بررسی آیین‌ها و آلات بزم در شاهنامه

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

فاطمه شرفی ¹ , سید علی اکبر شریعتی فر ² , علی عشقی سردهی ³

1 - دانشجوی دکترای گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.
2 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد سبزوار، دانشگاه آزاد اسلامی، سبزوار، ایران.

تاريخ الإرسال : 10 الجمعة , ذو الحجة, 1441 تاريخ التأكيد : 04 السبت , جمادى الأولى, 1442 تاريخ الإصدار : 15 الإثنين , محرم, 1443

الکلمات المفتاحية: کلید واژه‌ها: شاهنامه فردوسی, اسکندرنامه نظامی, آیین‌ها و آلات,

ملخص المقالة :

چکیده پژوهش حاضر درصدد بررسی آیین‌ها و آلات بزم در شاهنامه است. از این منظر پس از بسط فضای مفهومی ‌موضوع، به بررسی آیین‌ها و آلات بزم خواهد پرداخت. مطابق با مستندات موضوعی ارائه شده در این پژوهش، روش‌تحقیق، توصیفی- تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانه‌ای است. یافته‌های تحقیق حکایت از آن دارند که اولاً، در شاهنامه فردوسی از جنگ‌ها و مبارزات پهـلوانان سخن به میان آمده است که در میان این ابیات با فزونی آیین‌ها و آلات بزم رو‌به‌رو می‌شویم، ثانیاً فردوسی از هنر بزم خود برای پروراندن داستـان‌های حماسی خود به نحو احسن استفاد نموده‌اند که در میان شاعران معاصر و شاعران بعد از خود کم‌نظیر وحتّی بی‌نظیر است، ثالثاً؛ موسیقی بزم شاهنامه نسبت به موسیقی رزم آن- با توجّه به موضوع رزمی شاهنامه- از بسامد پایینی برخوردار است، با این حال سازهای بزمی و رزمی همسو با هم در جای جای شاهنامه مشاهده می‌شود.

المصادر:

فهرست منابع و مأخذ

الف: کتابنامه

1- درویشی، محمّدرضا، (1380)، دایره المعارف سازهای ایران، تهران: ماهور، چاپ اوّل.

2- ___________ ، (1380)، شاهنامه، بر پایة چاپ مسکو، جلد اوّل، تهران: آموزش انقلاب، چاپ پنجم.

3- ___________، (1380)، شاهنامه، بر پایة چاپ مسکو، جلد اوّل، مهری بهفر، تهران: هیرمند، چاپ اوّل.

4- فردوسی، ابوالقاسم، (1375)، شاهنامة فردوسی، به کوشش سعید حمیدیان، چاپ سوم، تهران: قطره.

6- مشحون، حسن، (1380)، تاریخ موسیقی ایران، تهران، نشر نو، چاپ اوّل.

 

ب: مقالات

6- اردلانی، شمس­الحاجیه، (1391)، «کارکرد عنصر موسیقی و جایگاه رامشگران در شاهنامه فردوسی»، مجلّة زبان و ادبیّات فارسی دانشگاه آزاد مشهد، شمارة 34، تابستان، صص:161-182.

7- جنابی وهاب، اصغر، (1396)، «نقش موسیقی در تصاویر شعری شاهنامه»، [e-mail]

8- خانی سمسکنده، زخرف، (1388)، «بررسی سازهای رزم و بزم در شاهنامه فردوسی»، پایان‌نامه دانشگاه تهران.

9- قاسمی، آرش، (1393)، «سازشناسی در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی»، مرکز موسیقی حوزه هنری.

10- قلاوندی، زیبا؛ طیّبی، سرور، (1396)، «بزم و طرب و آیین‌های آن در اشعار غنایی قرن چهارم و پنجم»، نهمین همایش ملّی پژوهش­های زبان و ادبیّات فارسی.