تبارشناسی «وای»

الموضوعات :

شروین وکیلی ¹ (استادیار جامعه شناسی،استاد مدعو دانشگاه تهران)

تاريخ الإرسال : 14 الثلاثاء , ذو الحجة, 1433 تاريخ التأكيد : 13 الأربعاء , صفر, 1434 تاريخ الإصدار : 09 الثلاثاء , ربيع الثاني, 1434

الکلمات المفتاحية: وای, ایزد باد, اساطیر هند و ایرانی, ثواشه, وایِ به و وای بد, گاهان, اوستا, رام, یشت‌ها, آسمان / زمین, میانجی, تفسیر, بادهای چهارگانه,

ملخص المقالة :

در این نوشتار تحول سیمای ایزد وای و تکامل دلالت‌های مفهومیِ منسوب به وی مورد بررسی واقع شده است. ابتدا سیمای وای در اساطیر هند و ایرانی وارسی شده، و بعد چگونگی اخلاقی شدنِ این ایزد و دگردیسی او در منابع اوستایی مورد تحلیل قرار گرفته است. بعد از آن شرحی درباره ایزدان همسان با وای به دست داده می‌شود. یعنی از همسانی‌ها و تفاوتهای وای با ثواشه، رام و دیوهایی مانند استویدات سخن به میان می‌آید. شواهدی برای مربوط دانستنِ اصطلاحِ عامیانه وای بر تو / ای وای با این ایزد ارائه می‌شود. آن‌گاه درباره‌ نقش میانجی‌گرانه ایزد باد و خویشکاری او به عنوان نیرویی که میان آسمان و زمین حایل است، شرحی به میان می‌آید. در نهایت دلالت‌های افسانه‌آمیزِ وابسته به مفهوم باد که در عصر اسلامی وجود داشته و در تفسیرهای قرآن راه یافته است، تحلیل می‌شود.

المصادر:

- اوستا، (1374) ترجمة جلیل دوستخواه، مروارید.

- بندهشن هندی، (1368) ترجمة رقیه بهزادی، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.

- ریگ ودا، (1372) ترجمة دکتر سید محمدرضا جلالی نائینی، نشر نقره.

- سورآبادی، ابوبکر عتیق نیشابوری، (1381) تفسیر سورآبادی، ترجمة سعیدی سیرجانی، فرهنگ نشر نو.

- سیوطی، الاتقان، (1993م) قاهره،مکتبة المشهد الحسینی؛ همو، الدر المنثور، بیروت.

- سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمن بن کمال، (1414 ه ق/ 1993 .م) الدار المنثور فی التفسیر المأثور، دارالفکر، بیروت.

- طبری، محمد بن جریر،‌ (1362) تاریخ طبری (ج.1)، ترجمة ابوالقاسم پاینده، اساطیر، تهران.

- طبرسی، شیخ ابوعلی الفضل ابن حسن، (1386) ترجمة تفسیر جوامع‌الجامع، ترجمة احمد امیری شادمهری، بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد.

- طبرسی، شیخ ابوعلی الفضل ابن حسن، (1360) تفسیر مجمع البیان، دکتر محمد مفتح، موسسه انتشارات فراهانی.

- میبدی، رشیدالدین فضل الله، (‌1382) کشف الاسرار و عدة الابرار،‌ ویرایش علی اصغر حکمت،انتشارات ‌امیر کبیر.

- وکیلی، شروین، (زیر چاپ) اسطورة آفرینش بابلی، به همراه ترجمة متن انوما الیش (به قلم آزاده دهقانی)، انتشارات علم، زیر چاپ.

- یشتها، ابراهیم پورداوود، جلد نخست، برگِ ۴۷۳.

 

- Bhattacharji, S. (1984) Literature in the Vedic age, K.P. Bagchi.

- Bukhari, Sahih,(2009) Translator: M. Muhsin Khan, CMJE and the University of Southern California,.

- Darmesteter, J. (1892) "Le Zend-Avesta, I", Annales du Musée Guimet (Paris: Musée Guimet), 21,

- Hadad, H. and Mja'is, S. (1993) Ba'al Haddad, A Study of Ancient Religious History of Syria,.

- Hegemonius, (2001) Acta Archelai: The acts of Archelaus, trans. by Mark Vermes, Brepols, Turnhout.

- Jansen, E. R and Langham, (1993) T. The book of Hindu imagery: The Gods and their Symbols, Binkey Kok Publications.

- Macdonell, A. A.  (1995)"Abstract Gods". Vedic mythology, Vedas, Motilal Banarsidass Publication.