بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر هویت فرهنگی با تأکید بر شکاف نسلی در بین دانش آموزان (مطالعه موردی: دانش آموزان دختر دبیرستانی شهر کاشان در سال تحصیلی 93 -92)

الموضوعات : مطالعات میان فرهنگی

محسن نیازی ¹ (استاد، علوم اجتماعی، دانشگاه کاشان)
محمد گنجی ² (دانشیار، علوم اجتماعی، دانشگاه کاشان)
زهرا فرقانی نوش آبادی ³ (کارشناسی ارشد، مطالعات فرهنگی، دانشگاه کاشان)

تاريخ الإرسال : 20 الإثنين , جمادى الأولى, 1437 تاريخ التأكيد : 12 السبت , صفر, 1438 تاريخ الإصدار : 22 الأحد , جمادى الأولى, 1438

الکلمات المفتاحية: شکاف نسلی, هویت فرهنگی, سرمایه فرهنگی, جامعه‌پذیری, وسایل نوین ارتباطی,

ملخص المقالة :

هدف از پژوهش، بررسی عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر هویت فرهنگی با تأکید بر شکاف نسلی در بین دانش آموزان می‌باشد. روش پژوهش توصیفی- پیمایشی است و جامعه ی آماری آن، دختران دبیرستانی (پایه سوم و چهارم) شهر کاشان در سال تحصیلی 93- 92 می‌باشند که به روش نمونه‌گیری تصادفی ساده،320 نفر انتخاب شدند. به منظور جمع آوری داده ها از پرسش نامه استفاده شد که روایی آن با نظر اساتید مورد تأیید قرار گرفت. پایایی آن نیز به کمک ضریب آلفای کرونباخ محاسبه شد (95/0). به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون، آزمون کندال و تحلیل مسیر استفاده شد. نتابج نشان داد که متغیرهای سرمایه فرهنگی خانواده، میزان استفاده از تلفن همراه، جامعه‌پذیری از خانواده و شیوه تربیتی مقتدرانه با هویت فرهنگی رابطه مثبت و معنادار و تضاد نسلی و شکاف نسلی با هویت فرهنگی رابطه منفی و معناداری دارند. بیشترین تأثیر بر شکاف نسلی به ترتیب مربوط به شیوه تربیتی استبدادی، شیوه تربیتی سهل‌گیر، شیوه تربیتی مقتدرانه، میزان استفاده از ماهواره و جامعه‌پذیری از خانواده می‌باشد. بنابراین، مبارزه روشمند فرهنگی با احساس حقارت در برابر فرهنگ غرب به‌خصوص در میان نوجوانان و جوانان و تدارک گروه‌های مطالعاتی متمرکز و تدوین مصادیق بروز شکاف‌های نسلی و هویتی پیشنهاد می شود.

المصادر:

 
1.احمدی،‌ حبیب؛ دل آور، مریم سادات؛ بهمنی، لیلا، (1392)، تأثیر استفاده از فناوری‌های ارتباطی و اطلاعاتی بر هویت اجتماعی جوانان؛‌ مطالعه موردی شهر شیراز، علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی شوشتر، سال هفتم، شماره 21، شوشتر: 34- 15.
2. آزاد ارمکی، تقی؛ غفاری، غلامرضا (1383)، جامعه‌شناسی نسلی در ایران، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و علوم اجتماعی جهاد دانشگاهی.
3. باباپور خیرالدین، جلیل؛ اسماعیلی انامق، بهمن؛ غلام زاده، مجتبی؛ محمدپور، وهاب، (1391)، رابطه بین شیوه‌های فرزندپروری و سبک‌های هویتی نوجوانان، مجله روانشناسی، سال شانزدهم، شماره 2، تهران: 175-161.
4. بهرامپور، شعبانعلی، (1381)، فناوری‌های نوین ارتباطی و چالش های فرهنگی در ایران، رسانه، سال سیزدهم،‌ شماره 52، تهران: 103-92.
5. بیرو،‌ آلن، (1370)، فرهنگ علوم اجتماعی، مترجم باقر ساروخانی، تهران، موسسه کیهان.
6. تنهایی، ابوالحسن، (1373)، درآمدی بر مکاتب و نظریه‌های جامعه‌شناسی، چاپ دوم، تهران، مرندیز.
7. جلایی پور،‌ حمیدرضا، (1382)، هویت ملی و اقوام ایرانی در عصر خیزش قومیت‌ها، سیاست خارجی، سال هفتم، شماره 1، تهران: 14- 1.
8. جوادی یگانه، محمدرضا؛ عزیزی، جلیل، (1387)، هویت فرهنگی و اجتماعی در بین جوانان شهر شیراز با توجه به عامل رسانه، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، سال اول، شماره 3، تهران: 214-183.
9. حسین زاده، میکائیل، (1388)، بررسی رابطه‌ی سرمایه فرهنگی و هویت اجتماعی در بین دانشجویان تبریز، مطالعات ملی، سال دهم، شماره 37، تهران: 74-49.
10. خانیکی، هادی، (1383)، هویت و گفتمان‌های هویتی در ایران، در ‌هویت در ایران به اهتمام علی اکبر علیخانی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
11. خواجه پور، مهناز؛ عطار، حمید، (1386)، مقایسه شیوه‌های فرزندپروری با سبک‌های هویت و بررسی رابطه آن‌ها در دانش‌آموزان دختر و پسر پیش‌دانشگاهی نواحی چهارگانه آموزش‌وپرورش شهر شیراز، مطالعات تربیتی و روانشناسی، شماره 29، مشهد: 197-179.
12. دهشیری، محمدرضا، (1380)، تأثیر تحولات سیاسی- اجتماعی بر هویت فرهنگی ایران معاصر، نامه پژوهش، شماره 22 و 23، تهران: 178-151.
13. ذکایی، محمد سعید، (1386)، جامعه‌شناسی جوانان ایران، چاپ دوم، تهران، نشر آگه.
14.رجایی، ‌فرهنگ، (1382)، مشکله هویت ایرانیان امروز، تهران، نشر نی.
15. زارع شاه‌آبادی، اکبر؛ صادقی، شیوا، (1391)، خانواده و هویت ملی؛ بررسی موردی دانش‌آموزان شهر یزد، فصلنامه تحقیقات فرهنگی، دوره پنجم، شماره 2، تهران: 85-63.
16. ساروخانی، باقر؛ صداقتی­فرد، مجتبی، (1388)، شکاف نسلی در خانواده ایرانی: دیدگاه­ها و بینش‌ها، نامه علوم اجتماعی، سال سوم، شماره 4، تهران: 31-7.
17. سفیری، خدیجه؛ غفوری، معصومه، (1388)، بررسی هویت دینی و ملی جوانان شهر تهران با تأکید بر تأثیر خانواده، پژوهش جوانان، فرهنگ و جامعه، شماره 2، تهران: 28-1.
18.شاملو، سعید، (1377)، مکتب‌ها و نظریه‌ها در روانشناسی شخصیت، چاپ سوم، تهران، انتشارات رشد.
19. شرفی، محمدرضا، (1385)، جوان و بحران هویت، چاپ چهارم، تهران، نشر سروش.
20.  شویره، کریستین؛ فونتن، اولیویه، (1385)، واژگان بوردیو، تهران، نشر ماهی.
21. صالحی زلانی، علی حسین، (1380)، بحران هویت با نگاه به جوانان استان ایلام، فرهنگ ایلام، شماره 5 و 6، ایلام: 93-89.
22. علیخواه، فردین، (1389)،‌ سنجش مفاهیم در پیمایش‌های اجتماعی،‌ چاپ اول، تهران، انتشارات جامعه شناسان.
23. غفاری، مسعود؛ قاسمی، علی‌اصغر، (1383)، شکاف نسلی و دموکراسی در ایران (1382-1232)، دوفصلنامه علوم اجتماعی، سال اول، شماره 4، مشهد: 33.
24.فخرایی، سیروس؛ کریمیان، انور، (1388)،‌ بررسی رابطه سرمایه فرهنگی با هویت پذیری، مطالعه موردی در بین دانش‌آموزان پیش‌دانشگاهی پسرانه شهرستان بوکان در سال تحصیلی 90-89، جامعه‌شناسی، سال اول، شماره 3، تهران: 148- 125.
25. قدیمی، مهدی، (1387)،‌ بررسی شکاف نسلی در بین دانش‌آموزان شهر زنجان، جامعه‌شناسی، شماره 12، دانشگاه آزاد اسلامی واحد آشتیان: 158- 135.
26. مددپور، محمد، (1382)، صورت‌های نوعی گسست نسلی و فرهنگی، در گسست نسل‌ها، تهیه و تنظیم علی‌اکبر علیخانی، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و علوم اجتماعی جهاد دانشگاهی.
27. مرادزاده، فرهاد، (1372)، جامعه‌پذیری، رشد آموزش علوم اجتماعی، شماره 17، تهران: 11 – 4.
28. مظاهری سیف، حمیدرضا، (1384)، انقلاب اسلامی و نسل سوم، مجله معرفت، شماره 98، قم: 49 – 39.
29.نیازی، محسن؛ کارکنان نصرآبادی، محمد، (1386)، تبیین جامعه شناختی رابطه سرمایه فرهنگی خانواده با هویت اجتماعی جوانان، مطالعات ملی، شماره 31، تهران: 80-55.
30. نیازی، ‌محسن؛ کارکنان‌ نصرآبادی، محمد، (1386)، تبیین جامعه‌شناختی رابطه سرمایه فرهنگی خانواده با هویت اجتماعی جوانان، فصلنامه مطالعات ملی، ‌سال هشتم، شماره 3، تهران: 80- 55.
31. نیازی، محسن؛ نیکخواه، نرگس؛ شفائی مقدم، الهام، (1384)، جامعه‌شناسی جنسیت، کاشان، نشر دعوت.

 

Baumrind, D. (1991). The influence of parenting style on adolescent competence and substance use. Journal of Early Adolescence. Vol 11(1): 56-95.
Bhushan, Ravi. (1993). Identity and family functioning link: An investigation of Indian youth. An international journal of psychology in the orient. Vol 36 (4): 266-271.
Bourdieu, Pierre. (1984). the forms of capital, In hand book of theory and researchfor the sociology of education, New York, Greenwood Press.
Castells, M. (2009). The Power of Identity: The Information Age: Economy, Society, and Culture. Vol 2, 2nd Edition with a New Preface, Wiley-Blackwell.
Falk, Gerhard; Falk, Ursula A. (2005). Youth Culture and the Generation Gap. Algora Publishing.
Grotevant, H.D; Cooper, C.R. (1986). Individuation in family relationship. Human development. Vol 29: 82-100.
Olson, Eric T. (2002). Personal Identity. Stanford Encyclopedia of Philosophy. First published.