بررسی دامنۀ تأثیرگذاری شاهنامه بر پژوهش‌های خاورشناسان انگلیسی (ره‌یافتی تطبیقی بر بنیان ترامتنیّت ژرار ژنت)

الموضوعات :

مینا بهنام ¹ (دانش‌جوی پسا دکتری. قطب علمی فردوسی‌شناسی و شاهنامه. دانش‌گاه فردوسی مشهد. ایران.)

تاريخ الإرسال : 17 الجمعة , محرم, 1437 تاريخ التأكيد : 18 الأربعاء , شعبان, 1437 تاريخ الإصدار : 19 الإثنين , ذو القعدة, 1437

الکلمات المفتاحية: شاهنامه, فردوسی, ترامتنیّت, تأثیرگذاری, خاورشناسان,

ملخص المقالة :

چکیده در این مقاله با استفاده از نظریّة ترامتنیّت ژرار ژنت، گسترة تأثیرگذاری شاهنامه به‌عنوان اثری ملّی- میهنی بر پژوهش‌های خاورشناسان انگلیسی تحلیل و بررسی شده‌ است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد از مجموع 65 اثر بررسی‌شده که متأثّر از شاهنامة فردوسی نگاشته یا ترجمه شده است، 16 مورد با روی‌کرد تقلیدی یا همان‌گونگی آفریده شده و 47 مورد با روی‌کرد دگرگونگی و تغییر تألیف شده است. این تغییرات شامل افزایش، کاهش، حذف، گسترش، جابه‌جایی و ترکیب است که به‌دلایلی مختلف پژوهش‌های بررسی شده را از پای‌بندی بر اصل متن دور کرده است. از میان شصت و پنج اثری که از خاورشناسان انگلیسی بررسی شده 5% با افزایش، 38% با کاهش، 3% با حذف، 50% با گسترش، 5% ترکیبی تألیف یا سروده شده‌ است. در این دگرگونگی‌ها هیچ‌گونه جابه‌جایی صورت نگرفته است. بر همین پایه می‌توان آثار بررسی‌شده را دسته‌بندی کرد.

المصادر:

فهرست منابع

-آلن،گراهام. (1380). بینامتنیّت، ترجمة پیام یزدان‌جو. تهران: مرکز.

-افشار، ایرج. (1382). کتاب‌شناسی فردوسی، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.

-بهنام، مینا. (1388). «شاهنامة فردوسی پیش‌متن سترگ شاهنامة شاه طهماسب (بربنیان نظریّة ترامتنی ژنت)»، کتاب ماه ادبیات، شمارة 147، صص30-32.

-پارسی‌نژاد، ایرج. (1383). «از نیکلسون تا بارکس (نگاهی به ترجمه‌های انگلیسی از ادبیات کلاسیک فارسی)، سخن عشق، شمارة 21-22، صص 18-25.

- سلطانی، امید. (1392). «بررسی بازتاب شاهنامه فردوسی در آثار بهار، کسرایی و معینی کرمان‌شاهی براساس نظریّۀ ترامتنیّت»، مجلّۀ دانش‌کدۀ ادبیات و علوم انسانی دانش‌گاه علّامه طباطبایی، صص8-40.

- سلطانی، امید. (1393). «بررسی بازتاب شاهنامۀ فردوسی در شاه‌کار رحیم کرمان‌شاهی براساس نظریّۀ ترامتنیّت»، متن‌پژوهی ادبی، سال هجدهم، شمارۀ 62، صص7-38.

-صافی، حامد، فرزاد قائمی و مهدخت پورخالقی‌چترودی. (1393). «مقایسۀ اسطورۀ هوشنگ در شاهنامه و خدای‌نامه‌ها بر اساس فزون‌متنیّت ژنت»، جستارهای ادبی، شمارة 185، صص63-64.

-طالقانی، محمّدعلی. (1378). «سرآغاز کوشش‌های خاورشناسی در انگلستان و بررسی نخستین کوشش‌های خاورشناسان انگلیسی در زبان و ادب فارسی»، ایران‌شناسی
(یادنامة استاد ذبیح‌الله صفا)، سال 11، شمارة 3، صص 594-615.

- گاس، ادموند. (1361). فردوسی در تبعید، ترجمۀ منوچهر امیری، تهران: توس.

-لولویی، پروین. (1370). «فردوسی در زبان و شعر انگلیسی»، فصل‌نامة فصل کتاب، سال 3، شمارة 1 (پیاپی 7). صص5-17.

- مکاریک، ایرنا ریما. (1393). دانش‌نامۀ نظریّه‌های ادبی معاصر، ترجمۀ مهران مهاجر و محمّد نبوی، تهران: آگه.

-نامورمطلق، بهمن. (1386). «ترامتنیّت مطالعۀ روابط یک متن با دیگر متن‌ها»، پژوهش‌نامةعلومانسانی، شمارۀ 56، صص83-98.

- Genette, Gerard. (1997). Palimpsests: Literature in Second Degree, Trans: Channa Newman and Calude Doubinsky, Lincoln :University of Nebraska Press.