصادر الحق فی فقه السلامی، دار الاحیاء التراث العربی، بیروت بی تا، جلد 6.
8. شیخ طوسی، ابو جعفر محمد بن الحسن، استبصار، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1390 ه ق، ج 4.
9. شیخ صدوق، من لایحضره الفقیه، دار الصعب و دارالتعارف، بیروت، 1401 ه ق. ج 4.
10. کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الفروع من الکافی، دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1407 ه ق، ج 7.
11. کاتوزیان، ناصر، ضمانقهری– مسئولیت مدنی چاپ 62.
12. مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیه، انتشارات صدرف دارالعلم 1382 ه ق ج
13. محقق داماد دکتر سید مصطفی، قواعد فقه، ج 2، چاپ سمت سال 1390.
14. محقق داماد، دکتر سید مصطفی، قواعد فقه ج 3، مرکز نشر علوم اسلامی1429 ه ق.
15. مغنیه، محمد جوادف الفقه علی مذاهب الخمسه، دار التراث العربی، بیروت، 1982، ج
16. موسوی بجنوردی، سید محمد حسن، قواعد الفقهیه، نشر الهادی، 1419 ه ق، ج
17. نوری، میرزا حسن، مستدرک الوسائل، چاپ سنگی، تهران، بی تا 1318- 1321 ه ق، ج 13.
18. یزدی، سید محمد کاظم، حاشیه مکاسب، نشر دارالمصطفی لاحیاء التراث، بی تا. ج
Books:
1. Atiyah, Vicarious Liability in the Law of Torts (London: Butterworth, 1967).
2. Allen M. LindenLinden, city, United States
Linden, city (1990 pop. 36,701), Union co., NE N.J., in the New York metropolitan area; inc. 1925. During the first half of the 20th cent. & Bruce Feldthusen, Canadian Tort Law, 8th ed. (Toronto: Butterworth, 2006).
3. Bruce Feldthusen, "Vicarious Liability for Sexual Torts" in Nicholas J. Mullanay & Allen M. Linden eds. Torts Tomorrow: A Tribute to John Fleming (Sydney, Australia: LBC Information Services, 1998) 221.
4. John G. Fleming, The Law of Torts, 9th ed. (Sydney, Australia: LBC Information Services, 1998).
5. Izhak England, The Philosophy of Tort Law (Dartmouth Publishing, 1994).
6. Peter W. Hogg &Patrick J. MonahanPatrick J. Monahan is the Dean of Osgoode Hall Law School of York University in Toronto, Canada, as well as an Affiliated Scholar with the law firm Davies Ward Phillips & Vineberg LLP. , Liability of the Crown, 3rd ed. (Toronto: Carswell, 2000).
7. Richard Epstein, A Theory of Strict Liability (San Francisco San Francisco (săn frănsĭs`kō), city (1990 pop. 723,959), coextensive with San Francisco co., W Calif., on the tip of a peninsula between the Pacific Ocean and San Francisco Bay, which are connected by the strait known as the Golden , Calif.: Cato Institute "Cato" redirects here. For Cato, see Cato.
The Institute's stated mission is "to broaden the parameters of public policy debate to allow consideration of the traditional American principles of limited government, individual liberty, free markets, and peace" by striving "to achieve , 1980).
Articles
1. Adjin-Tettey, Elizabeth, Accountability of public authorities through contextualized determinations of vicarious liability and non-delegable duties, University of New Brunswick Law Journal, Nov 1, 2007.
2. Adjin-Tettey, Elizabeth, University of New Brunswick Law Journa, Nov 1, 2007.
3. David Cohen For other persons named David Cohen, see David Cohen (disambiguation).
David Cohen (November 13, 1914 - October 3, 2005), was an American politician, noted for his service in the administration of President Franklin D. & J.C. Smith, "Entitlement and the Body Politic BODY POLITIC, government, corporations. When applied to the government this phrase signifies the state.
2. As to the persons who compose the body politic, they take collectively the name, of people, or nation; and individually they are citizens, when considered : Rethinking Negligence in Public Law" (1986) 64(1) Can. Bar Rev. 1.
4. James Ames Barr, "Law and Morals" (1908) 22 Harv.L. Rev. 97.
5. Paula Giliker,Cambridge Studies in International and Comparative Law, University of Bristol (No. 69).
6. Peter Hogg, "Government Liability: Assimilating as·sim·i·late
v.as·sim·i·lat·ed, as·sim·i·lat·ing, as·sim·i·latesv.tr.1. Physiology
a. To consume and incorporate (nutrients) into the body after digestion.
b. Crown and Subject" (1994) 16 Adv. Q. 366.
7. Klondis v. State Transport Authority (1984) 154 C.L.R. 672.website: wwww.Lawlink.nsw.gov.au/vs.
