ظرفیتهای فقه امامیه در برابر سکولاریسم
الموضوعات : نامه الهیات
افشین صفریانی گیلان
1
(دانشجو دکتری )
عبدالرضا جمالزاده
2
(گروه الهیات، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران)
سیدحسین سجادی
3
(رئیس دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه آزاداسلامی واحدتهران شمال)
الکلمات المفتاحية: سکولاریسم, فقه امامیه, اسلام, دین, سیاست, ظرفیت¬های فقه,
ملخص المقالة :
سکولاریسم و دین دو پدیده مخالف هم که هر دو به بحث پیرامون نقش دین و مذهب در جامعه و حکومت بر آن میپردازند. سکولاریسم به معنای جدایی دین از سیاست و حکومت است و فقه به عنوان شاخه¬ایی از علوم دینی، به تفسیر و تطبیق احکام دینی با زمان، مکان و شرایط مختلف میپردازد تا از این طریق، در عین دینداری، دموکراسی را در جامعه پیاده سازد. در حقیقت اسلام دینی است که تأکید بر باور به پروردگار و پیروی از آموزه‌ها و دستورات او دارد و توحید، نبوت، کتاب، معاد و شریعت، پایه های این دین آسمانی هستند. فقه در اسلام، به درک و استنباط احکام شرعی کمک میکند و به بررسی قوانین و ضوابط دینی در زمینه‌های مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی زندگی روزمره مسلمانان میپردازد. و در این راستا از چهار منبع اصلی یعنی کتاب (قرآن)، سنت، اجماع و عقل، کمک میگیرد. فقها از تواناییها و قابلیتهای این دانش جهت پاسخگویی به نیازها و مسائل شرعی جامعه میپردازند. پژوهش پیش رو با استفاده از منابع و اسناد کتابخانه ایی و با روش توصیفی تحلیلی به بررسی ظرفیت-های فقه در تقابل و رویارویی با سکولاریسم میپردازد. نتایج حاصل از بررسیها نشان میدهد که علم فقه دارای توانایی تطبیق احکام شرعی با شرایط واقعی است و میتواند احکام مربوطه را از منابع اسلامی استخراج کرده و استدلال مناسبی را برای حل مسائل شرعی ارائه نماید و راه گشای خوبی برای مسائل اجتماعی باشد و مخالفتی با سکولاریسم و دموکراسی و پیشرفت ندارد.
قرآن کریم.
ابن منظور، محمد بن مکرم، 1405 ق، لسان العرب، قم : ادب الحوزه.
ابن فارس، احمد بن فارس، 1399، معجم المقاییس فی اللغة، تحقیق شهاب الدین ابوعمرو.
انصاری، شیخ مرتضی، 1428 ق، فرائد الاصول، قم : مجمع الفكر الإسلامي.
انصاري، شیخ مرتضی، بیتا، المکاسب (المتاجر)، بیجا : بینا.
بهسودي، سیدمحمدسرور، 1386، مصباح الاصول ( تقریـرات درس آیـتاالله سیدابوالقاسـم خویی )، نجف: انتشارات النجف.
پاکتچی، احمد، 1375، گرایشهای فقه امامیه در سده دوم و سوم هجری، ماهنامه فرهنگستان علوم، تهران، شماره 4.
پارسا، حمید، 1375، مبانی معرفتی و چهره اجتماعی سکولاریسم، چاپ اول، تهران : موسسه اندیشه و فرهنگ معاصر.
تهانوی، محمد، 1418 ق، کشاف اصطمحات الفنون، بیروت: دارالکتب العلمیه.
جناتی، محمد ابراهیم، 1374، ادوار فقه و کیفیت بیان آن، تهران: کیهان.
جعفري، محمدتقي، 1392، ترجمه و تفسير نهج البلاغه، 9جلدي، تهران: دفتر نشـر فرهنـگ اسلامي.
جعفري، محمدتقي، 1392، فلسفه دين، چ دوم، تهران: موسسة تدوين و نشر آثار استاد محمد تقي جعفـری.
حرّ عاملی، محمدبن حسن، 1398، وسائل الشیعۀ الی تحصـیل الشـریعـۀ؛ تهـران: انتشـارات اسلامی.
حائري، سیدکاظم، 1408ق، مباحث الاصول (تقریـرات درس سـیدمحمدباقر صـدر )، چ اول، قم: انتشارات اعلام اسلامی.
خمینی، روح الله، 1368، صحیفه نور، ج 21، تران : مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
خامنه¬ایی، سید علی، 15 تیر 1383 ، بیانات در دیدار جمعی از روحانیون، همدان.
سروش، عبدالكريم، 1376، مدارا و مديريت، تهران: مؤسسة فرهنگي صراط.
شاكرين، حميد رضا، 1378، سكولاريسم، جلد اول، چ پنجم، تهران: كانون انديشه جوان.
صدر، سیدمحمدباقر، 1375، اقتصادنا، چ اول، قم : انتشارات اعلام اسلامی.
صدر، محمد باقر، 1401، المدرسۀ الاسلامیۀ؛ چ اول، تهران: انتشارات مدرسه اعتماد الکاظمی.
ضیائی¬فر، سعید، 1382، جایگاه عقل در اجتهاد، ماهنامه نقد و نظر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دوره8، شماره 31-32، صص 427-442.
طبرسی، فضل بن حسن، 1406 ق، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت : دارالمعرفة و تهران : ناصر خسرو.
طباطبائی، محمدحسین، 1374، المیزان فی تفسیر القرآن، قم : دفتر انتشارات اسلامی جامعه‌ی مدرسین حوزه علمیه.
علیدوست، ابوالقاسم، 1388، فقه و مصلحت، چ اول، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
علیدوست، ابوالقاسم، 1385 ، فقه و عرف، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
عيوضي، محمد رحيم؛ هراتی، محمد، 1392، درآمدي تحليلي بـر انقـلاب اسـلامي ايـران، چاپ سي و هشت ، تهران: دفتر نشر معارف.
کاپلستون، فردریک، 1368،تاریخ فلسفه یونان و روم، ترجمه مجتبوی، چ دوم، تهران : انتشارات سروش.
مصطفوی، حسن، بیتا، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، بیجا.
مظفر، محمد رضا، 1430، اصول الفقه، قم : جامعه مدرسين حوزه علميه قم دفتر انتشارات اسلامي.
موسوی، رضا، 1379، آشنایی با مبادی فقه یا حقوق اسلامی، مشهد: دانش شرقی.
مجتهد شبستری، 1373، مصاحبه با حجت الاسلام مجتهد شبستری، مجله نقد و نظر، سال اول شماره اول.
مطهری، مرتضی، 1380، اسلام و مقتضیات زمان، چاپ هفدهم، تهران : صدرا.
نصر، حسین، 1382، آرمانها و واقعیت‌های اسلام، ترجمه انشاءالله رحمتی، تهران : نشر جامی.
نوری، محمد اسماعیل، 1378، آشنایی با فقه، قم:احسن الحدیث.
New Webster’s Dictionary of the English Language (1988), USA: The Delair Publishing Company, Inc
https://dictionary.cambridge.org
