کالبد شناسی احزاب و گروه های سیاسی عراق و تاثیر آنها بر روابط ایران و عراق

الموضوعات :

محمد سهرابی ¹ , امراله اشرفی ² , مرتضی کریمی ³

1 - دانشیار دانشگاه علوم انتظامی
2 - دانش آموخته روابط بین الملل دانشگاه تربیت مدرس
3 - دانش آموخته علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

تاريخ الإرسال : 27 الجمعة , محرم, 1438 تاريخ التأكيد : 27 الجمعة , محرم, 1438 تاريخ الإصدار : 21 السبت , محرم, 1438

الکلمات المفتاحية: سیاست خارجی, احزاب, ائتلاف, جریانات فرهنگی سیاسی- عراق, گروه شیعی, گروه کردی,

ملخص المقالة :

چکیده هدف اصلی این نوشتار بررسی مهم‌ترین و تأثیرگذارترین گروه‌های فرهنگی - سیاسی موجود در عراق است. عراق کشوری است که همواره در طول تاریخ از تنوع قومی خود رنج برده و همواره با تسلط یک قوم یا مذهب چه عرب، کرد، سنی و یا شیعه مواجه بوده است. این گروه‌ها و احزاب نقش‌های کلیدی در سیاست خارجی این کشور به‌ویژه در رابطه با ایران ایفا کرده و می‌کنند. حضور شیعیان و اکراد در ساخت قدرت بغداد، حذف رژیم بعثی، تغییر رویکرد عربی- سنی به عربی- شیعی- کردی در فضای سیاسی عراق؛ فرصت‌های به‌وجود آمده در این کشور را در جهت منافع ملی جمهوری اسلامی ایران قرار می‌دهد. سؤال این مقاله آن است که گروه‌های فرهنگی و سیاسی حاضر در صحنه سیاسی امروز عراق که بیشترین تأثیر را بر دولت و سیاست داخلی و خارجی این کشور دارند، کدامند؟ و از این جریان‌ها کدامیک بیشترین تأثیر را بر روابط ایران و عراق دارند و در جهت همسوسازی سیاست خارجی و سیاست‌های منطقه‌ای عراق مؤثرند؟ فرض نگارندگان بر این باور است که گروه‌های شیعی و کردی اکثریتی دارند که بیشترین تأثیر را در توسعه یا کاهش رابطه میان عراق و ایران ایفا می‌کنند. ائتلاف این دو گروه با وجود داعش و دخالت دیگر همسایگان عرب سنی این کشور می‌تواند قوی‌ترین عامل همسوسازی سیاست‌های خارجی و منطقه‌ای عراق باشد و کنارگذاشتن هر یک از این احزاب عواقبی جبران‌ناپذیر به‌دنبال خواهد داشت.

المصادر:

منابع:

-  ابوالحسن شیرازی، حبیب اله و کامران طارمی(1384)، نقش گروه‌های معارض در روابط ایران و عراق، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی

-  الخلیل، سمیر(1370)، جمهوری وحشت، ترجمه احمد تدیّن، تهران، نشر طرح نو.

-  الزبیدی، کاظم و حسین لطیف، نعم محمد العبادی، عاطف لاضی السعدون(1390)، عراق در جستجوی آینده، ترجمه علی شمس، تهران، موسسه مطالعات اندیشه سازان نور.

-  ان. ویلی، جویس(1363)، نهضت اسلامی شیعیان عراق، تهران، موسسه اطلاعات.

-  برزگر،کیهان(1386)، سیاست خارجی ایران در عراق جدید، تهران، مرکز تحقیقات استراتژیک.

-  برزگر، کیهان(1387)، ایران، عراق جدید و نظام سیاسی- امنیتی خلیج‌فارس، انتشارات شادان.

-  بهمنی، محمد(1387)، شیعیان عراق از انزوا تا حاکمیت، مجموعه مقالات عراق نوین و تحولات خاورمیانه، تهران، موسسه اندیشه سازان نور

-  مجموعه مقالات عراق نوین وتحولات خاورمیانه (1387)، تهران، موسسه مطالعاتی اندیشه سازان نور.

-  ماندانا، تیشه یار و مهناز ظهیر نژاد (1384)، سیاست خارجی عراق (بررسی نقش جغرافیای سیاسی عراق در روابط با همسایگان)، تهران، انتشارات مولفین.

-  هیرو(1383)، کردستان عراق ازمنطقه امن تا حکومت خود مختار، تهران، مرکز تحقیقات اسلامی.

-   هینبوش، ریموند(1382)، سیاست خارجی کشور های خاورمیانه، ترجمه علی گل محمدی، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-  برنا بلداجی، سیروس(پاییز 1383)، شیعیان عراق بررسی وضعیت جامعه شناختی، فصلنامه شیعه شناسی، سال دوم، شماره 7.

-  ترجمان سیاسی، شماره 150، دوشنبه 27/7/1377.

-  درویشی، فرهاد، پرتو، فتح الله(1390)، «عراق جدید و استراتژی سیاسی- امنیتی ایران»، سایت ایران بازگو.

-  رضایی، حسن(بهار 1389)، «عراق جدید، شیعیان و انتخابات دوم پارلمانی»، پژوهش‌های منطقه‌ای، شماره سوم.

-  زیباکلام، صادق، عبدالله پور، محمدرضا(زمستان 1388)، «بررسی نقش همگرایی کردها و شیعیان عراق در موفقیت سیاستگذاری‌های امنیتی ایران در قبال عراق»، فصلنامه سیاست، دوره 39، شماره 4،

-  سجادپور، کاظم(1392)، «نقش سازوکارهای حقوقی در حل وفصل منازعات ژئو پلتیکی: مطالعه موردی عهدنامه مرزی وحسن همجواری 1975 الجزایر»، فصلنامه ژئوپلتیک، سال 5، ش 2.

-  شرق، شماره ۳۸۰، یکشنبه ۱۳ دی ۱۳۸۳.

-  کاویانی، مراد، ۲۰ بهمن ۱۳۸۳، روزنامه ایران.

-  گلی زواره، غلامرضا(1393)، «سیاست حزب بعث: ستیز همه جانبه بر ضد ارزش‌های دینی»، مرکز تحقیقات اسلامی، مکتب اسلام، سال 45، شماره 7.

-  حق پناه، جعفر(1382)، «شیعیان و آینده عراق»، بولتن پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-  حق پناه، جعفر(خرداد ۱۳۸۴)، «امکان سنجی ائتلاف شیعیان و کردها در عراق پس‌ازآنتخابات ۳۰ ژانویه»، شماره ۳، گزارش پژوهشی.

-  حق پناه، جعفر(1384)، «بررسی آرایش نیروهای سیاسی در عراق پس از برگزاری دومین انتخابات پارلمانی»، بولتن پژوهشکده مطالعات راهبردی.

-  حکیم، حسن(تابستان 1381)، «وضعیت گروه‌های سیاسی عراق»، گزارش‌های علوم سیاسی، سال پنجم، شماره 18.

-  مصاحبه با ابویاسین (عزّالدین سلیم)، تهران، دفتر مجمع عمومی مجلس اعلاء، 5/3/1380.

-  Crisis Group Interview, October – November 2004

-  Crisis Group Interview, Baghdad, 6 October 2004

-  Crisis Group Interview (CGI) in Human Right watch (2004), “Iraq Crime of Genocide”.

-  Glanz, James (12/1/2007), “In Iraq Raid Iranian Offices”, New York Times.

-  Irna, 30 April 2007

-  Saberi, Roxana, 10 May 2002, “Iraqi Kurds Split between Iran and Us”, http://www.news.bbc.co.uk/middle east.