بازتاب مؤلّفه‌های رئالیسم در داستان «گیله‌مرد» بزرگ علوی

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

رضا دهقان آشتیوانی ¹ (دانشجوی دکتری زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور - ایران)
اکبر شعبانی ² (استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور - ایران.)

تاريخ الإرسال : 26 السبت , ربيع الثاني, 1439 تاريخ التأكيد : 27 الأحد , محرم, 1440 تاريخ الإصدار : 17 الأربعاء , رمضان, 1440

الکلمات المفتاحية: داستان, جامعه, بزرگ علوی, کلید واژ‌ه‌ها: رئالیسم, گیله‌مرد,

ملخص المقالة :

چکیده پس از انقلاب مشروطه و ترجمۀ متون داستان‌های غربی به زبان فارسی، شاهد حضور و نفوذ مکتب های ادبی در داستان نویسی فارسی بوده ایم. در این بین، رئالیسم با بیشترین اقبال روبه رو بوده و دوره های گوناگون انتقادی، سوسیالیستی، اقلیمی و روان شناختی را تجربه کرده است. از نمایندگان برجستۀ رئالیسم در داستان نویسی فارسی، بزرگ علوی است. او در گیله مرد با نگرشی واقع گرایانه به تبیین اوضاع جامعۀ ایران پرداخته و مبادی نظام حاکم را به چالش کشیده است. دغدغه های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نویسنده در این داستان به طرز برجسته ای قابل مشاهده است. به این دلیل، در مقالۀ حاضر، با استناد به روش توصیفی- تحلیلی، مهمّ ترین مؤلّفه های رئالیستی داستان مذکور بررسی و کاویده شده است. به نظر می رسد بزرگ علوی در بازنمایی مسائل اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، توجةه به زمان و مکان، شخصیّت پردازی، صحنه پردازی و توصیف وقایع و مناظر، رویکردی رئالیستی داشته و بر بنیاد مبانی نظری این مکتب عمل کرده و به رسالت ادبی خود جامۀ عمل پوشانده است.

المصادر:

فهرست منابع و مآخذ

1- ایرانی، ناصر، (1380)، هنر رمان، تهران: آبانگاه.

2- بهارلو، محمّد، (1373)، داستان کوتاه ایران، تهران: طرح نو.

3- پرهام، سیروس، (1336)، رئالیسم و ضدّرئالیسم در ادبیّات، تهران: نیل.

4- ساچکوف، بوریس، (1388)، تاریخ رئالیسم، ترجمۀ محمّدتقی فرامرزی، تهران: لاهیتا.

5- سیّدحسینی، رضا، (1387)، مکتب­های ادبی، ج1، چاپ پانزدهم، تهران: نگاه.

6- شهریوری، نادر، (1391)، «نیرویی داستان رئالیستی را پیش می­برد؛ نقدی بر گیله­مرد بزرگ علوی»، روزنامۀ شرق، شمارۀ 3119.

7- صادقی محسن­آباد، هاشم، (1393)، «تأمّلی در اصول و بنیادهای نظری رئالیسم در ادبیّات»، فصلنامۀ نقد ادبی، سال 7، شمارۀ 25، از ص 41 تا ص 70.

8- صلاحی، عسکر - رنجبر، ابراهیم - نبی­زاده اردبیلی، ندا، (1395)، «بررسی داستان گیله­مرد با تکیه بر عوامل نمایشی­شدن داستان»، نشریّۀ ادب و زبان دانشگاه شهید باهنر کرمان، سال 19، شمارۀ 40، از ص 183 تا ص 204.

9- علوی، بزرگ، (1357)، نامه­ها، چاپ دوّم، تهران: امیرکبیر و سپهر.

10- فرجی، فرشید، (1388)، «گیله­مرد ادبیّات داستانی ایران»، نشریّۀ ثریّا، شمارۀ 17، ازص53 تا 78.

11- کنان، شلومیت ریمون، (1387)، روایت داستانی، ترجمۀ ابوالفضل حرّی، تهران: نیلوفر.

12- گرانت، دِیمیان، (1375)، رئالیسم (واقع­گرایی)، ترجمۀ حسن افشار، تهران: مرکز.

13- لوکاچ، گئورگ، (1391)، پژوهشی در رئالیسم اروپایی، ترجمۀ اکبر افسری،چاپ دوّم، تهران: علمی و فرهنگی.

14- میرصادقی، جمال، (1382)، «ادبیّات داستانی ایران­زمین»، با مقدّمۀ ابراهیم یونسی، ترجمۀ پیمان متین، زیرنظر احسان یارشاطر، در دانشنامۀ ایرانیکا، تهران، امیرکبیر، از ص 93 تا ص 106.

15- __________ ، (1394الف)، ادبیّات داستانی، چاپ هفتم، تهران: سخن.

16- __________ ، (1394ب)، عناصر داستان، چاپ نهم، تهران: سخن.

17- هابسباوم، اریک، (1374)، عصر انقلاب: اروپا 1848-1789، ترجمۀ علی­اکبر مهدیان، تهران: مترجم.