گفتمان انتقادی توسعه اجتماعی در سینمای ایران(با تکیه بر مفاهیم عدالت اجتماعی، معلولیت و توانمندسازی )
الموضوعات : فصلنامه فرهنگ ارتباطات(علمی و ترویجی )
افسانه مظفری
1
(استاد یار علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات)
مونا اسدیان
2
(دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتماعی واحد علوم تحقیقات)
فرزانه شریفی
3
(دانشجوی دکتری علوم ارتباطات اجتمعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)
الکلمات المفتاحية: سینما, توانمندسازی, عدالت اجتماعی, گفتمان انتقادی, معلولیت,
ملخص المقالة :
گفتمان در جهان امروز، ابزار بازتولید مفاهیم و نظم های موجود در میدان های گفتمانی متفاوت است. هنگامی که با رویکردی انتقادی از منظر گفتمان به جهان پیرامون می نگریم شاهد اشاعه روابط سلطه میان گروه های مختلف در جامعه هستیم. از جمله نظم های گفتمانی مسلط، گفتمان سلامتی است که با قرار گرفتن در موضع قدرت، نظم های گفتمانی دیگر نظیر معلولیت را به چالش می کشد. مفهوم معلولیت برخاسته از بستر معنایی توسعه اجتماعی است. این بعد از توسعه به اهمیت منابع انسانی و چگونگی ارتقای کیفیت زندگی و ارتباط انسان ها با محیط اطراف و البته کیفیت روابط انسانی در متن توسعه می پردازد. معلولیت به مثابه مفهومی جامعه شناختی که از دیدگاه گافمن برساختی است از نحوه نگرش افراد سالم به انسان معلول، توسط رسانه های مختلف در قالب برنامه های رسانه ای گوناگون به تصویر کشیده می شود. سینما در جایگاه رسانه ای تصویری نقش مهمی در بازنمایی گفتمان های مختلف ایفا می کند. پیوند سینما و گفتمان موجب شکل گیری دیدگاه هایی نوین پیرامون مسایل مختلف اجتماعی خواهد شد. مقوله معلولیت در چهارچوب سینما و فضای تصویری متاثر از این رسانه، به خوبی از طریق نمایش جنبه های متفاوت زندگی افراد معلول دیده می شود. معلولیت و به تبع آن مفاهیمی که از بستر آن برمی خیزد نظیر عدالت اجتماعی، در متن جامعه و چگونگی برخورد افراد مختلف با معلولین به خوبی به چشم می خورد. در این میان روش تحلیل انتقادی گفتمان می تواند ابزار کارآمدی در چگونگی به تصویر کشیدن معلولیت و عدالت اجتماعی به مثابه عناصری از توسعه اجتماعی از کانال رسانه باشد. این رویکرد با استفاده از روش شناسی نورمن فرکلاف و تبیین جامعه شناختی آن از طریق نظریه سه بعدی قدرت استیون لوکس و مدل معلولیت فایفر مورد تحلیل قرار گرفته است که بیانگر به حاشیه رانده شدن گفتمان توانمندسازی در سینمای ایران است.
