جنبه های اکولوژیکی و ویژگی های فیتوشیمیایی برخی گیاهان دارویی خانواده نعنا در استان‌های خراسان

الموضوعات : مجله علمی- پژوهشی اکوفیزیولوژی گیاهی

پرویز رضوانی مقدم ¹ (گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران)
حمیدرضا فلاحی ² (گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران)
احمد بالندری ³ (پژوهشکده علوم و صنایع غذایی استان خراسان رضوی، مشهد، ایران)

تاريخ الإرسال : 14 الخميس , جمادى الأولى, 1436 تاريخ التأكيد : 08 الإثنين , رجب, 1436 تاريخ الإصدار : 25 الأربعاء , شعبان, 1437

الکلمات المفتاحية: اسانس, فلاونوئید, تانن, ساپونین, آلکالوئید,

ملخص المقالة :

به منظور بررسی خصوصیات اکوفیتوشیمیایی برخی گونه‌های گیاهی خانواده نعنا در استان‌های خراسان، در پژوهشی تعداد 122 نمونه از 31 گونة گیاهی متعلق به 15 جنس جمع‌آوری شد. اطلاعات اکولوژیکیِ رویشگاه هر یک از نمونه‌ها از جمله ارتفاع از سطح دریا، درصد و جهت شیب، نوع خاک، درصد پوشش گیاهی، گونه-های گیاهی غالب و همراه و نیز خصوصیات فیتوشیمیایی شامل درصد اسانس و وجود یا عدم وجود موادی نظیر آلکالویید، ساپونین، فلاونویید، تانن و گلیکوزئیدهای سیانوژنیک مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که 9/18 درصد از گونه‌های مورد مطالعه در ارتفاع کمتر از 1000 متر، 9/64 درصد در ارتفاعات بین 1000 تا 2000 متر و 2/16 درصد در ارتفاعات بیش از 2000 متر از سطح دریا می‌رویند. خاک رویشگاه گیاهان مورد مطالعه بیشتر از نوع سنگلاخی (57 درصد) بود، بیشتر گونه‌های گیاهی در شیب‌های 30 تا 50 درصد مشاهده شدند (54 درصد) و فراوانی حضور آن‌ها در شیب‌های شمالی بیشتر بود. میزان اسانس در نمونه‌های مورد مطالعه در دامنه‌ای بین 01/0 تا 5/2 درصد متغیر بود. افزون بر این، 7/13 درصد گیاهان دارای آلکالوئید، 2/90 درصد فلاونوئید، 3/33 درصد ساپونین، 4/78 درصد تاتن و 9/1 درصد حاوی گلیکوزئیدهای سیانوژنیک بودند. در مجموع نتایج نشان داد که پراکنش گیاهان دارویی خانوادة نعنا تحت تاثیر عوامل اکولوژیکی قرار گرفته و بنابراین از طریق فراهم‌سازی شرایط مطلوب برای رشد این گونه‌ها می‌توان از فرسایش ژنتیکی آن‌ها جلوگیری کرد.