بررسی عوامل مؤثر بر توریسم: تلفیق روش‌های اقتصادسنجی و سیستم دینامیکی
الموضوعات :نعمت فلیحی 1 , بهروز جعفر زاده 2
1 - استادیار و عضو هئیت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
2 - کارشناس ارشد برنامه ریزی سیستمهای اقتصادی
الکلمات المفتاحية: صنعت توریسم, عوامل مؤثر بر توریسم, شاخص هریتیج, روش پانل دیتا, روش سیستم دینامیکی طبقه بندیJEL:C33, Z11, Z19,
ملخص المقالة :
توریسم به عنوان یک بخش با توانایی جذب درآمد ارزی بالا، به همراه گسترش تکنولوژی ارتباطات، در وضعیّت فعلی جهان از چنان جایگاهی برخوردار گردیده است که به عنوان صنعت توریسم از آن یاد می¬شود. این صنعت برای کشورهایی مثل ایران که در فکر خروج از وضعیّت تک محصولی بوده و در واقع تک قطبی هستند، اهمیّتی مضاعف پیدا می¬کند. هدف این مقاله شناسایی متغیّرهای تأثیرگذار بر توریسم و همچنین پیش¬بینی آیندۀ این صنعت می¬باشد. دورۀ زمانی مورد مطالعه در این تحقیق 1995 تا 2008 و شبیه¬سازی نیز تا سال 2025 و برای 53 کشور جهان در نظر گرفته شده است. بدین منظور از روش داده¬های تابلویی (پانل دیتا) و روش سیستم دینامیکی استفاده شده است. ازجمله مهمترین نتایج بدست آمده از این مطالعه تأثیر مثبت درآمد سرانه و شاخص آزادی اقتصادی بنیاد هریتیج بر صنعت گردشگری می¬باشد که تأثیر شاخص هریتیج به مراتب بیشتر از درآمد سرانه می¬باشد. همچنین در این مطالعه با تعریف چهار سناریو تأثیر تغییرات متغیّرهایی چون نرخ ارز، سطح قیمت¬های مصرف کننده، شاخص هریتیج و درآمد سرانه بر توریسم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در نهایت این مطالعه با استفاده از روش سیستم دینامیکی به پیش¬بینی آیندۀ توریسم پرداخته است که بر این اساس سهم قارۀ آسیا و اقیانوسیه از 26 درصد در سال 2008 به 39 درصد در سال 2025 افزایش خواهد یافت.
- ابریشمی، حمید و همکاران (1386)، "تحلیل همانباشتگی تقاضای جهانگردی بینالمللی ایران"، فصلنامۀ علوم اقتصادی، سال اول، شمارۀ اول، زمستان، دانشکدۀ اقتصاد و حسابداری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
- تقدیری، هلیا (1387)، "مطالعه و طراحی الگوی دینامیکی سیستمهای اقتصادی، فرهنگی و اکولوژیکی صنعت توریسم در ایران"، پایان نامۀکارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
- جعفرزاده، بهروز (1389)، "بررسی عوامل مؤثر بر تقاضای توریسم در کشورهای منتخب جهان: رهیافت سیستم دینامیکی"، پایان نامۀ کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
- عزتی، مرتضی (1376)، "روش تحقیق در علوم اجتماعی"، مؤسسۀ تحقیقات اقتصادی، نشر دانشگاه تربیت مدرس، چاپ اوّل، تهران.
- صباغ کرمانی، مجید (1379)، "صنعت جهانگردی در ایران: تخمین عرضه و تقاضای جهانگردی"، نشر کتاب فرا، تهران.
- عباسی نژاد، حسین و فاتح حبیبی (1384)، "تصریح و برآورد تابع تقاضای گردشگری ایران با استفاده از داده های سری زمانی – مقطعی"، مجلۀ تحقیقات اقتصادی، شمارۀ 70، پاییز، صص 115-91.
- فلیحی، نعمت و غلام حسین محمدی (1389)، " ارزش گذاری اقتصادی مکان های گردشگری با استفاده از الگوی هزینۀ مسافرت، مورد مطالعه: قلعۀ الموت در استان قزوین"، مجموعه مقالات نخستین همایش ملّی شناخت و معرفی مزیّت ها و ظرفیّت های احیاء و بهره برداری از اماکن تاریخی و فرهنگی، تهران، صص 469-455.
- نوفرستی، محمد (1378)؛ "ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی"، مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا، چاپ دوّم، تهران.
- مراسلی، عزیز (1374)، "تخمین توابع عرضه و تقاضای توریسم خارجی در ایران"، پایاننامۀ کارشناسی ارشد، دانشکدۀ علوم انسانی (گروه اقتصاد)، دانشگاه تربیت مدرس.
- موسایی، میثم (1386)، "اقتصاد توریسم"، مؤسسۀ تحقیقات تعاون دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران و انتشارات نورعلم.
- گجراتی، دامودار (1387). مبانی اقتصاد سنجی، جلد دوم، ترجمۀ حمید ابریشمی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، صص643-642.
- هژبرکیانی، کامبیز (1368)، "اقتصاد سنجی و کاربرد آن"، تهران، انتشارات بخش فرهنگی جهاد دانشگاهی دانشگاه شهید بهشتی.
- Uysal, M., and Crompton John L. (1984), “Determinants of Demand for International Tourist Flows to Turkey”, Tourism Management, Dec., pp. 288-297.
- Summary Rebeca, (1987); “Estimation of Tourism Demand by Multivariable Regression Analysis: Evidence Kenya”, Tourism Management, Vol. 8, No.4, pp. 317-322.
- Stephen, F. Witt, Christane A. Witt, (1992),”Econometric Forcasts Tourism Trend to 2000” Anaals of Tourism Research.
- Manuel and Robertico, (2000), “Evaluation of Demand USA Tourism to Aruba”, Annals of Tourism Research.
- Christine Lima and Michael McAleer,” A cointegration analysis of annual tourism demand by Malaysia for Australia”, Mathematics and Computers in Simulation, vol.59, 2002, pp.197-205.
- Nikolaos Dritsakis, “Cointegration Analysis of German and British Tourism Demand for Greece”, Tourism Management, Vol.25, 2004, pp. 111–119.
- Resina Katafono and Aruna Gounder, “Moddeing Tourism Demand in Fiji”, Economics Department of Reserve Bank of Fiji, 2004.
- WWW.UNWTO.COM.
