بررسی تطبیقی بینامتنی در غزلیّات سعدی و شهریار با تکیه بر نکات اخلاقی

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

هدایت نقوی ¹ , مهدی ماحوزی ² , شهین اوجاق علیزاده ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
2 - دانشیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.

تاريخ الإرسال : 07 الثلاثاء , جمادى الثانية, 1440 تاريخ التأكيد : 04 الأحد , ذو القعدة, 1440 تاريخ الإصدار : 03 السبت , محرم, 1442

الکلمات المفتاحية: سعدی, اخلاق, غزل, شهریار, تطبیقی, کلید واژه‌ها: بینامتنی,

ملخص المقالة :

چکیده آدمی از آغاز زندگی تا پایان زندگی خویش به طور فطری به ارزش‌های اخلاقی گرایش دارد و شخصیّت وی همواره با معیار فضایل و رذایل اخلاقی محک می‌خورد و هر کس در این سنجش به امتیاز بالاتری دست یازد در خاطر مردمان و نزد خدای خود جایگاهی رفیع و ارزشمند خواهد داشت. بدین جهت پیام‌آوران الهی در طول تاریخ بشریّت، با فراخوانی امّت‌ها به پرستش یگانه آفریدگار جهان، با تکیه بر ارزش‌های اصیل اخلاقی در همه ابعاد زندگی، انسان را به رشد و رویش رهنمود می‌ساختند.بررسی بینامتنی از شعر شاعران، از جذّاب‌ترین مقوله‌های نقد ادبی است؛ مقاله حاضر، پژوهشی است که تأثیراجناس فضایل و رذایل غزلیّات سعدی بر غزلیّات شهریار از منظر تطبیقی بررسی و موارد اقتباس و الهام از غزلیّات سعدی در غزلیّات شهریار نشان داده می‌شود. شباهت و همسانی افکار اخلاقی، بن مایه‌های اصلی این مقاله است که با شاهد مثال‌های عینی تطبیق داده شده‌اند و غزلیّات شهریار از رهگذر تأثیرپذیری از غزلیّات سعدی با توجّه به رویکرد تطبیقی قابل مطالعه است.

المصادر:

فهرست منابع ومآخذ

• قرآن مجید.


• نهج البلاغه.


• اته، هرمان، (1356)، تاریخ ادبیّات فارسی، ترجمة رضازاده شفق، تهران: بنگاه ترجمه و کتاب.


• استیس، والترترنس، (1388)، عرفان و فلسفه، ترجمة بهاالدّین خرّمشاهی، تهران: سروش.


• براون، ادوارد، (1366)، تاریخ ادبیّات از فردوسی تا سعدی، ترجمة غلامحسین حیدری، تهران: نشر مروارید.


• حسینی دشتی، سیّد مصطفی، (1379)، معارف و معاریف، دایرةالمعارف جامع الاسلامی، تهران: آرایه.


• داودی، محمّد، (1378)، مبانی و مفاهیم اخلاق اسلامی، قم: نشر معارف، چاپ ششم.


• دشتی، علی، (1364)، در قلمرو سعدی، تهران: اساطیر، چاپ ششم.


• دهخدا، علی‌اکبر، (1377)، لغت‌نامه، تهران: دانشگاه تهران.


• روزبه، محمّدرضا، (1379)، سیر تحوّل در غزل فارسی، تهران: فردوس.


• زرّین‌کوب، عبدالحسین، (1386)، حدیث خوش سعدی، تهران: سخن.


• سادات، محمّدعلی، (1373)، اخلاق اسلامی، تهران: سمت.


• سجّادی، سیّدجعفر، (1383)، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، تهران: طهوری.


• سعدی، مصلح‌بن عبدالله، (1390)، غزلیّات سعدی، تصحیح حبیب یغمایی به کوشش مهدی مدائنی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.


• سیّدرضی، ابوالحسن محمّد، (1371)، نهج البلاغه، ترجمة دکتر سیّد جعفر شهیدی، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.


• شفیعی کدکنی، محمّدرضا، (1386)، زمینه‌های اجتماعی شعر فارسی، تهران: اختران.


• شهریار(بهجت)، محمّد حسین، (1387)، دیوان شهریار، لطف‌الله زاهدی، تهران: زرّین، چاپ 32.


• شمیسا، سیروس، (1387)، انواع ادبی، تهران، پیام نور.


• غیبی، سیّد محمودرضا، (1394)، تأثیر پذیری شهریار از حافظ، همایش حافظ، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.


• عقدایی، تورج وآریان، حسین، (زمستان 1394)، نگاهی به برخی آموزه‌های اخلاقی- تعلیمی شهریار، پژوهشنامة ادبیّات تعلیمی، سال هفتم، شمارة 28، از ص: 112-89 .


• فوشه کور، شارل هانری، (1377)، اخلاقیّات، ترجمة محمّدعلی امیرمعزی و عبدالمحمّد روح بخشان، تهران: مرکز نشر دانشگاهی و انجمن ایران شناسی فرانسه در ایران.


• طاهری خسروشاهی، محمّد، (1393)، مقالاتی در حوزة نقش اعتقادات مذهبی ‌در منظومه فکری شهریار، تبریز: بهار دخت.


• طوسی، نصیرالدّین، (1369)، اخلاق ناصری، تصحیح و توضیح مجتبی مینوی، علیرضا حیدری، تهران: چاپ خانة گلشن، چاپ چهارم.


• ماسه، هانری، (1369)، تحقیق دربارة سعدی، ترجمة غلامحسین یوسفی، محمّد حسن مهدوی اردبیلی، تهران: توس.


• مسکویه، ابوعلی، (1422ق)، الهوامل و الشوامل، تحقیق سیّدکسروی، بیروت: دالکتب العلمیّه.


• ندا، طه، (1380)، ادبیّات تطبیقی، ترجمة زهرا خسروی، تهران: فرزان روز.


• نراقی، ملاّ احمد، (1351)، معراج السّعاده، تهران: علمی.


• نراقی، ملاّ مهدی، (1381)، جامع السعادت، ترجمة جلال‌الدّین مجتبوی، تهران: حکمت.


• نصر، محمّد، (1378)، فلسفه اخلاق و تربیت، قم: انتشارات دبیرخانه مجمع گروه‌های معارف اسلامی.


• نیازکار، فرح، (1390)، شرح غزلیّات سعدی، تهران: هرمس.