جهانی شدن گونه های نوینِ مجازات متأثر از آموزه های جرم شناسی

الموضوعات : تحقیقات حقوقی بین المللی

علی آقاپور ¹ (دانشجوی دکتری حقوق کیفری و جرم‌شناسی، واحد بین‌المللی ارس، دانشگاه آزاد اسلامی، ارس، ایران)
عباس منصور آبادی ² (دانشیار گروه حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشگاه تهران، دانشکدگان فارابی، قم، ایران(نویسنده مسئول))
عباسعلی اکبری ³ (استادیار گروه حقوق کیفری و جرم‌شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران)

تاريخ الإرسال : 05 الأحد , شوال, 1445 تاريخ التأكيد : 13 الأربعاء , ذو الحجة, 1445 تاريخ الإصدار : 18 السبت , ربيع الأول, 1446

الکلمات المفتاحية: جهانی شدن حقوق کیفری, گونه های نوینِ مجازات, جرم شناسی, نظام نیمه آزادی, نظارت الکترونیکی, مجازات های جایگزین حبس.,

ملخص المقالة :

زمینه و هدف: نظریه جهانی شدن حقوق کیفری و به صورت خاص جهانی شدن مجازات¬ها مبتنی بر موازین و مفاهیم حقوق بشری و رعایت کرامت انسانی، منجر به متأثر شدن جرم‌شناسی، به اندیشه و فرآیند جهانی‌شدن با تشریح علل بزهکاری و تکوین مراحل اجرایی، قانون گذار را در بهبود و اصلاح قوانین کیفری هدایت کرده است. بدین سان اندیشمندان حقوق کیفری به طور کلی نفوذ این آموزه¬ها را در حقوق کیفری مورد پذیرش قرار می¬دهند، به ویژه آن که این آموزه¬ها مبتنی بر داده های تجربی بوده و نسبتاً ثابت شده باشند. یکی از اقسام مهم استفاده از داده¬های جرم شناسی و دست آوردهای آن، گونه¬های نوین مجازات در حقوق کیفری عمومی نظام-های حقوقی است. روش: تحقیق حاضر از نوع مطالعات توصیفی و علی به صورت کتابخانه ای – اسنادی انجام می¬شود. یافته ها و نتایج: با گذشت زمان، جرم‌شناسی و زیرشاخه‌های آن، حقوق کیفری را پویا و پیش رو ساخته‌ است. راهکارهایی که این رشته پیشنهاد می¬نماید، بدون جهت گیری سیاسی و تنها بر اساس تحقیقات علمی است، در حالتی که به درستی و با برنامه ریزی مورد بهره گیری واقع شوند، به محقق شدن حقوق کیفری عادلانه یاری می¬رساند. از این رو در پرتو مطالعات جرم‌شناختی و نقدهایی که بر موضوع های سه گانه حقوق کیفری وارد شده است، اندیشه‌های کیفری دگرگون گشته و با پذیرش جهانی شدن گونه¬های نوین مجازات از قبیل: «نظام نیمه آزادی»، «نظارت الکترونیکی» و «مجازات¬های جایگزین حبس وارد حقوق کیفری عمومی شده است.

المصادر:

1. آشوری، محمد(1398). جایگزین¬های زندان یا مجازات¬های بینابین، ویراست جدید، تهران: انتشارات جهش.
2. آقاپور، علی و شاهد، بهارک(1402). رابطه دولت و عوام‌گرایی کیفری در بستر سیاست جنایی قضایی با تأکید بر پرونده‌های قتل، فصلنامه علمی کارآگاه، دوره 17، شماره 62.
3. آقایی جنت مکان، حسین(1393). حقوق کیفری عمومی (کیفرشناسی نو)، جلد سوم، چاپ دوم، تهران: انتشارات جنگل.
4. آنسل، مارک(1401). اصول دفاع اجتماعی، ترجمه محمد آشوری و علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ ششم، تهران: انتشارات گنج دانش.
5. اعتمادی، علی؛ شاملو، باقر، علیمرادی، امان اله و احمدی موسوی، سیدمهدی(1398). جایگاه احترام به کرامت انسانی در ارتقای اقتدار قضایی، فصلنامه تحقیقات حقوق تطبیقی ایران و بین¬الملل، سال دوازدهم، شماره 46.
6. اکرمی، روح الله و سیف الله پور، فرزانه (1396). تحلیلی بر نظام نیمه آزادی در حقوق کیفری ایران و فرانسه با رویکردی به مبانی فقهی آن، فصلنامه پژوهش تطبیقی حقوق اسلام و غرب، سال چهاردهم، شماره 3.
7. بابایی، محمدعلی(1390). جهانی شدن جرم: ضرورتی پیش روی مطالعات و تحقیقات جرم‌شناسی، آموزه¬های حقوق کیفری، دوره 8 ، شماره 1.
8. باقری، شیرین(1400). تحلیل جرم شناختی اجرای احکام کیفری، چاپ اول، تهران: انتشارات مهرکلام.
9. پاک نهاد، امیر(1401). اصول جرم شناسی، چاپ اول، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
10. پاک نهاد، امیر(1394). سیاست جنایی ریسک مدار، چاپ دوم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
11. پرادل، ژان(1396). تاریخ اندیشه های کیفری، ترجمه: علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات سمت.
12. توجهی، عبدالعلی (1402). نهادهای ارفاقی در قانون مجازات اسلامی، چاپ اول، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضاییه.
13. سلیمی، علی و داوری، محمد(1393). جامعه شناسی کجروی، چاپ ششم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
14. شیری، عباس(1397). مکتب جرم شناسی انقادی محکومان، دانشنامه جرم شناسی محکومان، به کوشش عباس شیری، چاپ اول، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
15. دکسردی، والتر اس(1402). جرم شناسی انتقادی معاصر، ترجمه و تحقیق از مهرداد رایجیان اصلی و حمیدرضا دانش ناری، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دادگستر.
16. رایجیان اصلی، مهرداد(1398). بزه دیده شناسی، جلد اول، چاپ دوم، تهران: انتشارات شهردانش.
17. رجبی تاج امیر، ابراهیم(1400). نهادینه سازی رویه¬های عدالت ترمیمی در پلیس، مجله پژوهش¬های حقوق جزا و جرم شناسی، دوره 9، شماره 18.
18. ریاضت، زینب(1398). مطالعه جرم شناختی مجازات های جایگزین حبس در قانون مجازات اسلامی، کتاب چهارم، علوم جنایی تجربی، زیر نظر علی حسین نجفی ابرندآبادی، چاپ اول، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
19. صدیق سروستانی، رحمت الله(1401). آسیب شناسی اجتماعی (جامعه شناسی انحرافات اجتماعی)، چاپ یازدهم، تهران: انتشارات سمت.
20. صفاری، علی(1401). کیفرشناسی، چاپ سی و هشتم، تهران: انتشارات جنگل.
21. صفاری، علی و صابری، راضیه(1398). جرم شناسی صلح طلب: رویکرد آن به جرم و راهکارهای مقابله با جرم، فصلنامه مطالعات پیشگیری از جرم، دوره 14، شماره 53.
22. عبدالهی، افشین(1393). تعامل جرم شناسی و آیین دادرسی کیفری، رساله دکتری، رشته حقوق کیفری و جرم شناسی، دانشگاه شهید بهشتی، دانشکده حقوق.
23. فروغی، فضل الله و ایرانی، امیر (1395). مطالعه تطبیقی شناسایی و اجرای نظارت الکترونیکی در حقوق کیفری ایران و امریکا، مطالعات حقوق تطبیقی، دوره 7، شماره 2.
24. کرامتی معز، هادی(1402). جرم شناسی (طرح مباحث نوین در دانش جرم شناسی، چاپ اول، تهران: شرکت سهامی انتشار.
25. کرامتی معز، هادی و حسن آبادی، عبدالرحمن(1402). سیاست کیفری سخت گیرانه در آیین دادرسی کیفری ایران (در بوته نقد)، چاپ اول، تهران: انتشارات عدل قانون.
26. مارش، یان و همکاران(1398). نظریه¬های جرم، ترجمه حمیدرضا ملک محمدی، چاپ دوم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
27. منصورآبادی، عباس (1399). حقوق جزای عمومی3، چاپ اول، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
28. مهدوی، محمود(۱۳۹3). سخنرانی ارائه شده در همایش مجازات¬های جایگزین حبس و راهکارهای اجرایی آن، برگزار شده در پژوهشگاه قوه قضاییه 3/8/1393.
29. نجفی ابرند آبادی، علی حسین و هاشم بیکی، حمید(1401). دانشنامه جرم شناسی، چاپ ششم، تهران: انتشارات گنج دانش.
30. نجفی ابرندآبادی، علی حسین(1398). پیوند حقوق کیفری و جرم شناسی، افق¬های نوین حقوق کیفری، نکوداشت حسین آقایی نیا، چاپ اول، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
31. نجفی ابرندآبادی، علی حسین(1394). جرم شناسی در آغاز هزاره سوم، دیباچه در : مگ وایر، مارک و دیگران، دانشنامه جرم شناسی آکسفورد، ترجمه حمیدرضا ملک محمدی، جلد اول، چاپ دوم، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
32. نجفی ابرند آبادی، علی حسین(1386). مجازات¬های جامعه مدار در لایحه قانون مجازات های اجتماعی جایگزین زندان: راه کاری برای کاهش جمعیت زندان، در مجموعه مقالات همایش راه کارهای کاهش جمعیت کیفری زندان، چاپ اول، تهران: بنیاد حقوقی میزان.
33. والهي، حمید و احسان پور، سیدرضا(1395). جایگاه جایگزین¬های مجازات حبس با رویکر فردی کردن آن¬ها در نظام عدالت کیفری ایران، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 85.
34. John Stone, Gerry (2002), Restorative Justice (Ideas, Values, debates), willan publishers.
35. Mathew O.yeager (2011), Frank Tannenbaum : The making of a convict criminologist , The prison journal, 91 , 2.
36. Laufer, William S. & Adler, Freda (Editors), (2013), Advances in Criminological Theory, The Criminology of Criminal law, Volume 8, Transaction publishers, New Jersey.
37. Vass, Antony A, (1990), Alternatives to Prison, Custody and The Community, London, Newburly Park Publisher.