شناسایی گفتمان های محیط زیستی در ایران بر اساس گونه شناسی جان درایزک (مطالعه موردی: برنامه های پنج ساله توسعه)
الموضوعات : sociology
صادق صالحی
1
,
امیر ملکی
2
,
لیلا کریمی
3
1 - استاد جامعه شناسی محیط زیست، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران (نویسنده مسئول)s.salehi.umz@gmail.com
2 - دانشیار جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
3 - دانش آموخته رشته جامعه شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران
الکلمات المفتاحية: تحلیل گفتمان, محیط زیست, گفتمان محیط زیستی, برنامه توسعه, جان درایزک,
ملخص المقالة :
در دهه 60 میلادی جهانیان پی بردند که مشکلات محیطزیستی ایجاد شده در اثر اعمال انسان امری محدود به مکان و زمان نبوده و پیامدهایی را برای ابنای بشر در تمام نقاط زمین دارد. در ایران نیز با بروز آثار تخریب محیط زیست، ابعاد مختلف آن مورد توجه قرار گرفت؛ از جمله کارآمدی قوانین در حفاظت از محیط زیست. تحقیق حاضر با رویکرد تحلیل گفتمان و با استفاده از نظریه جان درایزک به شناسایی گفتمان های مستتر در بندهای مربوط به محیط زیست در قوانین برنامه های توسعه کشور پرداخت. درایزک گفتمان را به عنوان شیوه مشترک فهم جهان تعریف میکند و بر اساس دو بعد اصلاح طلبانه/ رادیکال و یکنواخت/ خلاقانه و چهار مؤلفه موجودیت های اصلی، روابط، عاملین و انگیزه هایشان و استعارات کلیدی، هشت گفتمان محیط زیستی را معرفی مینماید. یافته ها حاکی از عدم انطباق کامل گفتمان های شناسایی شده در تحقیق با گفتمان های درایزک بود. رویکرد کلی حل مسئله و سه گفتمان ذیل آن در برنامه های توسعه شناسایی شد: عقل گرایی اداری، عقل گرایی دموکراتیک و عقل گرایی تکنوکراتیک. نتیجه آنکه یکی از دلایل ناکارآمدی برنامه های توسعه می تواند گفتمان حاکم بر آنها باشد. لذا رویکرد پایداری می بایست جایگزین رویکرد حل مسئله گردد.
