کهن الگوی آنیما و نقش آن در بررسی روان شناختی شخصیّت‌های فیروزشاه و عین الحیات داراب نامة بیغمی

الموضوعات : فصلنامه بهارستان سخن

سوسن بیگلری دلویی ¹ , رضا اشرف زاده ² , جواد کهربان قزل حصار ³

1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیّات فارسی- ادبیّات غنایی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران
2 - استاد گروه زبان و ادبیّات فارسی واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

تاريخ الإرسال : 07 الخميس , رمضان, 1441 تاريخ التأكيد : 07 الأربعاء , محرم, 1442 تاريخ الإصدار : 07 الجمعة , رجب, 1442

الکلمات المفتاحية: آنیما, یونگ, کهن‌الگو, داراب‌نامه, کلید واژه‌‌ها: بیغمی, فیروزشاه, عین‌الحیات,

ملخص المقالة :

چکیدهکهن الگوها به عنوان میراث مشترک جای گرفته در ناخودآگاه جمعی نوع بشر شناخته می‌شوند. این مقوله برای نخستین بار از سوی کارل گوستاو یونگ، روان شناس انسان گرا مطرح گردید. مهم ّترین سرنمون ازلی تشریح شده از سوی یونگ، آنیما (روح مؤنّث نرینه) است که جلوه‌هایی مطلوب و مخرب در نهاد جنس مذکر دارد. داراب نامۀ بیغمی اثری برجسته است که به تشریح ماجراهای عاشقانه و حماسی فیروزشاه، پسر داراب با عین الحیات، دختر شاه یمن می پردازد. کیفیت تجلّی عین الحیات در روایت های بیغمی به گونه ای است که می توان شخصیّت او و تأثیراتی را که بر فیروزشاه گذاشته است، با مؤلّفه های آنیمایی مورد نظر یونگ سنجید. نتایج این تحقیق که با روش توصیفی تحلیلی و رویکرد تطبیقی پرداخته شده است، نشان می دهد که رسیدن عاشق به فردیّت، ازلیّت معشوق، تجلّی معشوق در خواب و رؤیا و نمودهای منفی معشوقه، اصلی ترین نمودهای آنیمایی عشق در داراب نامه هستند. همچنین، اصلی ترین تأثیر آنیما بر شخصیّت فیروزشاه، رسیدن او به مقام وزارت و پادشاهی است که نمادی از فردیت و کمال شخصیّتی محسوب می شود.

المصادر:

فهرست منابع و مآخذ

الف- کتب­

1-  اسنودن، رودث (1392) یونگ، مفاهیم کلیدی، ترجمۀ افسانه شیخ­الاسلام­زاده، تهران: عطایی.

2- باشلار، گاتسون (1364) روان­کاوی آتش، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: توس.

3- بیغمی، مولانا شیخ حاجی محمد، (1339)، داراب­نامه، با مقدمه و تصحیح و تعلیقات ذبیح­الله صفا، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

4- بیلسکر، ریچارد، (1387)، اندیشۀ یونگ، ترجمۀ حسین پاینده، چاپ دوم، تهران: آشیان.

5- جونز، ارنست و روبر، مارت و آبراهام، کارل، (1366)، رمز و مثل در روان­کاوی، ترجمۀ جلال ستاری، تهران: توس.

6- دانیلز، مایکل، (1372)، خودشناسی با روش یونگ، ترجمۀ اسماعیل فصیح، تهران: فاخته.

7- سادات­سیدی مفرد، زینب، (1393)، بررسی آداب و رسوم اجتماعی در داراب­نامۀ محمد بیغمی، پایان­نامۀ کارشناسی­ارشد دانشگاه کاشان، استاد راهنما: فاطمه­سادات طاهری.

8- سرانو، میگوئل، (1362)، با یونگ و همه، ترجمۀ سیروس شمیسا، تهران: فردوسی.

9- شمیسا، سیروس، (1374)، نگاهی به سهراب سپهری، چاپ ششم، تهران: مروارید.

10- ____________، (1383)، داستان یک روح، چاپ ششم، تهران: فردوسی.

11- فوردهام، فریدا، (1374)، مقدمه­ای بر روان­شناسی یونگ، ترجمۀ حسین یعقوب­پور، تهران: اوجا.

12- گورین، ویلفرد و همکاران، (1370)، راهنمای رویکردهای نقد ادبی، ترجمۀ زهرا میهن­خواه، تهران: اطلاعات.

13- محجوب، محمّدجعفر، (1386)، ادبیّات عامیانۀ ایران، به کوشش دکتر حسن ذوالفقاری، چاپ سوم، تهران: چشمه.

14- مورنو، آنتونیو، (1392)، یونگ، خدایان و انسان مدرن، ترجمۀ داریوش مهرجویی، چاپ هفتم، تهران: مرکز.

15- یاوری، حورا، (1374)، روان­کاوی و ادبیّات (دو متن، دو انسان، دو جهان)، تهران: تاریخ ایران.

16- یونگ، کارل گوستاو (1371)، خاطرات، رؤیاها، اندیشه­ها، ترجمۀ پروین فرامرزی، چاپ دوم، مشهد: آستان قدس رضوی.

17- ___________ ، (1373)، روان­شناسی و کیمیاگری، ترجمۀ پروین فرامرزی، مشهد: آستان قدس رضوی.

18- ___________ ، (1385)، رؤیاها، ترجمۀ ابوالقاسم اسماعیل­پور، چاپ دوم، تهران: کاروان.

19- ___________ ، (1390الف)، چهار صورت مثالی، ترجمۀ پروین فرامرزی، چاپ سوم، مشهد: آستان قدس رضوی.

20- __________ ، (1390ب)، روان­شناسی دین، ترجمۀ فؤاد روحانی، چاپ هفتم، تهران: علمی و فرهنگی.

 

ب) مقالات

21- حسینی­سروری، نجمه و جهان­شاهی افشار، علی و رحیمی صادق، خدیجه، 1396، واکاوی نوع ادبی رمانس در داراب­نامۀ بیغمی، فصل­نامۀ مطالعات نظریه و انواع ادبی دانشگاه حکیم سبزواری، سال 2، شمارۀ 4، صص 148-131.

22- فرانتس، فون، 1352، فرآیند فردیت، مجموعه ­مقالات انسان و سمبول­هایش، ترجمۀ ابوطالب صارمی، تهران: امیرکبیر، صص 361-244.

23- محمدابراهیمی، آسیه و شریفی، غلامحسین، 1397، تحلیل ساختاری قصۀ فیروزشاه (داراب­نامۀ بیغمی)، پژوهش­نامۀ ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال 16، شمارۀ 30، صص 186-165.

24- یونگ، کارل گوستاو، 1352، آشنایی با ناخودآگاه، مجموعه­مقالات انسان و سمبول­هایش، ترجمۀ ابوطالب صارمی، تهران: امیرکبیر، صص 157-20.

25- Jung, Carl Gostav, 1969, synchronicity: An acausal connecting principle, in: The Collected Works of Carl Jung, translated .R.F.C .Hull, London: Rutledge and Kegan Paul, p.p 471-495.