بر صادرات غیرمنابع و پدیده بیماری هلندی
الموضوعات :
1 - تاذتنات
الکلمات المفتاحية: بیماری هلندی, رشد اقتصادی, صادرات غیرمنابع, نفرین منابع, وفور منابع طبیعی,
ملخص المقالة :
در کشورهای دارای وفور منابع طبیعی که درآمد حاصل از صادرات به یک یا چند منبع محدود بستگی دارد، در صورت وجود موانع تجاری، درآمد ملی کاهش یافته و باعث کندی رشد اقتصادی می شود. دلیل این امر به توزیع نابرابر جغرافیایی وفور منابع بین کشورها و موقعیت غالب این بخش در اقتصادهای ملی نسبت داده شده است که بحث جریان تجارت بین کشورها و اهمیت نرخ ارز را مطرح می-سازد. بر همین اساس، هدف این پژوهش بررسی اثر غیرخطی وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی با تمرکز بر متغیرهای صادرات غیرمنابع، نرخ ارز موثر واقعی (به¬عنوان نمادی برای سنجش وجود بیماری هلندی) برای 16 کشور منتخب عضو اوپک طی دوره زمانی بین سال های 2000 تا 2021 می¬باشد. به¬منظور تجزیه و تحلیل داده¬ها از روش گشتاورهای تعمیم¬یافته (GMM) استفاده شد. یافته¬های تحقیق حاکی آز آن بود وفور منابع طبیعی منجر به کاهش رشد اقتصادی شده که بیانگر بروز پدیده نفرین منابع در کشورهای مورد بررسی است. همچنین مشاهده شد توان دوم متغیر وفور منابع طبیعی دارای تاثیر مثبت است که نشان¬دهنده اثر غیرخطی وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی در کشورهای مورد بررسی شده است. دیگر یافته¬های تحقیق حاکی از آن بود که افزایش نرخ ارز موثر واقعی منجر به افزایش رشد اقتصادی کشورهای مورد بررسی شده و می¬تواند منجر به بروز بیماری هلندی گردد. در نهایت نیز مشاهده شد متغیر صادرات غیرمنابع اثر مثبت بر رشد اقتصادی در کشورهای مورد بررسی دارد. بر این اساس پیشنهاد می¬گردد برنامه¬ریزی دقیق¬تر جهت استفاده از درآمدهای حاصل از صادرات منابع طبیعی صورت گیرد تا کشور دچار بیماری هلندی و وابستگی بیش از حد به این درآمدها که می¬تواند منجر به ناتوان شدن زیرساخت¬ها و بخش¬های مختلف تولیدی در کشور گردد، نشود.
ابونوری، ع.، جهانگرد، ف. و زارعی، م. (1394) بررسی اثر حجم ذخایر نفتی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب از دیدگاه نفرین منابع (با تاکید بر دموکراسی). فصلنامه سیاست¬گذاری پیشرفت اقتصادی، 3(3): 155-174.
بیات¬بقائی، ف.، محمدی، ت. و محرابیان، آ. (1402) بررسی تاثیر وفور منابع طبیعی و کیفیت نهادی بر رشد اقتصادی در رژیم¬های رکود و رونق. فصلنامه نظریه¬های کاربردی اقتصاد، 9(3): 231-256.
جهانگرد، ف.، ابونوری، ع. و خانی¬لاهوری، م. (1393) بررسی ارتباط بین حجم ذخایر نفتی و رشد اقتصادی از دیدگاه نفرین منابع (کشورهای منتخب نفت خیز). اولین کنفرانس اقتصاد و مدیریت کاربردی با رویکرد ملی، بابلسر، ایران. قابل دسترس در: https://civilica.com/doc/289923/
رضایی، م.، یاوری، ک.، عزتی، م. و اعتصامی، م. (1395) اثر وفور درآمدهای نفتی بر رشد اقتصادی ایران از کانال اثرگذاری بر عدم تعادل در بودجه و بخش خارجی. فصلنامه علمی- پژوهشی، پژوهش¬های رشد و توسعه اقتصادی، 6(22): 131-144.
شمس¬اسفندآبادی، ع.، صفایی¬فر، ف.، زنگنه، م. و رجب¬زاده¬اردلی، ر. (1397) درآمدهای نفتی و سرمایه انسانی: فرضیه نفرین منابع طبیعی در ایران، دوازدهمین همایش بین¬المللی انرژی، تهران، ایران. قابل دسترس در: https://civilica.com/doc/848368/
محمدی، م. و صادقی، س. (1401) بررسی تاثیر فراوانی منابع طبیعی بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب در حال توسعه با در نظر گرفتن نقش کیفیت نهادی و سرمایه انسانی. فصلنامه سیاست¬ها و تحقیقات اقتصادی، 1(1): 173-194.
هادیان، ا. و میرهاشمی¬دهنوی، س. (1397) منابع طبیعی و رشد اقتصادی: آزمون نظریه فشار بزرگ در کشورهای در حال توسعه. فصلنامه سیاست¬های مالی و اقتصادی، 6(21): 183-210.
یزدان¬شناس¬باحقوق، م.، خلیلی، ف.، افشاری¬راد، م. و هاشمی¬دیزج، ع. (1400) اثر غیرخطی نهادها و وفور منابع طبیعی بر رشد اقتصادی هشت کشور اسلامی در حال توسعه، رهیافت الگوی انتقال ملایم در داده¬های تابلویی. دوفصلنامه توسعه و سرمایه، 7(1): 157-180.
Adekoya, O. (2020) Revisiting oil consumption-economic growth nexus: Resource-curse and scarcity tales. Resources Policy, Available online 27 October 2020: 101911.
Ampofo, G.K.M., Cheng, J., Asante, D.A. and Bosah, P. (2020) Total natural resource rents, trade openness and economic growth in the top mineral-rich countries: New evidence from nonlinear and asymmetric analysis. Resources Policy, 68(4): 101710.
Antonakakis, N., Cunado, J., Filis, G. and Perez de Gracia, F. (2017) Oil dependence, quality of political institutions and economic growth: A panel VAR approach. Resources Policy, 53(1): 147-163.
Asiamah, O., Kwaku Agyei, S., Bossman Ahmed, B. and Animah Agyei, E. (2022) Natural resource dependence and the Dutch disease: Evidence from Sub-Saharan Africa. Resources Policy, 79(11): 103042.
Atil, A., Nawaz, K., Lahiani, A. and Roubaud, D. (2020) Are natural resources a blessing or a curse for financial development in Pakistan, The importance of oil prices, economic growth and economic globalization. Resources Policy, 67(3): 101683.
Bahar, N., Mohaddes, K., Alawadhi, A. and Al-Musallam, M. (2018) The dynamics and determinants of Kuwait's long-run economic growth. Economic Modelling, 71(5): 289-304.
Belmar, R.A., Lean, H.H. and Clark, J. (2013) The evolution of the natural resource curse thesis: A critical literature survey. Resources Policy, 51(7): 123-134.
Cai, C. and Li, N. (2023) The threshold effect of export sophistication on natural resources-trade diversification nexus. Resources Policy, 86(Part A): 104316.
Damette, O. and Seghir, M. (2018) Natural resource curse in oil exporting countries: A nonlinear approach. International Economics, 156(6): 231-246.
Gylfason, T. (2001) Natural resources, education, and economic development. European Economic Review, 45(4–6): 847-859.
Ibrahim Mohammed, J., Karimu, A., Fiador, V.O. and Yindenaba Abor, J. (2020) Oil revenues and economic growth in oil-producing countries: The role of domestic financial markets. Resources Policy, 69(2): 101832.
Kassouri, Y., Altıntaş, H. and Bilgili, F. (2020) An investigation of the financial resource curse hypothesis in oil-exporting countries: The threshold effect of democratic accountability. Journal of Multinational Financial Management, 56(5): 100639.
Majumder, K.M., Raghavan, M. and Vespignani, J. (2020) Oil curse, economic growth and trade openness. Energy Economics, 91(2020): 104896.
Melhome, A., Powdthavee, N. and Wooden, M. (2006) Life satisfaction and sexual minorities: Evidence from Australia and the United Kingdom. Journal of Economic Behavior and Organization, 116(8): 107-126.
Mostafa Ali Mohamed, N. (2018) The Development role of GCC Foreign Trade under Resources Curse, Openness and Institutional Quality. Arab Economic and Business Journal, 13(2): 209-219.
Ngameni, P.J., Ngassam, S.B., Tiwang, N.G. and Tchounga, A. (2024) Natural resources and exports diversification in Cameroon: Does corruption matter. Research in Globalization, 6(3): 100134.
Olayungbo, D.O. (2019) Effects of oil export revenue on economic growth in Nigeria: A time varying analysis of resource curse. Resources Policy, 64(10): 101469.
Shahbaz, M., Ahmed, K., KumarTiwari, A. and Jiao, Z. (2019) Resource curse hypothesis and role of oil prices in USA. Resources Policy, 64(11): 101514.
Singh, S., Deep Sharma, G., Radulescu, M., Balsalobre-Lorente, D. and Bansal, P. (2023) Do natural resources impact economic growth: An investigation of P5 + 1 countries under sustainable management. Geoscience Frontiers, Available online 30 March 2023, 101595.
Tabash, M.I, Peter Mesagan, E. and Farooq, U. (2022) Dynamic linkage between natural resources, economic complexity, and economic growth: Empirical evidence from Africa. Resources Policy, 78(21): 102865.
WTO (2021) World Trade Organization. Retrieved from http://www.wto.org/
Xu, X., Yu, W., Zhao, X. and Xu, W. (2023) Reassessing the linkage between natural resources and economic growth in China: Delving into the impacts of national resource taxes, renewable energy, financial advancements, and provincial fiscal expenditures. Resources Policy, 86(Part A): 104293.
