بررسی تحلیلی تطبیقی اسطوره‌‌های پرواز ( کیکاووس، نمرود، ووئی،ایکاروس و اتنه )

الموضوعات :

محمود رضایی دشت ارژنه ¹ , حمیده پروان ²

1 - دانشگاه شیراز
2 - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه شیراز

تاريخ الإرسال : 15 الجمعة , ذو الحجة, 1437 تاريخ التأكيد : 13 الخميس , محرم, 1441 تاريخ الإصدار : 22 الجمعة , ذو الحجة, 1440

الکلمات المفتاحية: اسطوره پرواز, کیکاووس, نمرود, ووئی, ایکاروس, اتنه,

ملخص المقالة :

پرواز به آسمان یکی از آرزوهای دیرینة بشر بوده که در اسطوره‌ها به زیبایی تبلور یافته است. در این جستار به واکاوی پنج اسطوره (کی‌کاووس در روایات ایرانی، نمرود در روایـات سامی، ووئی در روایـات چینی، ایـکاروس در روایات یونانی و اتنـه در روایات بین النّهرینی) که وجه غالب آن ها پرواز است، پرداخته شده است. هدف اصلی این پژوهش بررسی هم‌گونی ‌های این روایات با یک‌دیگر و پاسخ به این پرسش است که آیا ممکن است هم‌گونی های شگرف برخی از این روایات، دال بر تأثیر و تأثّر برخی ازاین روایات از یک‌دیگر باشد یا کنش برخی از شخصیّت‌های یاد شده به دیگری نسبت داده شده باشد؟ با بررسی این پنج روایت روشن شد که داستان‌های کی‌کاووس، نمرود و اتنه بیش ترین هم‌گونی را با یک‌دیگر دارند و در واقع گویی به سبب هم‌سانی برخی حوادث زمان پادشاهی کی‌کاووس و نمرود، داستان پرواز کی‌کاووس به نمرود نسبت داده شده است؛ هرچند قدمت روایت اتنه، نسبت به دیگر روایات بیش تر و امکان تأثّر دیگر روایات از آن قوی تر است.

المصادر:

-        آذرفرنبغ دادگی. (1378). بندهش، برگردانِ مهرداد بهار، تهران: توس.

-        کتاب مقدس (عهد عتیق و عهد جدید). (1383). ترجمۀ فاضل‌خان همدانی و ویلیام گلن، هنری مرتن، تهران: اساطیر.

-        ابن‌اثیر، علی بن محمد. (1383). الکامل فی التاریخ، ترجمۀ سیّد حسین روحانی، تهران: اساطیر.

-        ارفعی، مجید. (1369). «اِتنه، افسانۀ نخستین پرواز»، فرهنگ، پاییز، ص191.

-        بلعمی، ابوعلی محمّد بن محمّد. (1353). تاریخ بلعمی، تکلمه و ترجمۀ تاریخ طبری تالیف ابوجعفر محمّد بن جریر طبری، تصحیح مرحوم محمّدتقی بهار«ملک الشّعراء»، به کوشش محمّد پروین گنابادی، تهران: کتاب­فروشی زوّار.

-        بیرونی، ابوریحان. ( 1321).آثارالباقیه، تـرجمۀ علی‌اکبر دانا سرشت، تهران: کتاب­خانه خیّام.

-        پورداود، ابراهیم. (2536). یشت‌ها، به کوشش دکتر بهرام فره‌وشی، تهران: دانش‌گاه تهران.

-        ثعالبی نیشابوری، عبدالملک بن محمّد بن اسماعیل. (1368).تاریخ ثعالبی مشهور به غرر اخبار ملوک فرس و سیرهم، ترجمۀ محمّد فضائلی، بی‌جا: نقره.

-    جعفری دهقی، محمود. (1384). «پرواز کی‌کاووس، مقایسۀ گزارش دین­کرد با شاهنامه»، نامة پارسی، سال دهم، شمارة اول. صص13-28.

-        خالقی مطلق، جلال. (1382). سخن‌های دیرینه، تهران: افکار.

-        دوستی، مینا. (1395)، «بررسی تطبیقی الگوی پرواز در دو اسطوره سیمرغ و ایکاروس»، 9/11/95، filmnevesht.org.

-        دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه، تهران: مؤسّسۀ چاپ و انتشارات دانش‌گاه تهران.

-        دهقانیان، جواد و محمّد خسروی شکیب. (1389). «نگاهی تازه به داستان کی‌کاووس بر اساس نظریة ساخت­شکنی»، مجلة تاریخ ادبیات، شمارة 65، صص101-118.

-        دینوری، احمد بن داود. (1364). اخبار الطوال، ترجمۀ محمود مهدوی دامغانی، تهران: نی.

-        راشد محصل، محمّدتقی. (1385). وزیدگی‌های زادسپرم، تهران: پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

-        طبری، محمّد بن جریر. (1356). ترجمۀ تفسیر طبری، به تصحیح حبیب یغمایی، تهران: توس

-        طبری، محمد بن جریر. (1375). تاریخ طبری، تهران: اساطیر.

-        فردوسی، ابوالقاسم. (1393). شاهنامه، به کوشش جلال خالقی‌مطلق، ج‌2، تهران‌: مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.

-        کریستی، آنتونی. (1384). اساطیر چین، ترجمۀ محمّدحسین باجلان فرخی، تهران: اساطیر

-        گری، جان. ( 1378). شناخت اساطیر خاور نزدیک (بین‌النّهرین)، ترجمۀ باجلان فرخی، تهران: اساطیر.

-        لنسلین گرین، راجر (1368). افسانة تروا، ترجمۀ عبّاس آقاجانی، تهران: سروش

-         مجمل‌التواریخ و القصص. (1318). به تصحیح ملک‌الشعرای بهار. تهران: چاپ‌خانۀ خاور
 

-        مقدسی، مطهر بن طاهر. (1374). آفرینش و تاریخ، مقدّمه، ترجمه، تعلیقات از محمّدرضا شفیعی کدکنی، تهران: آگه .

-        مک­کال، هنریتا. (1373). اسطوره‌های بین‌النّهرین، ترجمۀ عبّاس مخبر، تهران: مرکز.

-        میبدی، احمد بن محمد. (1371). کشف‌الاسرار و عده‌الابرار، به اهتمام علی­اصغر حکمت، تهران: امیرکبیر

-        میر‌فخرایی، مهشید. (1390). روایت پهلوی، تهران: پژوهش‌گاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.

-        میر‌فخرایی، مهشید. (1369). «اسطورة کاووس در گذر زمان»، فرهنگ، شمارۀ7، صص197-215.

-        مینوی خرد. (1354). ترجمة احمد تفضّلی، تهران: رز.

-        نیشابوری، ابوبکر عتیق. (1365). قصص قرآن مجید، به اهتمام یحیی مهدوی، تهران: خوارزمی.

-        هاکس، جیمز. (1377). قاموس کتاب مقدس،  تهران: اساطیر.

-        هینلز، جان. (1384).شناخت اساطیر ایران، ترجمة ژاله آموزگار و احمد تفضلی، تهران: بابل

-        Darmesteter. J (1885). “La Fleche De Nemorod”, journal Asiatique, Parise: societe Asiatique, 220-229.

-        Toorn k.Vander.and P.W.Van Der Horst. Nimrod Before and after the Bible, Harvard theological Rewiew H. Theolo. Rewiew 83.1(1990):1-29.