مقایسه پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال سویه های Balb/c و C57BL/6 موش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پرورش یافته در شرایط یکسان

الموضوعات : فصلنامه زیست شناسی جانوری

مرتضی عباسپور ¹ (گروه دامپزشکی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران)
صمد فراشی بناب ² (گروه ایمونولوژی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران)

تاريخ الإرسال : 07 السبت , ذو القعدة, 1444 تاريخ التأكيد : 07 الأحد , ربيع الثاني, 1445 تاريخ الإصدار : 24 السبت , ذو القعدة, 1445

الکلمات المفتاحية: موش, Balb/c, C57BL/c, طحال, بافت شناسی,

ملخص المقالة :

طحال بزرگترین اندام لنفاوی بدن است و در تصفیه خون، ذخیره گلبول¬های قرمز، حذف گلبول¬های قرمز پیر آسیب¬دیده و ایجاد پاسخ¬های ایمنی اختصاصی نقش دارد. برخی مطالعات نشان داده¬اند بافت طحال در برخی گونه¬ها تفاوت¬هایی با هم دارد. از آنجایی که موش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های دو سویه¬ی Balb/c و C57BL/6 در بسیاری از تحقیقات زیستی به عنوان اولین گزینه انتخاب می‌شوند لذا نیاز است تا تفاوت‌های آناتومیکی، بافت‌شناسی و ژنتیکی بین آنها به دقت ارزیابی شود تا مدل¬های مطالعاتی به درستی انتخاب شوند. بنابراین مطالعه حاضر با هدف بررسی خصوصیات مورفومتریک و هیستولوژیک بافت طحال در موش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های Balb/c و C57BL/6 انجام شد. 10 موش ماده Balb/c و 10 سر موش ماده C57BL/6 در شرایط یکسان در حیوان¬خانه پرورش داده شدند. سپس طحال موش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها از نظر خصوصیات مورفومتریک و هیستولوژیک بررسی شد. داده¬های به دست آمده از دو گروه با روش t tset آنالیز شدند و 05/0 ˂p معنی¬دار در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد شکل ظاهری و رنگ طحال در موش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها با هم تفاوت معنی¬داری ندارند. میانگین وزن طحال در موش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های Balb/c کمی بیشتر از موش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های C57BL/6 بود که از نظر آماری معنی¬دار نبود. در لام¬های تهیه شده از بافت طحال موش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های Balb/c و C57BL/6 از نظر بافت¬شناسی تفاوت قابل مشاهده¬ای بین طحال موش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها تشخیص داده نشد.

المصادر:

1. Cesta M.F. 2006. Normal structure, function, and histology of the spleen. Toxicologic Pathology, 34(5):455-465.
2. Dijkstra C.D., Veerman A. 1990. Normal anatomy, histology, ultrastructure, rat. Hemopoietic System, 1990:185-193.
3. Fallahi R. 2022. Review on anesthesia and injections in laboratory mice. Iranian Journal of Biology, 6:168-174.
4. Haley P.J. 2017. The lymphoid system: a review of species differences. Journal of Toxicological Pathology, 30(2):111-123.
5. Hensel J.A., Khattar V., Ponnazhagan S. 2019. Characterization of immune cell subtypes in three commonly used mouse strains reveals gender and strain-specific variations. Laboratory Investigation, 99(1): 93-106.
6. Hoppe I., Brenneke B., Rohde M., Kreft A., Haussler S., Reganzerowski A. 1999. Characterization of a murine model of melioidosis: comparison of different strains of mice. Infection and Immunity, 67(6):
2891-2900.
7. Kazemi A.H., Razmaraii N., Samadirad B. 2011. Animals’ rights in biomedical research. Medical Ethics, 5(15):63-82.
8. Kapila V., Wehrle C.J., Tuma F. 2019. Physiology, spleen. StatPearls [Internet]: StatPearls Publishing.
9. Mebius R.E., Kraal G. 2005. Structure and function of the spleen. Nature Reviews, Immunology, 5(8):606-616.
10. Pilehvarian A.A., Karimi A. 2019. Study of changes in blood cells and spleen tissue on days 10 and 20 of pregnancy and the first week of lactation in rats. Journal of Ilam University of Medical Sciences, 26(5):20-29.
11. Shakerzadeh J., Movahedin M., Eidi A., Hayati Roodbari N., Parivar K. 2022. Evaluation of different strain mice during in vitro fertilization and embryo development in response to superovulation. Medical Science Journal of Islamic Azad University-Tehran Medical Branch, 32(1):53-63.
12. Steiniger B.S. 2015. Human spleen microanatomy: why mice do not suffice. Immunology, 145(3):334-346.
13. Trunova G., Makarova O., Diatroptov M., Bogdanova I., Mikchailova L., Abdulaeva S. 2011. Morphofunctional characteristic of the immune system in BALB/c and C57BL/6 mice. Bulletin of Experimental Biology and Medicine, 151: 99-102.

نص كامل:



مقایسه پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال سویه های Balb/c و C57BL/6 موش های پرورش یافته در شرایط یکسان

چکیده

طحال بزرگترین اندام لنفاوی بدن است و در تصفیه خون، ذخیره گلبول¬های قرمز، حذف گلبول¬های قرمز پیر آسیب دیده و ایجاد پاسخ¬های ایمنی اختصاصی نقش دارد. برخی مطالعات نشان داده­اند بافت طحال در برخی گونه­ها تفاوت­هایی با هم دارد. در مطالعه حاضر، خصویات مورفومتریک و هیستولوژیک بافت طحال در موش­های Balb/c و C57BL/6 بررسی شد. 10 موش ماده Balb/c و 10 سر موش ماده C57BL/6 در شرایط یکسان در حیوان­خانه پرورش داده شدند. سپس طحال موش­ها از نظر خصوصیات مورفومتریک و هیستولوژیک بررسی شد. نتایج نشان داد شکل ظاهری و رنگ طحال در موش­ها با هم تفاوت ندارند. میانگین وزن طحال در موش­های Balb/c کمی بیشتر از موش­های C57BL/6 بود. در لام­های تهیه شده از بافت طحال موش­های Balb/c و C57BL/6 از نظر هیستولوژیک تفاوت قابل مشاهده­ای بین طحال موش­ها تشخیص داده نشد.

واژگان کلیدی: موش، Balb/c، C57BL/c، خصوصیات مورفومتریک طحال، هیستولوژی بافت طحال

 

 

 

 

 

 

 

Abstract

Comparison of morphometric and histological parameters of spleen in Balb/c and C57BL/6 strains of mice raised in the same conditions

The spleen is the largest lymphatic organ in the body and is located within the circulatory system, which has many functions in the body. Some studies have shown that the spleen tissue has differences in some species. In the current study, the morphometric and histological characteristics of spleen tissue were investigated in Balb/c and C57BL/6 mice.10 Balb/c female mice and 10 C57BL/6 female mice were bred in the animal house under the same conditions. Then the spleen of mice was examined in terms of morphometric and histological characteristics. The results showed that the shape and color of the spleen in mice do not differ. The average weight of spleen in Balb/c mice was slightly higher than C57BL/6 mice. In the slides prepared from the spleen tissue of Balb/c and C57BL/6 mice, no visible difference was detected between the mice's spleen from the histological point of view.

ذخیره کردن ترجمه

Key words: mouse, Balb/c, C57BL/c, spleen morphometric characteristics, spleen tissue histology

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه:

امروزه بکارگیری حيوانات آزمايشگاهي در زمينه هاي مختلف تحقیقاتی مانند بهبود روش هاي تشخيص، درمان و كنترل و پيشگيري از جایگاه ویژه ای برخوردار است و ساليانه تعداد کثیری از حيوانات در تحقيقات گوناگون نظیر مطالعات بيولوژي، انگل شناسي، ايمني شناسي، سرطان و ژنتيك، پاتوفيزيولوژي، اختلالات ارثي، بيماريهاي عفوني، تغذيه، جراحي تجربي، پيوند اعضاء، راديولوژي و تعيين اثر داروهاي جديد استفاده مي‌شوند. با این حال بررسی های نشان داده است که موش ها به عنوان اولین حیوان انتخابی، به تنهايي در حدود 80 % از كل حيوانات آزمايشگاهي را در تحقيقات به خود اختصاص مي‌دهند(3, 7).

در حال حاضر سویه‌های موش آزمایشگاهی مختلفی وجود دارد که به دلایل مختلف به طور گسترده در تحقیقات حیوانی، بافت‌شناسی، تحقیقات سلولی، مولکولی، ژنتیک، جنین‌شناسی و میکروبیولوژی مورد استفاده قرار می‌گیرند. سویه‌های همخون یا خویش آمیخته موش از فرآیند حداقل ۲۰ نسل متوالی جفت گیری برادر-خواهر حاصل می شود. از بین سویه های گونه همخون،  BALB/c و C57BL/10 رایج ترین­‌ها در آزمایشگاه مطالعات حیوانی هستند. موش های BALB/c  آلبینو با چشمانی صورتی و موهای سفید هستند و برای تولید آنتی بادی مونوکلونال و به خصوص برای مطالعات مربوط به درمان سرطان و ایمنولوژی مفید هستند.  موش‌های C57BL/6 با پوشش قهوه‌ای تیره و تقریباً مشکی هستند. آنها به صدا و بو حساس‌تر هستند و احتمال گاز گرفتن آنها نسبت به BALB/c بیشتر است. موش C57BL/6  دومین پستانداری است که دارای توالی ژنوم کامل مشخص شده (بعد از انسان) است و اغلب برای مطالعات in vivo و ساخت مدل های موش تراریخته بکار می روند(11).

از آنجایی که این دو سویه در بسیاری از تحقیقات به عنوان اولین گزینه انتخاب می باشند لذا نیاز است تا تفاوت‌های آناتومیکی، بافت‌شناسی و ژنتیکی بین آنها به دقت ارزیابی شود تا مدلهای مطالعاتی به درستی انتخاب شوند. به نظر می رسد یکی از ارگان های مهم این بررسی، طحال باشد. طحال به عنوان بزرگترین ارگان لنفی بدن در حفره شکمی زیر دیافراگم و پشت معده  قرار دارد. عضوی به رنگ قرمز تیره تا آبی-سیاه است که می توان آن را به دو بخش پالپ قرمز و پالپ سفید تقسیم کرد. پالپ قرمز که از سینوس ها و طناب های پالپ تشکیل شده است، مسئول ذخیره گلبول های قرمز می باشد. پالپ سفید ماهیت لنفوییدی دارد و حاوی فولیکول‌های سلول B، ناحیه حاشیه‌ای در اطراف فولیکول‌ها و نواحی انباشته از سلول‌های T در اطراف آرتریولها (غلاف لنفاوی اطراف شریانچه ای) می باشد لذا پاسخ ایمنی در پالپ سفید رخ می دهد (9).

شکل و اندازه ناخالص طحال بسته به گونه و میزان اتساع متغیر است و در تعدادی از گونه ها و سویه ها از نظر بافت شناسی دارای تفاوت هایی می باشد. به عنوان مثال در مطالعات گزارش شده است که 28٪ از حجم طحال موش‌ها را منطقه حاشیه‌ای تشکیل می دهد و بزرگترین منطقه سلول B در طحال است(1). همچنین بررسی ها نشان داده است که فولیکول‌های لنفاوی، ناحیه حاشیه‌ای و ساختارهای مرتبط به راحتی در موش‌های صحرایی مشخص می‌شوند، اما در موش کمتر دیده می‌شوند(4).

طحال در برخی موجودات می تواند منبسط شود و تعداد زیادی گلبول قرمز را در خود ذخیره کند و همچنین قادر به انقباض سریع می باشد. بنابراین، اندازه و رنگ ظاهر آن متغیر است (از قرمز با اندازه بزرگ، تیره یا سیاه و سفید آبی تا قرمز کوچکتر و روشن تر). طحال جوندگان از جمله موش به سرعت منقبض نمی شود و انقباض آنها متفاوت از سایر حیوانات می باشد(8,12). شریان طحال نیز در بین گونه ها متفاوت است. در برخی گونه­ها، شریان طحال قبل از ورود به طحال به 25 شاخه منشعب می شود. تعدادی از مطالعات نشان داده است که در طحال موش ها هشت شاخه شریان طحال وجود دارد و آرایش عروقی شاید بزرگترین منبع تغییر در معماری طحال گونه­ها باشد. تنوع گونه ای در ساختار و مورفولوژی سینوس های وریدی نیز وجود دارد و زمینه ای برای طبقه بندی طحال به دو گروه طحال سینوسی و طحال غیر سینوسی می شود. طحال غیر سینوسی در موش یافت می شود. در موش ها در مویرگهای شریانی خوشه های متراکم و محیطی ماکروفاژها قرار دارند و به عنوان غلاف ماکروفاژهای اطراف شریانی شناخته می شوند(4, 10, 12).

با توجه به مطالب فوق و از آنجایی که مطابق بررسی محققین مطالعه جاری، مطالعات مربوط به بررسی پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال در سویه های مختلف موش اندک می باشد، لذا افزایش آگاهی ما در خصوص این پارامترها نقش مهمی در انتخاب مدلهای مطالعاتی دارد. در این راستا هدف از این مطالعه مقایسه پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال سویه های  BALB/c و C57BL/10 موش های پرورش یافته در شرایط یکسان بوده است.

مواد و روشها: 

این تحقیق بر روي 10 سر موش Balb/c ماده و 10 سر موش C57BL/6 ماده انجام شد. سن موش­ها تقریباً یکسان بود. موش­ها به مدت دو ماه در حیوان­خانه با دماي 22 تا 27 درجه سانتیگراد و سیکل روشنایی-تاریکی 12 ساعت/12 ساعت نگهداری شدند. جایگاه نگهداری موش­ها ابعاد 45 × 30× 15 سانتی­متر داشتند. در هر جایگاه 5 سر موش نگهداری شد. آب و غذاي کافی در اختیار تمام موش­ها قرار داده شد. غذاي موش­ها به صورت پلت بود که یک غذاي آماده است. ظروف آبخوری موش­ها از آب قابل شرب پر می­شد. موش­ها همواره دسترس آزاد به آب و غذا داشتند (شکل1). 

 

شکل 1. نگهداری موش­ها در حیوان­خانه

جداسازی طحال موش­ها و بررسی مورفومتریک آنها

موش­ها پس از بررسی خصوصیات ظاهری به صورت جداگانه با اتر بیهوش شدند و با روش قطع نخاعی یوتانایز شدند. وزن آنها با ترازوی دیجیتال اندازه­گیری سپس از ناحیه شکم کالبدگشایی شدند. برای این عمل، هر موش به صورت پشتی شکمی بر روی سینی تشریح قرار داده شد و دست¬ها و پاها فیکس گردید. با قیچی و پنس پوست محوطه شکمی باز و عضلات ناحیه شکم نیز برش داده و اندام¬های محوطه شکمی مشاهده شدند. پس از بررسی اندام­های محوطه شکم از نظر ظاهری، طحال موش­ها بدون اینکه دچار پارگی شود از محوطه شکمی خارج شد و خصوصیات موفومتریک آنها (شکل ظاهری، رنگ، وزن، اندازه) از طریق مشاهده بررسی گردید. سپس وزن طحال­ها با ترازوی دیجیتال اندازه‌گیری شد و اندازه طحال­ها با اندازه­گیری طول و عرض طحال­ها با خط­کش انجام شد . برای وزن موش­ها و اندازه طحال موش­ها در هر گروه میانگین ± انحراف معیار محاسبه گرید. داده­های به دست آمده از دو گروه با روش t tset آنالیز شدند و 05/0 ˂p معنی­دار در نظر گرفته شد.

مطالعه هیستولوژیک بافت طحال

مطالعه بافت طحال برای مشاهده ساختار طبیعی بافت طحال انجام شد. از آنجایی که حین مطالعه بافت طحال عوامل مختلفی ممکن است بافت را از ساختار اصلی خود تغییر دهد لذا چند فرآیند برای مطالعه بافت شناسی بافت طحال انجام شد که شامل  فیکس کردن (تثبیت) بافت، پروسس بافت، قالب­گیری، برش و رنگ آمیزی بود. فیکس کردن اولین مرحله برای حفظ بستر بافت طحال بود. برای انجام این مرحله، بلافاصله پس از مطالعه مورفومتریک طحال­ها، بافت­ها فیکس شدند. در این مرحله از فرمالین ۱۰٪ به دلیل ضریب نفوذ بالا و حفظ بهتر اندامک های سلولی استفاده شد. پس از مرحله فیکس کردن، بافت­ها به اندازه کافی محکم و منسجم نبودند تا بتوان از بافت طحال برش­های نازک تهیه کرد. به همین دلیل مرحله پروسس بافتی انجام شد. در این مرحله آب موجود در بافت های طحال حذف شد تا در نفوذ پارافین خلل ایجاد نشود. برای فرآیند آبگیری بافت از اتانول استفاده شد. با توجه به اینکه پارافین در اتانول نامحلول است لذا از زایلن که هم در اتانول و هم درپارافین قابل حل شدن است استفاده شد. زایلن کمترین تأثیر را روی لایه های بافت دارد و می تواند بافت را سخت کند، بنابراین مدت زمان قرار گرفتن بافت طحال در زایلن را طولانی نبود. پس از این مرحله، بافت با پارافین نفوذپذیر شدند (جدول 1).

 

 

جدول 1) مراحل انجام مرحله آبگیری

محلول	مدت زمان
اتانول  %70	یک ساعت
اتانول  %70	یک ساعت
اتانول  %95	یک ساعت
اتانول  %100	یک ساعت (این مرحله ۴ بار تکرار شد)
زایلن ۱	یک ساعت
زایلن ۲	یک ساعت
پارافین ۱	دو ساعت
پارافین ۲	سه ساعت

 

بافت­هایی که پروسس شدند به فرم “بلوک” در پارافین قرار داده شدند. مراحل قالب­گیری کمی پارافین در قالب­های بافت ریخته شد و اجازه داده شد تا پارافین در لایه زیرین قالب ها تشکیل شود. بافتها با پنس بر روی مرکز قالب قرار داده شدند و پارافین بیشتری به قالب اضافه شد. پس از سفت شدن قالب­ها، از دستگاه میکروتوم برای برش مقاطع استفاده شد. بن ماری در دمای ۴۵ تا ۵۰ درجه سانتی­گراد تنظیم شد. حدود ۳۰ ثانیه اجازه داده شد تا مقاطع برش داده شده در سطح آب شناور بمانند سپس مقاطع با دقت و طوری بر روی لام قرار گرفتند که هیچ حباب آبی در قسمت­های زیرین به دام نیفتند. در نهایت رنگ بافت به روش هماتوکسیلین-ائوزین انجام شد. لام­ها با بزرگنمایی 400× میکروسکوپ نوری مطالعه شدند.

جهت تجزیه و تحلیل داده های علاوه بر بکارگیری آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار) از SPSS16  نیز استفاده گردید. با توجه به اینکه نتایج آزمون شاپیروویلک نشان داد نمونه های از توزیع یکسانی برخوردار هستند (P>0.05) لذا از آزمون‌های پارامتریک برای مقایسه دو گروه استفاده شد.

نتایج:

نتایج نشان داد که میانگین وزن موش­های Balb/c برابر 64/1±89/29 گرم و میانگین وزن موش­های C57BL/6  برابر 38/1±2/28 گرم بود. ضمن آنکه دو موش از هر گروه به دلیل داشتن وزن پایین از آزمایش حذف شدند (جدول 2). 

جدول 2) وزن موش­های مورد مطالعه (گرم)

شماره موش	موش­های Balb/c	موش­های C57BL/6
1	3/29	9/26
2	6/32	5/27
3	8/28	7/28
4	7/31	5/30
5	4/29	6/26
6	9/27	8/27
7	6/28	8/26
8	8/30	8/29
میانگین	89/29	2/28

 

نتایج کالبدشکافی نشان داد در ارزیابی سطح زیرپوست پرخونی و خونریزی مشاهده نشد. همچنین در هیچ­کدام از اندام­های محوطه شکم پرخونی و خونریزی یا موارد غیرطبیعی از قبیل جمع شدن مایعات، آبسه و غیره مشاهده نشد (شکل2). شکل ظاهری طحال در موش­های هر دو گروه شبیه به هم و در محور طولی کشیده بود و انحنای بسیار کمی داشتند (شکل3). در هیچ­کدام از طحال­ها تورم غیرطبیعی و آبسه مشاهده نشد.

 

شکل 2) کالبدگشایی موش­ها و بازرسی اندام­های محوطه شکمی

 

 

شکل 3) بررسی مورفومتریک طحال­های جدا شده از موش­ها

رنگ طحال­ها در اکثر موش­های قرمز بود ولی در تعدادی نیز کمی قرمز تیره بود. در موش­های Balb/c طحال 5 موش به رنگ قرمز و طحال 3 موش به رنگ کمی قرمز تیره بود. در موش­های C57BL-6 طحال 4 موش به رنگ قرمز و طحال 4 موش به رنگ کمی قرمز تیره بود (جدول 3). مقایسه دو گروه با بکارگیری آزمون کای دو نشان داد که اختلاف دو گروه معنادار نبوده است (P>0.05). (جدول 4)

 

 

 

 

جدول شماره 3) رنگ طحال موش¬های Balb/c         و  C57BL/6

شماره موش	موش­های Balb/c	موش­های C57BL/6
1	قرمز	قرمز
2	قرمز	کمی قرمز تیره
3	قرمز	قرمز
4	کمی قرمز تیره	کمی قرمز تیره
5	کمی قرمز تیره	قرمز
6	قرمز	کمی قرمز تیره
7	کمی قرمز تیره	قرمز
8	قرمز	کمی قرمز تیره

 

جدول 4) نتایج آزمون کای دو در رابطه با رنگ طحال موش­های Balb/c و C57BL/6

	قرمز	کمی قرمز تیره	جمع
موش­های Balb/c	5	4	9
موش­های C57BL/6	3	4	7
جمع	8	8	16
Chi-Square:0.254 df:1 P:0.614

 

 

نتایج بررسی وزن طحال موش­ها با ترازوی دیجیتال نشان داد که میانگین وزن طحال در موش­های Balb/c 66/9±37/160 و در موش­های C57BL/6 6/10±25/153 بود. مقایسه وزن موش های دو گروه با آزمون تی مستقل نشان داد که اختلاف بین وزن طحال موش­های دو گروه از نظر آماری معنی­دار نبود (05/0˃P). (جدول5 و 6)

 

 

 

 

 

 

 

جدول 5) مقایسه وزن طحال موش­های Balb/c و C57BL/6 (میلی­گرم)

شماره موش	موش­های Balb/c	موش­های C57BL/6
1	149	138
2	171	141
3	152	163
4	165	168
5	148	148
6	166	155
7	160	152
8	172	161

 

 

جدول 6) نتایج آزمون تی مستقل جهت مقایسه وزن طحال موش­های Balb/c و C57BL/6

		گروه		میانگین	انحراف استاندارد		t	p-value
وزن طحال		Balb/c		37/160	66/9		404/1	0.182
C57BL/6	25/153		60/10

 

 

بررسی خصوصیات میکروسکوپی (هیستولوژی) طحال نشان داد در لام­های تهیه شده از موش­های Balb/c و C57BL/6 پالپ­های قرمز، پالپ­های سفید و منطقه­های حاشیه­ای مشاهده شدند (شکل­های 4 و 5). در هیچ­کدام از لام­ها هیپرپلازی بافت لنفاوی مشاهده نشد. از نظر هیستولوژیک تفاوت قابل مشاهده­ای بین طحال موش­ها تشخیص داده نشد.

 

 

شکل 4)  مقطع بافت طحال موش Balb/c رنگ­آمیزی شده با روش هماتوکسیلین-ائوزین

 

 

شکل5) مقطع بافت طحال موش C57BL/6 رنگ­آمیزی شده با روش هماتوکسیلین-ائوزین

بحث:

مطالعه جاری با هدف مقایسه پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال سویه های Balb/c و C57BL/6 موش‌های پرورش یافته در شرایط یکسان انجام شد. نتایج مطالعه نشان داد که شکل ظاهری طحال در موش­های هر دو گروه شبیه به هم و در محور طولی کشیده بود و انحنای بسیار کمی داشتند. اختلاف بین وزن طحال موش­های دو گروه از نظر آماری معنی­دار نبود (05/0˃P). رنگ طحال­ها در اکثر موش­ها قرمز ولی در تعدادی نیز کمی قرمز تیره بود. از نظر هیستولوژیک نیز تفاوت قابل مشاهده­ای بین طحال موش­ها تشخیص داده نشد. لذا به طور کلی نتایج به دست آمده نشان داد که طحال موش­های دو سویه مختلف مقداری با هم متفاوت بود ولی از نظر شکل ظاهری، رنگ و خصوصیات اصلی هیستولوژیک تفاوت قابل مشاهده­ای نداشتند.

بررسی مطالعات موجود توسط محققین مطالعه جاری نشان داد که مطالعات اندکی در زمینه مقایسه پارامترهای مورفومتریک و هیستولوژیک طحال بین دو سویه Balb/c و C57BL/6 موش وجود دارد.  با این حال این دو سویه موش در مطالعات موجود بیشتر از لحاظ میزان سلول های T و B، مقاومت نسبت به عفونت ها یا سایر ویژگی ها نظیر عملکرد سیستم ایمنی با هم مقایسه شده اند. به عنوان نمونه مطالعات نشان داد در طحال برخی سویه­های موش تفاوت­هایی از نظر میزان سلول­های T  و B وجود دارد(5).

مطالعه Trunova  و همکاران نشان داد که پارامترهای ساختاری و عملکردی سیستم ایمنی در موش‌های BALB/c و C57Bl/6 تحت شرایط فیزیولوژیکی متفاوت بود(13). مطالعه Hoppe و همکاران نیز نشان داد که پس از عفونت داخل وریدی با بورخولدریا پسودومالئی (Burkholderia pseudomallei)، موش C57BL/6 به طور قابل توجهی مقاوم تر از موش BALB/c بود(6).

علاوه بر آن ویژگی های طحال در تعدادی از گونه ها نیز با یکدیگر مقایسه شده است. مطالعات نشان داده است که طحال در برخی گونه­ها از نظر بافت شناسی دارای تفاوت هایی می باشد. به عنوان مثال طحال موش صحرایی یک عضو پارانشیمی به شکل لوبیا دراز است. با اینکه طحال سگ ها تا حدودی دمبلی شکل است، در حالی که طحال موش ها در محور طولی یکنواخت تر است(2,4).

اشتاینیگر در مقاله خود بیان می کند که طحال موش‌ها و موش‌های صحرایی یک محفظه سلول‌های B به خوبی مشخص شده، منطقه حاشیه‌ای، بین پالپ سفید و قرمز را نشان می‌دهد. با این حال، این ناحیه در طحال انسان وجود ندارد. هچنین در مقاطع عرضی طحال موش، غلاف لنفاوی اطراف شریانچه¬ای با فولیکول های سلول B پوشانده شده است که تمایل دارند در اطراف ناحیه لنفوسیت T ترکیب شوند. تعداد فولیکول ها در هر ناحیه از بافت طحال در موش بسیار بیشتر از انسان است (12).

 برخی از مطالعات گزارش کردند در موش ها غلاف لنفاوی اطراف شریانچه­ای دارای مویرگهای فراوانی است و همچنین آنها به این نتیجه رسیدند که خونریزی مدولار در طحال موش ها بیشتر از سایر موجودات است. در موش‌ها پالپ سفید نسبت به سایر موجودات بیشتر است(12)، اما فولیکول ها و منطقه حاشیه ای در طحال آنها نسبت به سایر جانداران مشخص نیست. اگرچه ناحیه ای که سینوس حاشیه ای در آن قرار دارد به طور ممتد در موش ها قابل تشخیص است، اما مطالعات میکروسکوپی الکترونی نشان داد سینوس حاشیه ای در موش ها 6 برابر بزرگتر است(1).

نتیجه گیری:

مطابق نتایج مطالعه جاری، طحال در موش­های Balb/c وC57BL/6  از نظر شکل ظاهری، رنگ و ویژگی‌های هیستولوژیک با هم تفاوت ندارند. با این حال میانگین وزن طحال در موش­های Balb/c کمی بیشتر از موش­های C57BL/6 بود. با این حال از محدودیت های مطالعه جاری، کم بودن حجم نمونه می باشد لذا پیشنهاد می گردد تا مطالعات آتی در جمعیت بزرگتر موش ها صورت گیرد، ضمن آنکه سایر سویه های موش نیز به این مقایسه اضافه گردند.

منابع

1.        Cesta MF. Normal structure, function, and histology of the spleen. Toxicologic pathology. 2006;34(5):455-65.

2.        Dijkstra CD, Veerman A. Normal anatomy, histology, ultrastructure, rat. Hemopoietic System.1990:185-93.

3.        Fallahi R. Review on anesthesia and injections in laboratory mice. Iranian Journal of Biology. 2022;6(Spring & Summer):168-74.

4.        Haley PJ. The lymphoid system: a review of species differences. Journal of toxicologic pathology. 2017;30(2):111-23.

5.        Hensel JA, Khattar V, Ponnazhagan S. Characterization of immune cell subtypes in three commonly used mouse strains reveals gender and strain-specific variations. Laboratory Investigation.2019;99(1):93-106.

6.        Hoppe I, Brenneke B, Rohde M, Kreft A, Haussler S, Reganzerowski A, et al. Characterization of a murine model of melioidosis: comparison of different strains of mice. Infection and immunity.1999;67(6):2891-900.

7.        KAZEMI A.H., RAZMARAII N., SAMADIRAD B. ANIMALS’ RIGHTS IN BIOMEDICAL RESEARCH. MEDICAL ETHICS.2011;5(15):63-82.

8.        Kapila V, Wehrle CJ, Tuma F. Physiology, spleen. StatPearls [Internet]: StatPearls Publishing;2021.

9.        Pilehvarian AA, Karimi A. Study of Changes in Blood Cells and Spleen Tissue on days 10 and 20 of Pregnancy and the First Week of Lactation in Rats. Journal of Ilam University of Medical Sciences.2019;26(5):20-9.

10.        Re M. Kraal G. Structure and function of the spleen. Nat Rev Immunol.2005;5(8):606-16.

11.        Shakerzadeh J, Movahedin M, Eidi A, Hayati Roodbari N, Parivar K. Evaluation of different strain mice during in vitro fertilization and embryo development in response to superovulation. Medical Science Journal of Islamic Azad Univesity-Tehran Medical Branch.2022;32(1):53-63.

12.        Steiniger BS. Human spleen microanatomy: why mice do not suffice. Immunology.2015;145(3):334-46.

13.        Trunova G, Makarova O, Diatroptov M, Bogdanova I, Mikchailova L, Abdulaeva S. Morphofunctional characteristic of the immune system in BALB/c and C57BL/6 mice. Bulletin of experimental biology and medicine.2011;151:99-102.

 

 

---