بررسی «انکار اولیای الهی به عنوان وسیله» در تفسیر «مصطفی حسینی طباطبائی»

الموضوعات : نشریه پژوهشنامه معارف اهل بیت علیه السلام

مجید بابالیان ¹ (دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
علیرضا رادبین ² (استادیار گروه الهیات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)
ملیحه پورستار ³ (استادیار گروه الهیات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران.)

تاريخ الإرسال : 06 السبت , رمضان, 1445 تاريخ التأكيد : 27 الثلاثاء , ذو القعدة, 1445 تاريخ الإصدار : 27 الثلاثاء , ذو القعدة, 1445

الکلمات المفتاحية: توسل, وهابیت, واسطه جویی, قرآنیون.,

ملخص المقالة :

جریان وهابی¬گرای "قرآنیان" با شعار بازگشت به قرآن و ادعای حذف خرافات در شیعه و طرح دیدگاههای کلامی سلفیت ، برخی از بنیان¬های عقیدتی شیعه را که مبانی کلامی و قرآنی متقن دارد، مورد تخطئه قرار داده است. مصطفی حسینی طباطبائی مؤلف تفسیر «بیان معانی در کلام ربانی» از جمله عناصر این جریان، در تفسیر خود با ردّ واسطه¬گری و وسیله¬جویی درتقرب به خدا، هرگونه توسل به اولیای الهی را ردّ نموده و با نفی انتساب وسیله به اولیای الهی در آیات قرآنی و محدود نمودن آن به اعمال صالح، با شبیه¬سازی توسل شیعیان به عبادت بت¬پرستان، شیعیان را به قبر¬پرستی متّهم نموده است. در این مقاله به روش توصیفی- تحلیلی بر اساس آیات قرآن و روایات، ثابت شد اولیای الهی از جمله مصادیق وسیله در آیه يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَابْتَغُوا إِلَيْهِ الْوَسِيلَه بوده و تتبّع ناقص وی به آیات قرآن مبنی بر توسل به رسول خدا و کم¬اعتنایی وی به احادیث صحیح در این زمینه، از جمله دلایل این پیش¬داوری است.

المصادر:

منابع
قرآن کریم
آلبانی، محمد ناصر الدین ،صحيح وضعيف سنن الترمذي، مصدر: برنامج منظومة التحقيقات الحديثية، کتابخانه مدرسه فقاهت،بی¬تا.
ابن اثیر، ابوالسعادات ، النهایة فی غریب حدیث ، تحقيق: طاهر أحمد الزاوى - محمود محمد الطناحي، بیروت: مكتبة العلمية، 1399ق.
ابن اثیر،علی بن محمد، اسدالغابه فی معرفه الصحابه، تحقیق شیخ خالد طرطوسی، بیروت: دارالکتاب العربی،1436ق.
ابن احمد فراهیدی، خلیل، العین، محقق: مهدي المخزومي، إبراهيم السامرائي، ناشر: دار ومكتبة الهلال، بی تا.
ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم ، مجموع الفتاوی، عربستان: مجمع الملك فهد، چ اول،1416ق.
ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم ، اقتضاء الصراط المستقیم مخالفة أصحاب الجحیم، بیروت: دار عالم الكتب ، چ هفتم،1419ق.
ابن حبان، ابو حاتم بستی، صحيح ابن حبان، تحقیق: شعيب الأرنؤوط ناشر: مؤسسة الرسالة، بيروت چ اول،1408ق.
ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، فتح الباری شرح صحیح بخاری، دار المعرفه، بیروت،1379ق.
ابن حنبل، احمد ، فضائل الصحابة، احمد بن حنبل، مؤسسة الرسالة، بیروت،1403ق.
ابن حنبل، احمد، مسند امام احمد بن حنبل، تحقیق شعیب الارنووط، عادل مرشد، چ اول، بی جا، موسسه الرساله،1421ق.
ابن اسحاق حربی، ابراهیم (1405ث)، غریب الحدیث، چ اول ، جده: دار المدنة للطباعة و النشر والتوزیع.
ابن فارس، احمد، معجم مقاييس اللغة، محقق: عبد السلام محمد هارون الناشر: دارالفکر، 1399ق.
ابن‌‌منظور، محمد‌ ابن‌ مکرم، لسان العرب، بیروت: دار‌ الصادر، چ سوم، ‌1414ق.
برقعی، ابوالفضل، تفسیر تابشی از قرآن، بی¬جا، بی¬تا.
ترمذی، محمد بن عیسی، سنن ترمذی، شركة مكتبة ومطبعة مصطفى البابي الحلبي،قاهره،1395ق.
ثعلبی نیشابوری، احمد بن ابراهیم، الکشف و البیان عن تفسیرالقرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی،1422ق.
جعفریان, رسول ، جریان ها و سازمان های مذهبی سیاسی ایران سال های ۱۳۲۰- ۱۳۵۷, تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی،1383ش.
حاکم نیشابوری، ابو عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، بیروت: دار الکتب العلمیه، ، چاپ اول، 1411ق.
حسینی طباطبائی، مصطفی ، بیان معانی در کلام ربّانی، https://archive.org/details،بی¬تا.
دارمی، عبدالله بن عبدالرحمن، سنن دارمی، تحقيق: حسين سليم أسد الداراني،1412ق.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد ، المفردات، بیروت: دارالمعرفه،1428ق.
رضوانی، علی اصغر، سلفی گری، وهابیت و پاسخ به شبهات، قم: انتشارات مسجد مقدس جمکران،1388ش.
زمخشری، أبو القاسم محمود ،الفایق ، بیروت: دار الکتب العلمیه،1417ق.
سبحانی، جعفر ، درسنامه نقد وهابیت، قم: موسسه دارالاعلام،1396ش.
سبحانی، جعفر، وهابیت، مبانی فکری و کارنامه¬ی عملی، قم: موسسه امام صادق، چ اول، 1380ش.
سید کریمی حسینی، عباس، حقیقت شرک، انتشارات مشعر، ناشر دیجیتالی: مرکز تحقیقات رایانه¬ای قائمیه اصفهان،1389ش.
سیوطی، جلال الدین، الدر المنثور، بیروت، دارالفکر،1404ق.
شافعی، محمد، دیوان الشافی، تحقیق دکتر مجاهد مصطفی بهجت، چ اول، دمشق: دارالقلم،1420ق.
طباطبایی، مـحمد حسین ، ترجمه تفسیر المیزان، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسين حوزه علميه،چ5، ،1374ش.
طوسی، محمد بن حسن، امالی، قم: دارالثقافه،چ اول،1414ق.
عبدالحمید، ابوحامد، شرح نهج البلاغه، محقق: محمد ابوالفضل ابراهیم، ناشر: مکتبة آیة الله العظمی المرعشي النجفي (ره)، چ دوم،1385ق.
فخر رازی، محمد ، مناقب الامام الشافعی، تحقیق دکتر احمد حجازی، چ اول، قاهره: مکتبه الکلیات الازهریه، 1406ق.
متقی هندی، علاء الدين علي ، کنز العمال، بیروت: مؤسسة الرسالة، 1401ق.
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،چ اول، ،1368ش.
مطهری، مرتضی، جهان بینی توحیدی، تهران: انتشارات صدرا، چ سی¬ام،1389ش.
مطهري، مرتضي، عدل الهي، قم: صدرا، 1355ش.
ملک زاده، محمد ، بررسی و نقد مبانی فکری و اعتقادی جریان شبه سلفی با تاکید بر آرا و عقاید مصطفی طباطبایی،قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) ،1396ش.
نجارزادگان، فتح الله ، دوازده نکته در بررسی وارزیابی ادله توسل، شفاعت، تبرک و زیارت، قم: مجمع جهانی اهل بیت،1392ش.
هیتمی، ابن حجر، الصواعق المحرقه، تحقیق عبدالرحمن بن عبدالله الترکی- کامل محمد الخراط، چ اول، لبنان: موسسه الرساله،1417ق.