ارزیابی برخی صفات زراعی و فنولوژی در ژنوتیپ های مختلف گندم نان بهاره

الموضوعات : یافته های نوین کشاورزی

سعید بارانی ¹ (کارشناس ارشد علوم و تکنولوژی بذر، دانشگاه محقق اردبیلی)
مجید شکرپور ² (گروه باغبانی، دانشکده کشاورزی، پردیس دانشگاه تهران)

تاريخ الإرسال : 14 الخميس , صفر, 1437 تاريخ التأكيد : 14 الخميس , صفر, 1437 تاريخ الإصدار : 09 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1434

الکلمات المفتاحية: عملکرد دانه, صفات زراعی, صفات فنولوژی, گندم بهاره,

ملخص المقالة :

به منظور ارزیابی برخی صفات زراعی و فنولوژیک، آزمایشی در سال زراعی 1389 در مزرعه تحقیقاتی آموزشکده کشاورزی پارس آباد مغان با استفاده از 29 ژنوتیپ گندم نان بهاره در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تمام ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، مساحت برگ پرچم، میزان کلروفیل برگ پرچم و زمان پنجه زنی اختلاف معنی داری در سطح احتمال 1% داشت ولی از نظر زمان گلدهی و زمان رسیدگی اختلاف معنی داری دیده نشد. عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک، مساحت برگ پرچم، میزان کلروفیل برگ پرچم و شاخص برداشت همبستگی مثبت و با زمان پنجه زنی همبستگی منفی و معنی داری نشان داد. زمان گلدهی با زمان پنجه زنی همبستگی مثبت و با شاخص برداشت همبستگی منفی و معنی داری داشت. نتایج نشان داد، ارقام شیرودی، نیک نژاد و البرز از نظر بسیاری از ویژگی های زراعی و فنولوژیکی مطلوب و نسبت به سایر ژنوتیپ ها برتری داشته و عملکرد دانه قابل قبولی تولید نمودند. بنابراین، می توان اظهار داشت تولید دانه ارقام مختلف گندم تحت تاثیر ژنوتیپ های مختلف آن قرار می گیرد.

المصادر:

- اکبری، غ.، فوقی، ب.، ادیم، ح.، مختصی بیگدلی، ع.، رحیمیان مشهدی، ح. و زند، ا. 1385. بررسی روند تغییرات مورفوفیزیولوژیکی ارقام مختلف گندم بر افزایش عملکرد آن­ها طی نیم قرن گذشته. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 3، شماره 1، صفحه 11-1.    

2- امام، ی.، سلیمی کوچکی، س. و شکوفا، آ. 1388. تاثیر سطوح مختلف کود نیتروژن دار بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه گندم در شرایط آبی و دیم. مجله پژوهش­های زراعی ایران، جلد 7، شماره 1، صفحه 332-321.

3- بخشنده، ع.، فرد، س. و نادری، ا. 1382. ارزیابی عملکرد، اجزای آن و برخی صفات زراعی ژنوتیپ­های گندم بهاره در شرایط کم آبیاری در اهواز. مجله پژوهش و سازندگی، شماره61، صفحه 65-57. 

4- محفوظی، س.، امینی، ا.، چایچی، م.، جاسمی، س. ش.، ناظری، م.، اسکویی، م. س. ع.، امین زاده، غ. ر. و رضایی، م. 1388. بررسی پایداری و سازگاری عملکرد دانه ژنوتیپ­های گندم زمستانه با استفاده از معیارهای مختلف پایداری در شرایط تنش خشکی اخر فصل. مجله به­نژادی نهال و بذر، جلد 1-25، شماره 1، صفحه 82-65.

5- حسینی، س. ک.، مامقانی، ر. و سیادت، س. ع. 1381. بررسی توارث پذیری و همبستگی صفت قدرت رویش اولیه گیاه با عملکرد دانه و اجزای آن در گندم نان بهاره در شرایط دیم گرمسیری گچساران. هفتهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ایران ( چکیده مقالات)، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج، ایران. صفحه 544 .

6- سرمدنیا، غ. و کوچکی، ع. 1374. فیزیولوژی گیاهان زراعی، چاپ پنجم، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد، ص 467 .

7- رضایی، ع. 1375. رابطه بین کیفیت آرد و زیر واحدهای گلوتنین با وزن مولکولی بالا در گندم. مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 1، صفحه 21-11.

8- نور محمدی، ع. ق.، سیادت، ع. و کاشانی، ع. 1389. انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز، جلد اول( غلات)، چاپ نهم، صفحه 446.

9- جلال کمالی، م. ر.، شریفی، ح. ر. 1389. تغیرات مراحل نمو و روابط آن با عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم در شرایط مزرعه، -II عملکرد و اجزای عملکرد. مجله به زراعی نهال و بذر، جلد 2-26، شماره 1، صفحه 23-1.

10- جلال کمالی، م. ر.، شریفی، ح. ر.، خدارحمی، م.، جوکار، ر.، ترکمان، ه.، قویدل، ن. 1386.                     تغییرات مراحل نمو و روابط آن با عملکرد و اجزای عملکرد ارقام گندم در شرایط مزرعه: Ι- فنولوژی. نهال و بذر 23: 472-445.

11- فیضی، ح.، قدسی، م. 1381. بررسی و مقایسه خصوصیات زراعی چهار رقم گندم بهاره در شرایط مزرعه. هفتهمین کنگره علوم زراعت و اصلاح نباتات ( چکیده مقالات)، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج، ایران. صفحه 735.

12-مصطفوی­راد، م.، محمودی، و. و طهماسبی سروستانی، ز. 1385. اثرات انواع کود نیتروژنه بر انتقال مجدد ماده خشک، عملکرد و برخی صفات زراعی در سه رقم گندم پر محصول. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی، جلد 13، شماره 6، صفحه 8-1.

13- مجدی، م.، کریم زاده، ق. و محفوظی، س. 1386. اثر دمای پایین و کلسیم خارجی بر روی راندمان کوانتومی فتوسنتز و میزان کلوفیل در ارقام گندم حساس و متحمل به سرما. مجله پژوهش و سازندگی، شماره 77، صفحه 181-175.

14- Aggarwal, P. K., Kropff, M. J., Matthews, R. B. and McLaren, C. G. 1996. Using simulation models to design new plant types and to analyse genotype by environment interactions in rice. P. 403-418. In M. Cooper and G. L. Hammer ( ed.) Plant adaptation and crop improvement. CAB Int., Wallingford, UK.

15- Allan, R. E. 1983. Harvest indeces of backcross derived wheat lines Differing in culm height. Crop Sic.23: 1029-1032.

16- Ashraf, M., Ghafoor, A., Khan, N. A. and Yonsaf, M. 2002. Path coefficient inwheat under rain fed conditions. Pakistan J. Agric. Res. 17:1-6.

17- Bahatt, G. M. 1973. Significance of path coefficient Analysis in determining the nature of character associtian. Euphytica 22, 33 – 43.

18- Boukerrou, L. and Rasmusson, D. C. 1990. Breeding for high biomass yield in spring barley. Crop Sci. 20: 31-35.

19- Dawari, N. H. and Luthara, O. P. 1991. Character association studies under high and low environment in wheat( Triticum aestivum L.) Indian. J. Agric. Res. 25: 68-72.

20- Dunphy, E. J., Hanway, J. J. and Green, D. E. 1979. Soybean yield in relation to days between specific developmental stages. Agron. J. 71: 917-920.

21- Ekmen, R. 1981. Biomass component studies in barley, their correlation to some yield characters and estimation of durable effect from 50 years of barley breeding. In M.J.C. Ashr (Ed) proc. 4^th – Inc. Barley Genetics symps. Edinburgh, Scotland. Edinburgh press, p. 104-11.

22- Evans, L. and Wardlaw, I. F. 1976. Aspects of the comparative physiology of grain yield in cereals. Adv. Agron. 22: 301-359

23- Halloran, G. M. and Pennel, A. L. 1982. Duration and rate of development phases in wheat in tow environments. Annals of Botany. 49: 115-121.

24- Kirby, E. J. M. 2002. Botany of the wheat plant. Pp. 19-37. In: Curtis, B. C.., Rajaram, S., and Gomez Macpherson, H. ( eds) bread wheat. Improvement and Produdtion. Food and agriculture Organization of the United Nation. Rome.

25- Moghaddam, M., Ehdaie, B. and Waines, J.G. 1997. Genetic variation and interrelationship of agronomic characters in landraces of bread wheat from South Western of Iran. Euphytica 95:361-369.

26- Muller, J. 1991. Determining leaf surface area by mean of linear measurements in wheat and triticale ( bried report). Archiv fuchtungs frschung. 21(2): 121-123.

27- Slafer, G. A. 1994. Genetic Improvement of Field Crops (Ed.), Marcel Dekker, Inc., New York.

28- Slafer, G. A. and Rawson, H. M. 1994a. sensitivity of wheat phasic development to major environmental factor: A re-examination of some assumptions made by physiologists and modelers. Australian Journal of Plant Physiology. 21: 393-426.

29- Spagnoletti Zeuli, P. L. and Qualset, C. O. 1990. Flag leaf variation and the analysis of diversity in durum wheat. Plant Breed. 105:189-212.

30- Yildrim, M., Budak, N. and Arshas, Y. 1993. Factor analysis of yield and related traits in bread wheat. Turkish J. Field Crops 1:11-15.