مدل پارادایمی مدیریت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان (مطالعه موردی معلمان مدارس ابتدایی استان بوشهر)
الموضوعات :
آیدا جاگرانی
1
(دانشجوی دکتری، گروه مدیریت آموزشی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
فرانک امیدیان
2
(استادیار، گروه مدیریت آموزشی، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران.)
ماریا نصیری
3
(استادیار، گروه علم اطلاعات و دانش شناسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران)
الکلمات المفتاحية: فضای مجازی, تولید محتوا الکترونیکی, آموزش معلمان,
ملخص المقالة :
هدف از این پژوهش مدل پارادایمی مدیریت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر بود. روش پژوهش حاضر کیفی و از نظر هدف کاربردی بود. جامعه آماری شامل مدیران و خبرگان مراکز آموزش تولید محتوای الکترونیک و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های فرهنگیان و اساتید گروه مدیریت آموزشی در دانشگاه‌های استان بوشهر بود. روش نمونه گیری در رویکرد کیفی ازنوع غیرتصادفی (هدفمند) وبه صورت گلولة برفی بود. برای تعیین حجم نمونه با توجه به اینکه ملاک کفایت نمونه در پژوهشهای کیفی، اشباع نظری بود به همین دلیل مصاحبه‌ها تا اشباع نظری با تعداد 15 خبره مصاحبه صورت گرفت. ابزار گردآوری طلاعات، مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از روش نظریه پردازی داده بنیاد، کدگذاری و تجزیه و تحلیل استفاده شد. یافته ها نشان داد که مقوله محوری کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی تابعی از شرایط علّى (1-محیط یادگیری 2-تدوین محتوا3-برنامه ریزی4-اجرا و پشتیبانی)، شرایط زمینه ای (1-زیرساخت‌های فنی 2-دانش و مهارت‌های پایه ای معلمان) و شرایط مداخله گر (1-ارزشیابی 2-راهبردهای آموزشی سازمان) است. این عوامل، شرایط را برای اعمال کنش‌ها و تعاملات (1-تعیین سرفصل‌های تولید محتوا در کتاب‌های آموزشی فرهنگیان 2-ایجاد انگیزه در معلمان3-برگزاری دوره‌های متوالی ضمن خدمت4-بهبود زیرساخت‌های فنی5-استفاده از مدرسین با سواد و باتجربه6-آموزش در زمان و مکان مناسب) مهیا می‌کند که پیامدهای (1-1-افزایش عملکرد تحصیلی 2-ایجاد عدالت آموزشی3-افزایش کیفیت آموزش4-ارتقاء بهره وری معلم) را به دنبال دارند. و در نهایت یافته های تحلیل عاملی تائیدی بخش کمی نشان داد که الگوی ارائه شده از اعتبار علمی مناسبی برخودار می‌باشند.
_||_
مدل پارادایمی مدیریت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان (مطالعه موردی معلمان مدارس ابتدایی استان بوشهر)
هدف از این پژوهش مدل پارادایمی مدیریت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر بود. روش پژوهش حاضر کیفی و از نظر هدف کاربردی بود. جامعه آماری شامل مدیران و خبرگان مراکز آموزش تولید محتوای الکترونیک و اعضای هیئت علمی دانشگاه‌های فرهنگیان و اساتید گروه مدیریت آموزشی در دانشگاه‌های استان بوشهر بود. روش نمونه گيري در رويكرد كيفي ازنوع غيرتصادفي (هدفمند) و به صورت گلولة برفي بود. برای تعیین حجم نمونه با توجه به اینکه ملاك كفايت نمونه در پژوهشهای کیفی، اشباع نظري بود به همین دلیل مصاحبه‌ها تا اشباع نظری با تعداد 15 خبره مصاحبه صورت گرفت. ابزار گردآوری طلاعات، مصاحبه نیمه ساختار یافته بود. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز از روش نظریه پردازی داده بنیاد، کدگذاری و تجزیه و تحلیل استفاده شد. یافته ها نشان داد که مقوله محوری کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی تابعی از شرایط علّى (1-محیط یادگیری 2-تدوین محتوا3-برنامه ریزی4-اجرا و پشتیبانی)، شرایط زمینه ای (1-زیرساخت‌های فنی 2-دانش و مهارت‌های پایه ای معلمان) و شرایط مداخله گر (1-ارزشیابی 2-راهبردهای آموزشی سازمان) است. این عوامل، شرایط را برای اعمال کنش‌ها و تعاملات (1-تعیین سرفصل‌های تولید محتوا در کتاب‌های آموزشی فرهنگیان 2-ایجاد انگیزه در معلمان3-برگزاری دوره‌های متوالی ضمن خدمت4-بهبود زیرساخت‌های فنی5-استفاده از مدرسین با سواد و باتجربه6-آموزش در زمان و مکان مناسب) مهیا می‌کند که پیامدهای (1-1-افزایش عملکرد تحصیلی 2-ایجاد عدالت آموزشی3-افزایش کیفیت آموزش4-ارتقاء بهره وری معلم) را به دنبال دارند. و در نهایت یافته های تحلیل عاملی تائیدی بخش کمی نشان داد که الگوی ارائه شده از اعتبار علمی مناسبی برخودار می‌باشند.
کلمات کلیدی: تولید محتوا الکترونیکی، آموزش معلمان، فضای مجازی
در نظام آموزشي نوين تدريس، کاربرد تکنولوژي آموزشي انکارناپذير است و نمي توان نقش بسزاي آن را در امر ياددهي-يادگيري ناديده گرفت. محتواي الکترونيکي از جمله امکانات تکنولوژي آموزشي است و به عنوان رسانه در کلاس درس مورد استفاده قرار مي گيرد (عباسی و همکاران، 1397). با توجه به عوامل مؤثر در تولید محتوای الکترونیکی مانند: كیفیت دروس، افزایش حجم تولید و مدیریت تولید محتوای الکترونیکی، راهبردهای فرایند تولید محتوای الکترونیکی نیز به دلیل تفاوت اساسی با فرآیند یاددهی یادگیری سنتی، مستلزم ملاحظاتی در زمینه تولید محتوا و منابع آموزشی در محیط الکترونیکی میباشد. بنابراین، یکی از اساسی ترین دغدغه‌ها در امر آموزش الکترونیکی، تولید و مدیریت محتوای آموزشی متناسب با خصوصیات اجتماعی، روانشناختی و تربیتی فراگیران و چگونگی ارائه مطالب آموزشی باكیفیت بالا، به روز و قابلیت تجدید آنهاست (قاسمی و ابراهیمی، 1399). یکی از ارکان اصلی در موفقیت تولید محتوای الکترونیکی، مهارت‌های معلمان میباشد که این مهارت‌ها و شایستگی‌های دیجیتالی از طریق آموزش‌های قبل خدمت و یا ضمن خدمت می‌تواند برای معلمان در نظر گرفته شود.
به بیان دیگر، در عصر تمدن دیجیتال، همه باید فرصت کسب و بهبود شایستگی هایی را داشته باشند که آنها را قادر می‌سازد تا به طور مثبت با واقعیت در حال تغییر پویا سازگار شوند. از سوی دیگر همه عرصه‌های زندگی اجتماعی در نتیجه روند رو به پیشرفت دیجیتالی شدن به‌طور پویا در حال تغییر هستند. شایستگی‌های دیجیتال برای سازگاری با زندگی در دنیایی که با بهبود روزافزون ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات راه دور ایجاد شده است، ضروری می‌شوند (ماریا1، 2019). این امر به ویژه برای معلمانی که شیوع ویروس کرونا، باعث گردیده بخش قابل توجهی از کارکرد شغلی و تدریس روزمره خود را در دنیای مجازی انجام دهند و فضای مجازی برای آنها به یک فضای آموزشی طبیعی تبدیل شده است، اهمیت زیادی یافته است.
در نتیجه، کشورها شروع به پیاده سازی فناوری یادگیری دیجیتال برای آموزش شهروندان خود برای موفقیت در قرن بیست و یکم کرده اند. همانطور که آموزش به سمت هدف "آموزش برای همه" و کمک به دستیابی به هدف توسعه پایدار سازمان ملل متحد برای ارائه آموزش با کیفیت برای همه پیش می‌رود، استفاده فزاینده ای از فناوری دیجیتال به ویژه برای یادگیرندگانی که در مکان‌های دوردست زندگی می‌کنند و برای کسانی که به دلیل کمبود زیرساخت نمی تواند به طور فیزیکی در مدرسه شرکت کند، در تمامی نقاط جهان در حال افزایش میباشد(گاسکل2، 2018؛ یونسکو، 2015). چنین آینده ای مستلزم آن است که معلمان برای استفاده از فناوری دیجیتال برای ارائه آموزش مجازی به دانش آموزان آموزش ببینند (عالی و تسیناکوس3، 2014: دیر4، 2016).
عصر دیجیتال نیاز به معلمان «دیجیتال» دارد که باید در آینده خود را با آموزش وفق دهند. به گفته میترا5 (2014)، آموزش خود سازماندهی خواهد شد و فناوری نقش عمده ای در ارائه آموزش و حمایت از فراگیران ایفا خواهد کرد. علاوه بر این، یادگیری به دلیل هوش مصنوعی، تجزیه و تحلیل یادگیری و اینترنت اشیا به سمت فردی شدن و یادگیری محور حرکت خواهد کرد (چای و کنگ6، 2017؛ میترا، 2014؛ پوپنیچی و کر7، 2017؛ سرینیواسان8، 2017). کشورهای سراسر جهان، بر توسعه حرفه ای معلمان سرمایه گذاری می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند که معلمان برای آینده آماده هستند (کونگ9 و همکاران، 2017). توسعه حرفه ای برای معلمان در عصر دیجیتال به طور فزاینده ای مهم خواهد بود تا بتوانند با استراتژی‌های آموزشی با کیفیت و انعطاف پذیر برای یادگیرندگان آشنا شوند (هالتربران10، 2017: اینورسو11 و همکاران، 2017: پاترسون12، 2018).
كشور ما نیز به دلیل تعاملی كه با محیط پیرامون خود دارد، از تحولات جهانی بی نصیب نیست و با توجه به رویكرد جهانی در مباحثی مثل آموزش برای همه، آموزش مادام العمر، آموزش برای زندگی بهتر، یادگیری برای انجام دادن و ... كه می‌تواند زمینه هایی را برای همكاری‌های آموزشی مشترك میان كشورهای جهان مهیا نماید، می‌بایست از روش‌های خاصی برای تحت پوشش درآوردن هر چه بیشتر جمعیت لازم التعلیم و یا افزایش كیفیت آموزش و پرورش و یا حتی كاهش هزینه‌های آموزش استفاده كند. در حال حاضر بنا به همین تأثیر فناوری در آموزش، رویكردی به سوی استفاده از فناوری در آموزش (تدریس دبیران) به وجود آمده كه آهسته و انبوه كار خود را به پیش می‌برد. معلمان می‌توانند از فناوری‌های موجود در جهت تولید محتوای الکترونیکی مورد نیازشان برای تدریس کلاسی بهره بگیرند. با این حال، تولید محتوای الکترونیکی با چالش هایی برای معلمان روبه رو است که عدم مهارت‌های لازم در خصوص تولید محتوای الکترونیکی را میتوان یکی از این چالشها بیان کرد. از این رو معلمان و دست اندرکارن آموزش و پرورش برای بکارگیری بهتر ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات جهت تولید محتوای آموزشی باید آموزش‌های لازم در جهت ایجاد تولید محتوای الکترونیکی را آموزش ببیند که بتواند از فناوری‌های جدید در جهت پیشبرد اهداف شایسته و تولید محتویات الکترونیکی مطلوب، استفاده نمایند.
احمدی و همکاران (1399)، در پژوهشی به "بررسی تولید محتوای الکترونیکی با استفاده از منابع آموزشی موجود در وب برای تدریس کلاسی در مدارس هوشمند ابتدایی شهر تبریز : چالشها و راهکارها" پرداختند. هدف پژوهش بررسی چالشها و راهکارهایی میباشد که معلمان مدارس ابتدایی هوشمند شهر تبریز هنگام تولید محتوای الکترونیکی با استفاده از منابع آموزشی موجود در وب جهت تدریس در کلاس با آنها مواجه هستند. روش تحقیق پدیدارشناسی و نمونه مورد بررسی، معلمان مدارس هوشمند ابتدایی شهر تبریز به تعداد15 نفر می‌باشند . جهت تجزیه و تحلیل داده‌ها از کدگذاری گلاسر و استراوس استفاده شده است. بمنظور کسب روایی و پایایی از روش بازبینی و تطبیق مکرر و متوالی داده‌ها استفاده شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که معلمان مدارس هوشمند در ارتباط با تولید محتوا با دو نوع چالش مهم مواجهند. خنیفر و غفرانی (1399) در پژوهشی به بررسی "تحول دیجیتال در فرایند یاددهی-یادگیری: سنجش صلاحیت دیجیتال دانشجومعلمان" پرداختند. نتایج پژوهش نشان داد از دیدگاه دانشجومعلمان کامپیوترها و موتورهای جست‌وجو بیشترین سودمندی و موک‌ها و نرم‌افزارهای مدیریت منابع کمترین سودمندی را در فرایند یاددهی- یادگیری دارند. تعداد شایان توجهی از دانشجومعلمان با برخی ابزارهای مورد سؤال آشنایی ندارند. دانشجومعلمان بیشترین میزان مهارت خود را در به‌کارگیری پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی و کمترین میزان مهارت خود را در کاربست نرم‌افزارهای آماری و نرم‌افزارهای مدیریت منابع اعلام کرده‌اند. در پایان، راهکارهایی برای ارتقای صلاحیت دیجیتال معلمان آینده پیشنهاد شد.
محمودی و همکاران (1399)، در پژوهشی به "بررسی نرم افزارهای تولید محتوا در دوره ابتدایی" پرداختند. پژوهش حاضر، که با روش کتابخانه ای گردآوری و تدوین شده است مهمترین اصول و معیارها و مسیر تهیه و تولید محتوای الکترونیکی را معرفی می‌کند. یافته‌های این تحقیق نشان داد که درس افزارهاي خودآموز: شبيه سازي فرآيند ياددهي و يادگيري در نرم افزار، درس افزار بوده و اين نوع خاصي از نرم افزار است که هدف و محتواي آن با سرفصل هاي برنامه ي درسي ملي و سطوح نظام آموزشي رسمي مطابقت دارد.
اشعری، خوشکلام و خوشروئی (۱۳۹۶) در پژوهشی به بررسی میزان آشنایی معلمان فارغ التحصیل از مراکز تربیت معلم با شبکه اینترنت و کاربرد آن در تدریس پرداختند. مهم ترین دلایل استفاده معلمان از وب را سرعت و دقت بالای اینترنت، ارزان بودن، فراوان و متنوع بودن اطلاعات و مهم ترین معایب آن را مشکل یافتن اطلاعات درست، وجود اطلاعات زیاد، صرف وقت زیاد در دانلود ذکر کرده اند. عمار13 و همکاران (2020) در پژوهشی نتیجه گرفتند که ویژگیهای معلم مورد بررسی، پذیرش معلم از آموزش‌های قرن بیست و یکم را پیش بینی می‌کند. گارزون14 و همکاران (2020) در پژوهشی نتیجه گرفتند که توسعه صلاحیت تدریس دیجیتال همچنان یک چالش برای سیستم آموزشی است که باید به آن پرداخته شود، و همچنان یک موضوع کلیدی در آموزش معلمان فعلی خواهد بود، زیرا در واقع یک ستون اساسی برای ارتقای یک روش جدید تدریس، که تنها راه برای توسعه چشم انداز نوآوری تدریس منطقه ای است.
عالی15 (2019) در پژوهشی به بررسی "نمایه شایستگی معلم دیجیتال و آنلاین در آموزش آینده" پرداختند. این مطالعه با شناسایی نیروهایی که آموزش را شکل می‌دهند و یک نمایه شایستگی برای معلم دیجیتال آینده ایجاد می‌کنند، کمک قابل توجهی به آموزش آینده می‌کند. این تحقیق گروه‌های متمرکز و مصاحبه‌هایی با کارشناسان آموزش از شش کشور برای شناسایی نیروهای شکل‌دهنده آموزش در آینده و شایستگی‌های مورد نیاز معلم دیجیتال برای عملکرد مؤثر انجام داد. نمایه شایستگی برای معلم دیجیتال (CPDT) می‌تواند برای آموزش و جهت دهی معلم دیجیتال آینده استفاده شود. اسکیودرو16 و همکاران (2018)، در پژوهشی به "بررسی فناوری اطلاعات و ارتباطات در آموزش مداوم معلمان اسپانیایی" پرداخته است. در این مطالعه مروری بر تحقیقات انجام شده در آموزش مداوم مربوط به شایستگی دیجیتال، در مقایسه با یک پرسشنامه موقت برای معلمان ارائه می‌دهد. این پرسشنامه شامل کلیدهایی برای تنظیم آموزش معلمان و توسعه حرفه ای با نیازهای آموزشی (دیجیتال) است. بر اساس سه سطح تحلیل: سطح خرد (ادغام درسی و آموزشی فناوری اطلاعات و ارتباطات)، سطح میانی (رشد حرفه‌ای معلمان و مدارس) و سطح کلان (سیاست‌های آموزشی)» نیازهای معلمان در زمینه‌های دیجیتالی دسته بندی شده است. گرتا17 و همکاران (2018) در پژوهشی به بررسی "شایستگی دیجیتال حرفه ای معلمان جدید و پیامدها برای آموزش معلمان کشور نروژ" پرداختند. این مطالعه به بررسی چگونگی آمادگی معلمان جدید واجد شرایط برای استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) در آموزش اولیه معلمان خود می‌پردازد. یافته‌های این پژوهش نشان داد که آموزش مستمر برای بررسی کیفیت معلمان تازه استخدام شده و کمک به طور خاص در توسعه شایستگی‌های دیجیتالی و توسعه خودکارآمدی فناوری اطلاعات و ارتباطات معلمان تازه استخدام شده لازم است.
با در نظر گرفتن مطالب فوق، جستجو در بین پیشینه‌های مرتبط با موضوع تحقیق حاضر توسط پژوهشگران این تحقیق نشان می‌دهد که تا کنون تحقیقی در خصوص ارائه الگوی آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر تحقیقی در داخلش کشور صورت گرفته نگرفته است، لذا هدف اصلی این پژوهش، طراحی و اعتبارسنجی الگوی آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر میباشد. از این رو هدف اصلی پژوهش حاضر مدل پارادایمی آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان (مطالعه موردی معلمان مدارس ابتدایی استان بوشهر) است.
روش
روش پژوهش حاضر کیفی و بر اساس نظریه داده بنیاد و از نظر هدف کاربردی بود. جامعه آماری در این تحقیق شامل خبرگان علوم تربیتی شهر بوشهر بودند که بر اساس روش نمونه‌گیری هدفمند تعداد 40 نفر بر اساس قاعده اشباع نظری برای شرکت در پانل دلفی انتخاب شدند. ملاک‌های انتخاب این افراد، تألیفات مرتبط با آموزش مجازی و الکترونیکی، عضویت درهیئت علمی یکی از دانشگاه‌های کشور و میل به شرکت در پژوهش بوده است. ابزار پژوهش پرسشنامه نیمه ساختاریافته بود که بر اساس میدان پژوهش پرسشنامه تعدیل شد. همچنین برای اعتبار از روایی صوری و پایایی نیز با ضریب توافق بین کدگذاران انجام شد که میزان این ضریب 81/0 حاصل شد. برای تحلیل داده ها نیز از روش کدگذاری باز، محوری وانتخابی استفاده شد.
یافته‌ها
در جدول(1) برخی از معیارهای شرکت کنندگان در پزوهش ارائه شده است.
جدول1. مشارکتکنندگان در تحقیق کیفی
ردیف | جنسیت | سن | تحصیلات | رشته تحصیلی | تجربه کاری مرتبط |
خبره 1 | مرد | 44 | دکتری | آموزش و بهسازی منابع انسانی | 12 |
خبره 2 | زن | 38 | دکتری | آموزش و بهسازی منابع انسانی | 10 |
خبره 3 | زن | 44 | دکتری | فناوری اطلاعات و ارتباطات | 8 |
خبره 4 | مرد | 49 | دانشجوی دکتری | مدیریت آموزشی | 13 |
خبره 5 | مرد | 51 | دکتری | برنامه ریزی آموزشی | 19 |
خبره 6 | زن | 46 | دکتری | آموزش و بهسازی منابع انسانی | 13 |
خبره 7 | مرد | 39 | دانشجوی دوره دکتری | مدیریت منابع انسانی | 10 |
خبره 8 | مرد | 50 | دکتری | آموزش و بهسازی منابع انسانی | 22 |
خبره 9 | زن | 39 | دکتری | مدیریت آموزشی | 8 |
خبره 10 | مرد | 37 | کارشناسی ارشد | آموزش و بهسازی منابع انسانی | 6 |
خبره 11 | زن | 52 | دکتری | مدیریت منابع انسانی | 15 |
خبره 12 | مرد | 60 | کارشناسی ارشد | فناوری اطلاعات و ارتباطات | 9 |
خبره 13 | مرد | 47 | دکتری | مدیریت آموزشی | 15 |
خبره 14 | مرد | 56 | کارشناسی ارشد | برنامه ریزی آموزشی | 22 |
خبره 15 | زن | 48 | کارشناسی ارشد | مدیریت منابع انسانی | 20 |
سوال(1): «عوامل علی و تأثیرگذار بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر کدامند؟»
در این مرحله برای تعیین شرایط علی موثر بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر ، کد گذاری باز انجام شد. کد گذاری باز بدین صورت میباشد که متن پاسخ پاسخگویان در این پژوهش در خصوص این سوال که « به نظر شما چه عوامل علی بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر تاثیرگذار میباشد؟» مورد بررسی قرار گرفت. گزینش این مطالب با توجه مهمترین پاسخ پاسخگویان بود که شامل حدود 32 متن بوده است. در ذیل جدول کد گذاری باز در جدول (2) مشاهده می‌شود.
شناسه | کدهای باز | مفهوم کد |
1 | همکاری فراگیران (معلمان) با یکدیگر، همکاری در بین فراگیران و مربیان، ایجاد همکاری بیشتر باتوجه‌به توانایی ایجاد اسناد مشترک با دیگران می‌تواند باعث بهبود کیفیت آموزش معلمان برای تولید محتوای الکترونیکی شود. | تأکید بر یادگیری مشارکتی (همکاری و تعامل) |
2 | معلمان در فرایند اموزش می‌توانند با یکدیگر تعامل و همکاری داشته باشند و دانش خود را با دیگر معلمان به اشتراک بگذارند. باید موانم برقراری ارتباط بین معلمان برطرف گردد. | رفع موانع برقراری ارتباط |
3 | روش‌های یادگیری تعامل مؤثر می‌توانند به بهبود مهارت درک مطلب کمک کنند. این روش‌های یادگیری به افراد کمک می‌کنند تا مادام‌العمر یادگیرنده باشند. یادگیری باید از طریق تعامل دوسویه معلمان و مدرسان با تاکید بر رویکرد تعاملی و سنتی به یک طرف صورت گیرد | آشنایی یادگیرندگان با روش‌های تعامل مؤثر |
4 | فراگیران در دروه‌های اموزشی تولید محتوا باید دارای علاقه و انگیزه برای شرکت در فعالیت‌ها آموزشی، تمرینی و ... در محیط آموزش باشند. | داشتن علاقه و انگیزه برای شرکت در فعالیت‌ها و ... در محیط آموزش از راه دور |
5 | باید در دروه‌های آموزشی، فعالیت هایی برای معلمان در نظر گرفته شود و این قابلیت برای معلمان فراهم شود که به صورت برخط و نابرخط به فعالیتهای تعیین شده جواب دهند. | توانایی پاسخگویی به‌صورت برخط و نا برخط به فعالیتهای واگذار شده |
6 | باید برای آموزش معلمان سرفصل‌های آموزشی در نظر گرفته شود که این محتوا باید بر اساس چارچوب‌های تحلیل آزمون تولید محتوای الکترونیکی باشد و قابلیت آزمون پذیری داشته باشد | طراحی محتوای دروس و آزمون‌پذیری بر اساس اهداف تعیین‌شده |
7 | در آموزش تولید محتوای الکترونیکی معلمان باید همواره از منابع و مطالب با کیفیت و جدید و بروز استفاده گردد تا معلمان بتوانند دانش و مهارت لازم برای تولید محتوای با کیفیت را کسب نمایند. محتوای آموزشی باید زمینه به کار بستن آموخته‌ها و کسب تجارب علمی در موقعیت‌های واقعی را برای معلمان فراهم کند | تأکید بر محتوای باکیفیت و معتبر و رقابتی و تحقیقی |
8 | باید برای معلمان منابع اطلاعاتی از جمله منابع خواندنی در نظر گرفته شود و این منابع به صورت کتب چاپی و یا مطالب دیگر در اختیار آنها قرار گیرد | منابع خواندنی |
9 | مسلماً یکی از مهمترین عواملی که می‌تواند نقش پر رنگی در بهبود آموزش معلمان برای تولید موتور الکتریکی داشته باشد طراحی سامانه‌های تولید محتوا و آشنایی معلمان با این سامانه و کارکردهای آن است | طراحی سامانه‌های تولید محتوا |
10 | میتوان فایل‌های فایل‌های صوتی و تصویری بعنوان مکمل‌های منابع آموزشی در اختیار معلمانی که تحت آموزش برای تولید محتوای الکترونیکی قرار گرفته‌اند قرار گیرد تا از این طریق میزان سواد معلمان برای بهبود مهارت‌های آنها در تولید محتوای الکترونیکی افزایش کند | فایل‌های صوتی و تصویری |
11 | معلمان برای درک بهتر آموزش نیاز به منابع اطلاعاتی مختلف دارند که یکی از این منابع اطلاعاتی اسلایدها و جزوات درسی هست که مدرس این دوره‌های آموزشی می‌تواند آنها را در اختیار معلمان قرار دارد | اسلایدها و جزوات درسی |
12 | در دوره ای زندگی میکنیم که روز به روز مسائل فناوری اطلاعات و رسانه ای‌ها در حال گسترش میباشد و نیاز حذف که محتوای آموزشی معلمان برای تولید محتوا بر اساس جدیدترین مباحث فناوری و رسانه‌ای به روز رسانی گردد | تدوین محتوا بر اساس اصول طراحی چندرسانه‌ای آموزشی |
13 | میتوان قبل از اجرای دوره‌های آموزشی معلمان اهداف این دوره‌ها به درستی توسط کارشناسان تعیین و تحلیل گردد تا در صورت ضعف احتمالی در هر یک از اهداف تعیین شده نسبت به رفع آن اقدام گردد | تحلیل اهداف |
14 | از طریق اطلاع رسانی در خصوص معلمان و مدرسین که سابقه یا مهارت لازم حوزه تولید محتوا دارند میتوان این افراد را شناسایی و در جهت آموزش معلمان از آنها استفاده نمود | اطلاع‌رسانی و جذب |
15 | همانطور که می‌دانیم هر یک از معلمان دارای مهارت و دانش مختلفی هست که می‌طلبد قبل از برگزاری آموزش، این معلمان در گروه‌های مختلف تقسیم بندی گردد و متناسب با میزان مهارت این معلمان، آموزش‌های لازم برای آنها در نظر گرفته شود | گروه‌بندی یادگیرندگان |
16 | به صورت مستمر باید فراگیر آن که همان معلمان هستند مورد تحلیل و ارزیابی قرار گیرند و متناسب با نیازهای روز آنها مباحث آموزشی برای آنها در نظر گرفته شود | تحلیل یادگیرندگان |
17 | تهیه و تدوین غایت‌های آموزشی بر اساس چارچوب و اصول کلی نظام آموزش کشور برای تعالی و رشد معلمان در آموزش تولید محتوای الکترونیکی می‌تواند باعث افزایش کیفیت دوره‌های آموزشی معلمان گردد | تدوین غایت‌های آموزشی |
18 | در حوزه یادگیری و آموزش استراتژی‌های مختلفی وجود دارد مسلماً تعیین و تحلیل استراتژی‌های یادگیری و یاددهی برای معلمان و مدرسین در دوره‌های آموزشی ضمن خدمت برای تولید محتوای الکترونیکی می‌توانند نقش تاثیر گذاری بر افزایش کیفیت این دوره‌ها داشته باشد | تعیین استراتژی‌های یاددهی-یادگیری |
19 | قبل از اجرای دوره‌های آموزشی معلمان برای تولید محتوای الکترونیکی باید به صورت میدانی و تحت عنوان پذیرش‌های علمی نیازهای معلمان برای تولید محتوای الکترونیکی به درستی تعیین و تشخیص داده شود | ارزیابی نیازهای فراگیران |
20 | رفتار فراگیران و مدرسین در دوره‌های آموزشی برای تولید محتوای الکترونیکی باید به درستی تعیین گردد تا هر یک از این عناصر به رفتار و عملکرد و خود در این دوره‌ها آشنایی پیدا نمایند | تعیین اهداف رفتاری |
21 | باید برای درک بهتر مفاهیم آموزشی توسط فراگیران که همان معلمان هستند برنامه‌های درسی و راهبردهای برای آنها تعیین و تبیین گردد تا از این طریق بتوان اثربخشی دوره‌های آموزشی را افزایش داد | تعیین راهبردهای ارائه برنامه درسی |
22 | استفاده از رسانه‌ها و تجهیزات آموزشی برای اثربخشی بهترین دوره‌های آموزش ضمن خدمت معلمان می‌تواند یکی از عوامل موثر برای افزایش کیفیت این دوره‌ها باشد و می‌طلبد که تسهیلات و زیرساخت‌های لازم برای بهبود این عوامل در نظر گرفته شود | تعیین رسانه و مواد آموزشی |
23 | مکان تعیین شده برای آموزش معلمان از عوامل مهمی میباشد که می‌تواند بر اثربخشی دوره‌های آموزش معلم نداشته باشد همچنین باید به مبحث زمان اجرای این آموزش‌ها نیز توجه کافی نداشته باشیم زیرا معلمان نباید در زمان هایی که مشغول به کار هستند برای آموزش به کار گرفته شوند | تعیین زمان و مکان آموزشی |
سوال(2) : «عوامل مداخله‌گر موثر بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر کدامند؟»
در این مرحله برای تعیین شرایط مداخله گر موثر بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر ، کد گذاری باز انجام شد. کد گذاری باز بدین صورت میباشد که متن پاسخ پاسخگویان در این پژوهش در خصوص این سوال که «به نظر شما، عوامل مداخلگر موثر بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر کدامند؟» مورد بررسی قرار گرفت. گزینش این مطالب با توجه مهمترین پاسخ پاسخگویان بود که شامل حدود 25 متن بوده است. در ذیل جدول کد گذاری باز در جدول (4-5) مشاهده می‌شود.
شناسه | کدهای باز | مفهوم کد |
1 | در دوره‌های آموزش ضمن خدمت، عملكرد معلمان به صورت مستمر، پویا ودورهای مورد ارزیابی قرارگیرد. | ارزیابی فراگیران |
2 | در دوره‌های آموزش ضمن خدمت، مدرسان و معلمان هر دو در فرآیند ارزشیابی مشارکت داشته باشند. | مشاکرت مدرسان و معلمان در فرایند اررزشیابی |
3 | ارزشیابی‌های انجام شده، در فضایی دور از اضطراب و استرس صورت گیرند و علاوه بر ارزشابی در خصوص نتایج آموزش، محیط یادگیری بر اساس نظرات فراگیران مورد ارزیابی قرار گیرد. | ارزشیابی از محیط یادگیری و آموزش |
4 | ارزشیابی‌های صورت گرفته در دوره‌های ضمن خدمت، زمینه اصلاح برنامه‌های ضمن خدمت را فراهم سازند. | ارائه بازخورد و اصلاح |
5 | ارزشیابی‌های انجام شده در دوره‌های ضمن خدمت، توان خود ارزیابی را در فراگیران ایجاد نمایند. | توان خود ارزیابی در فراگیران |
6 | در ارزشیابی‌های ضمن خدمت، از روش‌های مختلف متناسب با اهداف استفاده شود. ارزشیابی با استفاده از داده‌های کمی و کیفی یا ترکیبی از آنها انجام شود. | روش‌های ارزشیابی |
7 | در دوره‌های ضمن خدمت از ارزشیابی فرایند محور بهره گرفته شود. | ارزشیابی فرایندمحور |
8 | یافته‌های معلمان از دوره‌های ضمن خدمت، براساس اهداف هر دوره توسط معاون آموزشی و سرگروه‌های آموزشی مورد نظارت قرار گیرند | ارزیابی یادگیری |
9 | راهبردهای یاددهی- یادگیری باید زمینه ساز رشد مدرسان و معلمان گردد. | رشد مدرسان و معلمان |
10 | راهبردهای یاددهی-یادگیری در دوره‌های آموزش ضمن خدمت، باید زمینه ساز بروز روحیه خلاقیت و نوآوری در معلمان گردد. | ایجاد روحیه خلاقیت و نوآوری |
11 | جریان یاددهی – یادگیری در دوره‌های آموزشی، باید زمینه ساز کسب مهارت‌های ارتباطی (از طریق فعالیتهای مشارکتی و گروهی) در معلمان شود. | مهارت‌های ارتباطی |
12 | فعالیتهای یادگیری باید به گونه ای باشد که رابطه مسئولیت و احترام متقابل بین مدرسان و معلمان برقرار گردد. | مسئولیت و احترام متقابل بین مدرسان و معلمان |
13 | راهبردهای یاددهی- یادگیری به کار گرفته شده در دوره‌های ضمن خدمت، باید توسط نهادی ویژه مورد مراقبت و نظارت حقوقی قرار گیرد و مدرسان در قبال نتایج دوره‌ها پاسخگو باشند. | مراقبت و نظارت حقوقی راهبردهای یاددهی-یادگیری |
14 | راهبردهای به کار گرفته شده در یاددهی- یادگیری، باید به گونه ای باشد که به آزادی و فرصت تصمیمگیری مربیان در تعامل با محیط یادگیری توجه شود. | توجه به آزادی و فرصت تصمیمگیری مربیان |
15 | باید راهبردهای یاددهی – یادگیری به کار گرفته شده در دوره ها، توان استدلال کردن نه تحمیل کردن نظرات را به معلمان آموزش دهد. | توان استدلال کردن نظرات |
16 | در جریان یادگیری باید فرصت هایی به منظور فراهم آوردن امكان کسب تجارب عملی مختلف، به منظور پرورش مهارت ها، باورها و گرایش هایی که زمینه ساز عمل و تداوم عمل فرد در آینده برای دستیابی به هویت یكپارچه است، لحاظ گردد. | فراهم آوردن امكان کسب تجارب عملی مختلف |
17 | مدرسان باید راهبردهای یاددهی – یادگیری را به کار برند که توان تحمل، گفتگو و سعه صدر در قبال نظرات و پیشنهادها را در معلمان تقویت نماید. | توان تحمل، گفتگو و سعه صدر در قبال نظرات و پیشنهادها |
18 | راهبردهای یاددهی- یادگیری باید، زمینه ساز پرورش تخیل و قوه خیال در معلمان باشد. | زمینه ساز پرورش تخیل و قوه خیال |
19 | در انتخاب راهبردهای یاددهی – یادگیری باید به جای تاکید بر برنامه‌های اجباری و از پیش تعیین شده، به نظرات خود معلمان و تفاوت‌های فردی آنها توجه گردد. | توجه به نظرات خود معلمان و تفاوت‌های فردی |
20 | راهبردهای یاددهی – یادگیری به کارگرفته شده باید، توان روبه رو شدن با نیازها و چالش‌های واقعی کلاس درس و محیط آموزشی در حال و آینده را در معلمان ایجاد نماید. | توجه به نیازها و چالش‌های واقعی کلاس درس در حال و آینده |
سوال3: «عوامل زمینه ای موثر بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر کدامند؟»
در این مرحله برای تعیین شرایط زمینه ای موثر بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر ، کد گذاری باز انجام شد. کد گذاری باز بدین صورت میباشد که متن پاسخ پاسخگویان در این پژوهش در خصوص این سوال که «عوامل زمینه ای موثر بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر کدامند؟» مورد بررسی قرار گرفت. گزینش این مطالب با توجه مهمترین پاسخ پاسخگویان بود که شامل حدود 19 متن بوده است. در ذیل جدول کد گذاری باز در جدول(4) مشاهده می‌شود.
شناسه | کدهای باز | مفهوم کد |
1 | برای تداوم و استمرار آموزش معلمان و اثربخشی بهتر به طرح دوره‌های آموزشی تولید محتوا باید بعد از اتمام دوره‌های آموزشی خدمات وب محور و الکترونیکی برای معلمان همچنان ادامه پیدا کند تا یادگیری به صورت مستمر در جریان باشد | ارائه خدمات وب محور و الکترونیکی |
2 | به نظر بنده باید سایت اینترنتی در حوزه تولید محتوای الکترونیکی طراحی گردد که در این سایت قابلیت‌های مهم و دسترسی‌های دسترسی‌های علمی به معلمان برای تولید محتوای الکترونیکی ارائه دهد | طراحی سایت |
3 | در سایت اینترنتی ایجاد شده برای تولید محتوا میتوان بخشی را به نگهداری از محتوای الکترونیکی تولید شده توسط معلمان دیگر اختصاص داد و این بخش به صورت اشتراکی بین معلمان در نظر گرفته شود تا معلمان بتوانند از محتوای الکترونیکی معلمانی که دیگر استفاده و کمک می‌نماید | نگهداری محتوای الکترونیکی |
4 | خوب مطمئنم تولید محتوای الکترونیکی نیازمند یکسری ابزار و امکانات است که در وهله اول بسترهای نرم افزاری و سخت افزاری از ارکان اصلی این مبحث میباشد معلمان برای تولید محتوای الکترونیکی با کیفیت باید به بسترهای نرم افزاری و سخت افزاری دسترسی داشته باشند. | طراحی اولیه بسترهای نرم‌افزاری و سخت‌افزاری |
5 | مباحث تولید محتوای الکترونیکی با مباحث فناوری اطلاعات نزدیکی بسیاری دارد و از این طریق باید زیرساخت‌های اینترنتی در جهت افزایش سرعت بارگذاری و همچنین بهبود پهنای با آن برای افزایش عملکرد سرعت در فضای مجازی برای معلمان ایجاد شود | سرعت بارگذاری و پهنای باند |
6 | میتوان از طریق ایجاد رابطه‌ای مطلوب بین ابزارهای مختلف و دسترسی‌های مختلف و معلمان به امکانات تولید محتوای الکترونیکی زمینه بهبود تولید محتوای الکترونیکی توسط مردم را فراهم کرد. | طراحی رابط‌ها |
7 | خوب مسلماً زش معلمان فقط در مرحله اجرا نیست و باید بعد از آموزش پشتیبانی‌های لازم برای معلمان در نظر گرفته شود این پشتیبانی‌ها می‌تواند به صورت آنلاین برای کمک به معلمان جهت افزایش مهارت‌ها و تنظیم آموخت گاه آموخته‌های قبلی آنها از آموزش در نظر گرفته شود | پشتیبانی آنلاین |
8 | معلمان برای تولید محتوای الکترونیکی بعد از آموزش‌های انجام شده باید همزمان شروع به تمرین و فعالیت در حوزه آموخته‌های خود نمایند این تمرین و فعالیت نیازمند دسترسی معلمان به اینترنت پرسرعت و با توجه به شرایط اقتصادی باید بسته‌های کم هزینه در نظر گرفته شود | وجود اینترنت پرسرعت و کم هزینه |
9 | معلمان در دوره‌های آموزشی اجرا شده برای تولید محتوای الکترونیکی باید با نرم افزارهای آموزشی مناسب با تولید محتوا تمرین نمایند و تسلط کافی برای تولید محتوا با کار کردن با این نرم افزارها را به دست بیاورند این نرم افزارها مطمئنم باعث افزایش کارایی معلمان در تولید محتوای الکترونیک خواهد شد. | نرم‌افزارهای آموزشی مناسب |
10 | برای اطلاع رسانی در خصوص دوره‌های آموزش موتور الکترونیکی میتوان از مراکز برخط استفاده کرد و زمینه‌های لازم در همین مکان‌ها را برای ثبت نام فراگیران فراهم کرد تا فراگیران با شرایطی راحت و سریع امکان ثبت نام در دوره‌ها برای آنها فراهم گردد که این خود انگیزه‌ای برای شرکت هرچه بیشتر فراگیران در این دوره‌ها میباشد | وجود مرکز برخط برای پذیرش و ثبت‌نام یادگیرندگان |
11 | معلمانی که از لحاظ سواد فناوری اطلاعات ارتباطات درسته در سطح بالایی قرار دارند مسلماً با شرکت در این دوره‌ها برای آنها جذابیت بیشتری خواهد داشت و امکان یادگیری و انتقال مفاهیم برای آنها راحت‌تر خواهد بود که این بازی افزایش کیفیت دوره‌های آموزش خواهد شد | سواد فناوری اطلاعات و ارتباطات معلمان |
12 | تحصیلات فراگیران یا همان معلمان در اثربخشی دوره‌های آموزش تولید محتوا تاثیر خاصی دارد. معلمانی که دارای تحصیلات بالاتر می‌باشند میزان سواد آنها در مواضع مربوط به فناوری اطلاعات و تکنولوژی‌های جدید برای تولید محتوا احتمالاً بیشتر از معلمان با تسهیلات پایین است و به نظر بنده تحصیلات معلمان یعنی معلمان با تسهیلات بالا می‌تواند باعث افزایش اثربخشی دوره‌های آموزش تولید محتوا شود | تحصیلات معلمان |
13 | برخی فراگیران و معلمان در رشته‌های تحصیلی مرتبط با تولید محتوا از جمله رشته‌های فناوری اطلاعات تحصیلاتی دارند که این تحصیلات می‌تواند به آنها کمک فراوانی در مواضع تولید محتوا کند این تحصیلات همچنین باعث می‌شود که معلمان در دوره‌های آموزش تولید محتوا یادگیری مطلوب تری نسبت به معلمان دیگر رشته‌ها داشته باشند | رشته تحصیلی معلمان |
14 | در جاهایی که معلمان با تجربه و با سابقه مورد آموزش قرار میگیرند میتوان انتظار داشت که به واسطه میزان تجربه و سابقه کاری که معلمان در حوزه تولید محتوا دارند در دوره‌های آموزشی نتایج ارزشمندتری کسب نماییم و معلمان مطالب به روزی را کسب کنند و که باعث عملکرد مطلوب آنها در تولید محتوای الکترونیکی می‌شود | سابقه معلمان |
15 | اگر قبل از اجرای این دوره‌ها فراگیران و یا معلمان در دوره‌های مشاهده باز دوره‌های تولید محتوا شرکت کرده باشند اثربخشی این دوره‌ها بیشتر خواهد شد زیرا معلمان از قبل یک سابقه و پیشینه در ذهن خود در خصوص تولید محتوای الکترونیکی دارند و با شرکت در دوره‌های آموزش تولید محتوا الکترونیکی این یافته‌ها بیشتر می‌شود که مسلمان بر عملکرد آتی آنها در حوزه تولید محتوا تاثیر بیشتر دارد | سابقه شرکت معلمان در دوره‌های مشابه |
19 | وقتی معلمان در دوره‌های آموزش تولید محتوا شرکت می‌کنند اگر نگرش معلمان و دید آنها نسبت به فناوری اطلاعات و تولید محتوا مثبت باشد با اشتیاق و انرژی بیشتری در این دوره‌ها شرکت می‌کنند که باعث می‌شود تمرکز بیشتری بر یادگیری مطالب دوره‌های آموزشی داشته باشند و در نهایت این تمرکز واسه افزایش یادگیری آنها در حوزه تولید محتوای الکترونیکی می‌گردد | نگرش معلمان به فناوری اطلاعات |
همانطوری که یافته‌های جدول فوق نشان می‌دهد، در مرحله اول کدگذاری، 19 مفهوم اولیه از بررسی متن مصاحبه‌های صورت گرفته در خصوص شرایط زمینه ای موثر بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر تعیین گردید. بعد از اینکه مفاهیم در کد گذاری باز مشخص شد. نوبت به کدگذاری محوری شرایط زمینه ای موثر بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر فرا رسید. در این مرحله برحسب ارتباط درونی بین مفاهیم، مقوله محوری شناسایی شد و سایر مفاهیم ذیل مقوله محوری قرار گرفت. در جدول شماره (4-9) مقوله‌های محوری نشان داده شده اند.
مقولات | مفاهیم |
تعیین سرفصل‌های تولید محتوا در کتاب‌های آموزشی فرهنگیان | آموزش فرهنگیان-استفاده از منابع کتابخانه ای-تدوین کتب تولید محتوا برای فرهنگیان- |
ایجاد انگیزه در معلمان | مشوق‌های مالی-قدردانی از معلمان فعال-پاداش نقدی به معلمان فعال- تقویت باور و نگرش معلمان به استفاده فناوری در آموزش-مشارکت در برنامه ریزی‌ها و هدف گذاری ها |
برگزاری دوره‌های متوالی ضمن خدمت | دورهای ضمن خدمت-استمرار دوره ها-پیگیری نتایج دوره ها- |
بهبود زیرساخت‌های فنی | طراحی نرم افزارهای تولید محتوا-معرفی سایت‌های تولید محتوا-تقویت زیرساخت فنی مدارس-تسهیلات برای معلمان-ساخت سایت‌های علمی-نوآوری در ابزارهای فنی |
استفاده از مدرسین با سواد و باتجربه | مهارت مدرسین-اساتید با تجربه-جذب مدرسین باسواد-تخصص و سابقه-تعهد-انگیزه-توانایی مدیریتی |
آموزش در زمان و مکان مناسب | مکان آموزش-زمان آموزش-دسترسی معلمان به مکان آموزش-تعیین زمان آموزش متناسب با شرایط معلمان-فضای آموزشی- |
در این تحقیق در مرحله کدگذاری انتخابی، با توجه به مراحل قبلی، داده‌های سازماندهی شده در قالب مؤلفه‌های گوناگون و در ابعاد محدودتری دسته بندی شدند. به طوریکه وجوه مشترک مؤلفه‌های سرآمده از مرحله قبلی، شناسایی شده، و با توجه به اشتراکات آنها در دسته بندی کلی تر ومحدود تری سازمان دهی شدند. با وجود این، تعداد این ابعاد به 6 مورد رسید. در جدول (4-13) نگاره ای از مرحله کدگذاری انتخابی، نمایش داده شده است.
مقوله انتخابی | مقولات |
راهکارهای موثر جهت کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر | تعیین سرفصل‌های تولید محتوا در کتاب‌های آموزشی فرهنگیان |
ایجاد انگیزه در معلمان | |
برگزاری دوره‌های متوالی ضمن خدمت | |
بهبود زیرساخت‌های فنی | |
استفاده از مدرسین با سواد و باتجربه | |
آموزش در زمان و مکان مناسب |
همانطوری که یافته‌های جدول فوق نشان می‌دهد، راهکارهای موثر جهت کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر در 6 مقوله از جمله1-تعیین سرفصل‌های تولید محتوا در کتاب‌های آموزشی فرهنگیان2-ایجاد انگیزه در معلمان3-برگزاری دوره‌های متوالی ضمن خدمت4-بهبود زیرساخت‌های فنی5-استفاده از مدرسین با سواد و باتجربه6-آموزش در زمان و مکان مناسب شناسایی گردید.
[1] Maria
[2] Gaskell
[3] Ally & Tsinakos
[4] Dyer
[5] Mitra
[6] Chai & Kong
[7] Popenici & Kerr
[8] Srinivasan
[9] Kong
[10] Halterbran
[11] Inverso
[12] Patterson
[13] Omare
[14] Garzón
[15] Ally
[16] Escudero
[17] Greta
شکل1. مدل پارادیمی الگوی اولیه کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس بر اساس نظریه داده بنیاد
هدف از این پژوهش ارائه مدل پارادایمی الگوی آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر بود. بر اساس یافته‌های این پژوهش، شرایط علی موثر بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر در 4 مقوله 1-محیط یادگیری (تأکید بر یادگیری مشارکتی (همکاری و تعامل)-رفع موانع برقراری ارتباط-آشنایی یادگیرندگان با روش‌های تعامل مؤثر-داشتن علاقه و انگیزه برای شرکت در فعالیت‌ها و ... در محیط آموزش از راه دور-توانایی پاسخگویی به‌صورت برخط و نا برخط به فعالیتهای واگذار شده) 2-تدوین محتوا (طراحی محتوای دروس و آزمون‌پذیری بر اساس اهداف تعیین‌شده-تأکید بر محتوای باکیفیت و معتبر و رقابتی و تحقیقی-منابع خواندنی-طراحی سامانه‌های تولید محتوا-فایل‌های صوتی و تصویری-اسلایدها و جزوات درسیتدوین محتوا بر اساس اصول طراحی چندرسانه‌ای آموزشی) 3-برنامه ریزی (تحلیل اهداف-اطلاع‌رسانی و جذب-گروه‌بندی یادگیرندگان-تحلیل یادگیرندگان-تدوین غایت‌های آموزشی-تعیین استراتژی‌های یاددهی-یادگیری- ارزیابی نیازهای فراگیران-تعیین اهداف رفتاری- تعیین راهبردهای ارائه برنامه درسی-تعیین رسانه و مواد آموزشی-تعیین زمان و مکان آموزشی-طراحی تعامل-بررسی سبک‌های یادگیرندگان-بررسی رفتار ورودی اساتید در خصوص یادگیری الکترونیکی) 4-اجرا و پشتیبانی (هدف گذاری آموزشی-نیروی انسانی ماهر-مدرسین با سواد-برگزاری دوره‌های آموزش متوالی-مهارت‌های مدرسین دوره‌های آموزشی-اجباری کردن شرکت در دوره‌ها برای فراگیران) شناسایی شد.
یافته‌های حاصل از نتایج این فرضیه با یافته‌های احمدی (1400)، عباسی و همکاران (1399)، رزاقی و هاشمی (1396)، هراستینسکی (2021)،همسو و سازگار میباشد. اولین شاخص شناسایی شده خصوص عوامل علی و تأثیرگذار بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر، محیط یادگیری بوده است. محیط همواره از مهمترین عواملی است که در یادگیری و آمـوزش نقـش بسزایی دارد. از جمله محیط‌هـایی که به سادگی و سرعت به ذهن می‌رسند، محیط فیزیکی و عوامل آن است. طبیعـی است هـرچه امکانات آموزشی برای فرد بیشتر فراهم شود، یادگیری بهتر صورت خواهد گرفت. در مراکز آموزشی که فضای مناسب، کتابخانه و منابع گـوناگـون علمی دارد، یادگیری معلمان، در مقایسه با یادگیـری معلمان مراکز آموزشی که فضای مناسب ندارد و در آن جز کتاب درسی منابع دیگری یافت نمی‌شود، بسیار متفاوت خواهد بود (کامل نیا، 1393). با این همه، محیط یادگیری به فضای فیزیکی و امکانات محدود نیست. برای مثال، محیط عاطفی نیز اهمیت بسیاری دارد. رابطه معلم و شاگرد و رابطه یادگیرندگان با هم همگی می‌توانند در میزان یادگیری یادگیرندگان مؤثر باشند و سهم بسیاری نیز در این باره داشته باشند. در نهایت بیان گفت که در صورت ناهماهنگ بودن محیط با انتظارات فرد، حس دافعه و نبود علاقـه به یادگیـری قوت می‌گیرد. با این همه، محیط یادگیری تنها به بخش فیزیکی محدود نیست و محیط‌های عاطفی، روانی و اجتماعی نیز در اثرگذاری بر حال یادگیری جایگاه مهمی دارند.
یکی دیگر از مولفه‌های کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر، تدوین محتوا میباشد. در پژوهش‌هایی مانند درتاج و همکاران (1397)، لستر (2015) و رابومن1 و همکاران (2020) نیز این مؤلفه به عنوان یکی از مؤلفه‌های مهم طراحی آموزش الکترونیکی ذکر شده است. در تبیین این یافته باید گفت محتوا ارتباط نزدیکی با آموزش الکترونیکی دارد. محتوای ارائه شده باید قابلیت پیاده‌سازی در بستر آموزش الکترونیکی را داشته باشد تا کارآمدی این نوع آموزش را ارتقا دهد. آموزش و یادگیری الکترونیکی اگرچه تفاوت‌هایی با آموزش سنتی دارد، با این وجود ویژگیهای محتوا در یادگیری الکترونیکی به گونه‌ای است که آن را از ماهیت محتوا در شیوه رسمی و سنتی متمایز می‌سازد. در یادگیری الکترونیکی محتوا و مطالب یادگیری باید دارای ویژگی‌هایی باشد که در موقعیت‌هایی که یادگیری مستلزم درجات بالایی از خودمحوری و استقلال فراگیر است، مناسب و کارآمد باشد.کیفیت پایین محتوای الکترونیکی منجر به عدم استقبال از این نوع سیستم آموزشی خواهد شد بنابراین این مؤلفه یکی از مهمترین مؤلفه‌های اثرگذار بر آموزش الکترونیکی به‌ویژه در حوزه آموزش معلمان میباشد.
برنامه ریزی، بعنوان سومین عوامل علی و تأثیر گذار بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر تعیین شده است. برنامه ریزی آموزشی راهنمایی است که کمک می‌کند تا اهداف دوره‌های آموزشی به صورت صحیح و درست پیش رود. تهیه‌ی یک برنامه‌ی آموزشی کار دشواری است، اما اگر به‌درستی انجام شود می‌تواند به آماده‌سازی کارمندان برای عملکرد هرچه بهتر کمک شایانی کند. چه در حال آموزش کارمندان جدید باشد و چه در حال آموزش کارمندان ثابت، یافتن نوع مناسب آموزش و روش ارائه‌ی آن مؤلفه‌ی کلیدی موفقیت تمام افراد است. هنگام برنامه ریزی آموزشی باید هدفی نهایی در نظر گرفته شود. این هدف باید شامل مواردی باشد که باید کارآموزان در پایان برنامه‌ی آموزشی یاد بگیرند. این موارد می‌توانند شامل یادگیری یک مهارت، طرح ایمنی یا روشی خاص باشند. اهداف باید در ابتدای دوره به‌وضوح بیان شوند و مرتبط با حرفه باشند. در مرحله برنامه ریزی، کارشناسان آموزش، پس از نیازسنجی آموزشی، منابع موردنیاز برای تحقق برنامه آموزشی را مشخص می‌کنند و منابع مورد نیاز برای اجرای برنامه آموزش، در دو دسته منابع انسانی (شامل کادر اجرایی و کادر آموزشی) و منابع مادی (شامل امکانات آموزشی و هزینه‌های آموزش) تقسیم‌بندی می‌کنند.
در نهایت اجرا و پشتیبانی بعنوان چهارمین عامل از عوامل علی و تأثیر¬گذار بر کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر شناسایی و تعیین گردید. آموزش اثربخش نیازمند توجه، پشتیبانی و تلاش جمعی مدیران و کارکنان سازمانی است و پشتیبانی مدیر یکی از عوامل کلیدي سازمانی است، که اثربخشی آموزش را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پشتیبانی سرپرست بیانگر رفتار سرپرستان به تشویق کارآموزان براي کاربرد دانش، مهارت و نگرش هاي کسب شده از آموزش است و این رفتار حمایتی در هر سه مرحله آموزش قبل، حین و بعد وجود دارد. مدیران می‌توانند تلاش هاي زیردستان شان را براي کسب دانش و مهارت هاي جدید با ایجاد زمان کافی، اختصاص منابع مالی، کاهش حجم کار، تفویض اختیار، مأموریت ویژه، مشارکت و درگیري در تصمیم گیري و ارائه تشویق، تسهیل و پشتیبانی کنند.
ا توجه به یافته‌های این پژوهش، پیشنهاد‌های کاربردی این پژوهش در خصوص راهکارهای مناسب برای کیفیت آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی مدارس ابتدایی استان بوشهر به صورت زیر ارائه شده است:
1. پیشنهاد می‌گردد که پیش از آنکه حضور در دوره‌های آموزشی را به معلمان خود توصیه شود، برای آنها توضیح داده شود که اصولاً چرا آنها باید در این دوره‌ها شرکت کنند، در پایان چه انتظاراتی می‌توانند داشته باشند و سازمان انتظار دارد چه دستاوردهایی حاصل شود.
2. پیشنهاد می‌گردد که دروه‌های آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی بر اساس یک چارچوب و استاندارد و متناسب با نیازسنجی‌های صورت گرفته برگزار گردد.
3. پیشنهاد می‌گردد که منابع کتابخانه ای متنوع و مختلفی برای معلمانی که در دروه‌های آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی شرکت می‌کنند در نظر گرفته شود. همچنین دسترسی معلمان به پایگاه‌های اینترنتی جهت استفاده راحت تر معلمان از منابع موجود فراهم گردد.
4. پیشنهاد می‌گردد که انگیزه و مشوق‌های لازم برای شرکت حداکثری معلمان در دوره‌های آموزش تولید محتوای الکترونیکی برای آماده سازی معلمان جهت تدریس در فضای مجازی در نظر گرفته شود.
5. پیشنهاد می‌گردد از طریق برگزاری مراسمات مختلف از معلمانی که در تولید محتوای الکترونیکی فعالیت خوبی دارند و پیگیر دوره‌های آموزشی بودند و بر اساس مطالب آموزش داده شده در این دوره‌ها اقدام به تولید محتوای الکترونیکی کردند تقدیر و تشکر شود.
1. عدم کنترل سلایق پژوهشگران در پاسخ به سوالات پرسنشامه
2. محدودیت‌های ذاتی پرسشنامه (زیرا ممکن است نتوانسته باشند نگرش دقیق پاسخگو را منعکس نمایند)
منابع
احمدی آذر سنگان زینب، محمدی فائقه، محمودی فیروز (1399). تولید محتوای الکترونیکی با استفاده از منابع آموزشی موجود در وب برای تدریس کلاسی در مدارس هوشمند ابتدایی شهر تبریز : چالشها و راهکارها. نظریه و عمل در برنامه درسی. ۸ (۱۶): ۳۶۴-۳۳۳.
احمدی, لیلا. (1401). واکاوی دغدغه معلمان از آموزش مجازی در دوره متوسطه(یک مطالعه پدیدارشناسانه). رویکردی نو در علوم تربیتی, 4(1), 35-41.
اسمعیلی زاده، وحید. (1395). بررسی آسیب‌های اجتماعی فضای سایبری )اینترنت( در خانواده. فصلنامه علمی- تخصصی دانش انتظامی ایلام، سال پنجم ،شماره 17.
بینش، مریم (1398) محدودیت‌های تولیدمحتوای الکترونیکی در درس ریاضی،چهارمین کنفرانس ملی رویکردهای نوین در آموزش و پژوهش،محمودآباد.
پزشکی مغانلو، معصومه (1397) نقش یادگیری الکترونیکی و کلاس‌های تولید محتوای الکترونیکی برگزار شده در شیوه تدریس معلمان،چهارمین کنفرانس بین المللی علوم انسانی و آموزش و پرورش،تهران.
پورتوکلی, اسما, علی نژاد, مهرانگیز, دانشمند, بدرالسادات. (1399). طراحی الگوی تدوین محتوای الکترونیکی براساس عوامل مؤثر بر رضایتمندی از یادگیری الکترونیکی. فناوری آموزش, 15(1), 119-138.
تقی پور، امیرعباس.(1389). منتخب مقالات روابط عمومی الکترونیک، چاپ اول، تهران: شرکت روابط عمومی و تبلیغات 7 تبلیغ.
جلالی، علی اکبر (1389)، نقشه راه مدارس هوشمند، راهنمای اجرایی، اداره کل آموزش و پرورش استان تهران.
زنگنه, حسین, پورجمشیدی, مریم, ولایتی, الهه, ابوالقاسمی, ابراهیم. (1394). مدیریت بارشناختی در طراحی و تولید محتوای الکترونیکی. فناوری آموزش و یادگیری, 1(4), 105-124.
سراجی، فرهاد، رستمی، معصومه (1395)، مقایسه دبیران مدارس هوشمند و عادی از نظر صلاحیت‌های تدریس مبتنی بر فناوری، نشریه: فناوری آموزش (فناوری و آموزش)، دوره:11، شماره:2، ص 147-156.
سراجی، فرهاد، شهبازی، محمدرضا (1390)، تولید محتوای الکترونیکی: مطالعه موردی مرکز آموزش الکترونیکی علوم و حدیث، نامه آموزش عالی، 4 (13)، 143-165.
سلامی، محمدمهدی.(1392). فرصت‌ها و تهدیدهای فضای مجازی. تهران: مرکز توزیع پیام دیدار.
سمیعی زفرقندی, مرتضی. (1390). روش‌های تکمیل و بهبود نظام ضمن خدمت معلمان. نوآوری‌های آموزشی, 10(3), 151-178.
سمیعیانی، محمد.(1395). تبیین فرصت ها، چالشها و کارکردهای فضای مجازی در ساحت تربیت سیاسی و اجتماعی،ارائه شده در چهارمین کنفرانس مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی.
سیف، علی اکبر (1395)، روانشناسی پرورشی، چاپ هجدهم، تهران، انتشارات آگاه.
شکوهی فرد، طاهره و صادقی، رضیه و خادمی، علی (1396) تولید محتوای الکترونیکی و نقش معلمان در توسعه و گسترش آن در مدارس،همایش علمی پژوهشی استانی راهبردها و راهکارهای ارتقاء کیفیت در آموزش و پرورش،میناب.
صلواتیان،سیاوش.(1396). تأثیر استفاده از شبکه‌های اجتماعی موبایلی در هویت فرهنگی دانشجویان، رسانه و فرهنگ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،سال هفت، شماره 1.
ضرابیان, فروزان. (1397). بررسی تاثیر محتوای الکترونیکی مبتنی بر اصول طراحی چندرسانه‌ای بر یادگیری دروس ریاضی، علوم دانش‌آموزان ششم ابتدایی. پژوهشهای برنامه درسی, 8(2), 48-69.
عاملی، سعیدرضا. (1393) تشریح ویژگیهای فضای مجازی و رسانه‌های آینده، پژوهشهای کاربردی.
عباس نژاد،حسین.(1395). آسیب‌های شبکه‌های اجتماعی در محیط کار و خانواده، ارائه شده در سومین کنفرانس پژوهش در علوم و تکنولوژی.
عباسی, فهیمه, حجازی, الهه, حکیم زاده, رضوان. (1399). تجربه زیسته معلمان دوره ابتدایی از فرصت‌ها و چالش‌های تدریس در شبکه آموزشی دانش‌آموزان (شاد): یک مطالعه پدیدارشناسی. تدریس پژوهی, 8(3), 24-1.
عباسی، م.، و بصیری، ا.، و آزادی، ف. (1397). نقش کاربرد محتوای الکترونیکی در تسهیل, تسریع و تثبیت یادگیری دانش آموزان مدارس ابتدایی. پویش در آموزش علوم انسانی, 4(13 ), 1-11.
نوری، محمدعلی و نخجوانی، رضا (1392) حقوق تجارت الکترونیک، تهران: انتشارات گنج دانش.
نیکخواه, محمد, قنبری, مهدی. (1400). جستاری در برگزاری دوره‌های آموزش ضمن خدمت مجازی فرهنگیان در استان چهارمحال و بختیاری. آموزش پژوهی, 7(25), 17-35.
نیکخواه، نرگس.(1393). تاملی بر رابطه فضای مجازی و هویت جنسیتی مطالعه موردی کاربران اینترنت در شهر کاشان، مطالعات رسانه ای،سال نهم، شماره 27.
والا،الهه.(1394). بررسی میزان آگاهی والدین و میزان اطلاع رسانی به فرزندان در مورد فضای مجازی، آسیب‌های آن و ابزارهای تأمین امنیت در فضای مجازی. ارائه شده در دومین همایش ملی فضای مجازی پاک.
هاشمی, سید احمد. (1398). رابطه نگرش معلمان در خصوص استفاده از محتوای الکترونیکی و فناوری آموزشی با رضایت شغلی معلمان در مدارس متوسطه اول. دوماهنامه علمی - پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت آموزشی, 10(40), 173-187.
یزدان پناه، جواد.(1389). اطلاع رسانی کتاب از طریق رسانه‌های اجتماعی، فصلنامه کتاب مهر، شماره 1.
Ally, M., & Tsinakos, A. (2014). Increasing access through mobile learning. Vancouver, Canada: Commonwealth of Learning.
Ally, Mohamed. (2019). The Digital Teacher in a Mobile and Always-on World. 10.1007/978-981-13-9439-3_13.
Alsaeed, Maha Saad. (2017). Using the Internet in Teaching Algebra to Middle School Students: A Study of Teacher Perspectives and Attitudes. Contemporary Issues in Education Research, 10(2).
Berry, B. (2018). The teachers of 2030: Creating a student-centered profession for the 21st century. Center for Teaching Quality. Retrieved from https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED509721.pdf
Boticki, I., Baksa, J., Seow, P., & Looi, C. K. (2015). Usage of a mobile social learning platform with virtual badges in a primary school. Computers & Education, 86,120–136.
Campbell, C., & Cameron, L. (2016). Scaffolding learning through the use of virtual worlds. In S. Gregory, M. J.W. Lee, B. Dalgarno, & B. Tynan (Eds.), Learning in virtual worlds: Research and applications (pp. 241-259).
Popenici, S.D. & Kerr, S. (2017). Exploring the impact of artificial intelligence on teaching and learning in higher education. Research and Practice in Technology Enhanced Learning, 12(22), 1-13.
Paradigm model of educational management of electronic content production for teacher preparation (case study of elementary school teachers in Bushehr province)
Abstract
The purpose of this research was the paradigm model of electronic content production training to prepare teachers to teach in the virtual space of elementary schools in Bushehr province. The present research method was qualitative and practical in terms of purpose. The statistical population included managers and experts of electronic content production training centers and faculty members of Farhangian universities and professors of the educational management department in Bushehr universities. The sampling method in qualitative approach was non-random (targeted) and in the form of snowball.In order to determine the sample size, considering that the criterion of sample adequacy in qualitative research was theoretical saturation, for this reason interviews were conducted with 15 experts until theoretical saturation. The data collection tool was a semi-structured interview. For data analysis, the method of foundational data theory, coding and analysis was used.The findings showed that the central category of the quality of education is the production of electronic content to prepare teachers to teach in the virtual space, a function of causal conditions (1-learning environment, 2-content editing, 3-planning, 4-implementation and support), background conditions (1-infrastructures technical 2-teachers' basic knowledge and skills) and intervening conditions (1-evaluation 2-educational strategies of the organization).These factors create the conditions for the implementation of actions and interactions (1-determining the topics of content production in educational books of educators 2-creating motivation in teachers 3-holding consecutive courses while serving 4-improving technical infrastructures 5-using educated and experienced teachers 6-training in time and suitable place) provides the consequences (1-1-increasing academic performance 2-creating educational justice 3-increasing the quality of education 4-increasing teacher productivity). And finally, the findings of the confirmatory factor analysis of the quantitative part showed that the presented model has a suitable scientific validity.
Keywords: Electronic content production, teacher training, virtual space
[1] Rabuman
