بازتاب آیین نگارش در شفافیّت قوانین کیفری (با تأکید بر جرم اقدام علیه امنیّت ملّی)

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

زین العابدین گل صنملو ¹ (دانشجوی دکتری گروه فقه و مبانی حقوق اندیشه امام خمینی (ره)، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
رحیم وکیل زاده ² (استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
رضا رنجبر ³ (استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)

تاريخ الإرسال : 18 السبت , شعبان, 1441 تاريخ التأكيد : 22 الأربعاء , ذو الحجة, 1441 تاريخ الإصدار : 07 الجمعة , رجب, 1442

الکلمات المفتاحية: تعارض, جرم انگاری, کلید واژه‌ها: قانون, شفافیّت, ابهام و اجمال,

ملخص المقالة :

چکیده از میان قوانین متعدّدی که در یک نظام حقوقی وضع می‌شوند، قوانین کیفری به جهت دارا بودن بیشترین برخورد با حقوق و آزادی شهروندان حائز اهمّیّت ویژه‌ای می‌باشند. نقطة آغازین این قوانین مرحلة وضع آنها و به عبارتی جرم انگاری است. در این راستا توجّه به اصول قانون نگاری و قانون نویسی به دلیل مقدّم بودن بر تصویب قوانین و دارا بودن یکسری ظرافت‌ها از حساسیّت دو چندانی برخوردار می‌باشد. مهم‌ّترین اصلی که این پژوهش به آن می‌پردازد، اصل شفافیّت قانون است که به عنوان یکی از عناصر مهمّ اصل کیفیّت قانون مطرح بوده و مستلزم رعایت قواعد دستوری و نگارشی و پرهیز از عوامل مخلّ آن نظیر ابهام، اجمال، تعارض و نقص قانون است، تا ضمن تصویب قوانین مطلوب از تفسیر ناروای آنها و در نتیجه توسعة دامنة جرم انگاری‌ها بویژه در جرایم علیه امنیّت ملّی کاسته شود. نتایج این تحقیق که به روش توصیفی ـ تحلیلی بوده حاکی از آن است که در حقوق کیفری ایران علی‌رغم تلاش‌های صورت گرفته، این موضوع مغفول مانده و در صورت تداوم می‌تواند قوانین کیفری را با چالش‌های جدّی مواجه سازد که موارد متعدّدی از مواد قانونی در این باره قابل احصاء و استناد می‌باشد.

المصادر:

فهرست منابع و مأخذ

الف: کتب

• ابن منظور، محمد بن مکرم، (1412 ق)، لسان العرب، بیروت: دارصادر، چاپ سوم.


• احمدی گیوی، حسن و انوری، حسن، (1385)، دستور زبان فارسی، تهران: نشر فاطمی.


• امامی، سیّدحسن، (1386)، حقوق مدنی، تهران: اسلامیّه، چاپ بیست و هفتم.


• پورپافرانی­، حسن، (1393)­، حقوق جزای اختصاصی، تهران: نشر جنگل، چاپ سوم.


• جعفری لنگروردی، محمّدجعفر، (1386)، ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش، چاپ هجدهم.


• جعفری، محمدتقی، (1377)، رسائل فقهی، تهران: نشر کرامت.


• حکیم، محمّدتقی، (1390)، اصول العامه للفقه المقارن، تهران: مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی.


• دهخدا، علی‌اکبر، (1377)، لغتنامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.


• زراعت، عبّاس، (1394)، قانون آیین دادرس کیفری در نظم حقوق کنونی، تهران: میزان.


• صانعی، پرویز، (1388)، حقوق جزای عمومی، تهران: طرح نو، چاپ دوم.


• صفوی، کورش، (1393)، درآمدی بر معنا شناسی، تهران: سور مهر، چاپ پنجم.


• طباطبائی مؤتمنی، منوچهر، (1397)، حقوق اداری، تهران: سمت.


• علی پاشا، صالح، (1395)، سرگذشت قانون، تهران: دانشگاه تهران.


• قیاسی، جلال‌الدّین، (1398)، روش تفسیر قوانین کیفری، قم: بوستان کتاب.


• کاتوزیان، ناصر، (1393)، فلسفه حقوق، تهران: گنج دانش.


• گرجی، ابوالقاسم، (1394)، مقالات حقوقی، تهران: دانشگاه تهران، چاپ پنجم.


• محقّق داماد، سیّدمصطفی، (1394)، مباحثی از اصول فقه، تهران: علوم اسلامی، چاپ هفدهم.


• محمّدی، علی، (1394)، شرح اصول فقه مظفر، قم: دارالفکر، چاپ پانزدهم.


• مدنی، سیدجلال الدین، (1395)، رویه قضایی، تهران: پایدار، چاپ بیست و چهارم.


• معلوف، لوئیس، (1384)، المنجد فی اللغه و الاعلام، تهران: نشر ایران، چاپ پنجم.


• میتو، برتران، (1391)، قانون، ترجمه و تحقیق مجید ادیب، تهران: میزان.


• میرمحمّدصادقی، حسین، (1398)، جرایم علیه اشخاص، تهران: میزان، چاپ بیست و هفتم.


• نجفی ابرند آبادی، علی حسین و هاشم بیگی، حمید، (1397)، دانشنامه جرم شناسی، تهران: گنج دانش، چاپ پنجم.


• نجومیان، حسین، (1366)، مبانی قانونگذاری و دادرسی، مشهد: آستان قدس رضوی.


• نوربها، رضا، (1392)، زمینه جزای عمومی، تهران: نشر دادآفرین، چاپ سی و چهارم.

 

 

ب – مجلاّت و نشریات

26. پورپافرانی­، حسن، (1392)، بایدها و نبایدهای جرم انگاری در حقوق کیفری، فصلنامة مجلس و راهبرد، پائیز، شمارة 75، صص: 51-25.


27. حبیبی، جواد، (1390)، «تحلیل فقهی و کیفری ماده 268 قانون مجازات اسلامی»، فصلنامة مطالعات فقه و حقوق اسلامی، سال هفتم، شمارة 25، صص: 41–


28. شکاری، روشنعلی، (1378)، بررسی پاره‌ای از اشتباهات قانون مجازات اسلامی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شمارة 43، صص 19- 5.


29. صدقی، منصور، (1389)، «جرایم قابل گذشت و غیر قابل گذشت در قانون مجازات اسلامی و ضابطه تفکیک آن»، مجلّة پیام آموزش، شمارة 7، 34-17.


30. مؤذن‌زادگان، حسنعلی؛ راهدارپور، حامد، (1397)، «اصل شفافیت قانون و جایگاه آن در رویه قضائی دیوان اروپایی حقوق بشر و حقوق کیفری ایران»، دیدگاه‌های حقوق قضایی، شمارة 81، صص: 220-193.