خوانش حماسۀ نو در عاشقانه‌های مهدی اخوان‌ثالث
الموضوعات :
رسول معصومی
1
(دانش آموخته دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.)
شهین اوجاق علی زاده
2
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد رودهن، دانشگاه آزاد اسلامی، رودهن، ایران.(نویسنده مسؤول))
الکلمات المفتاحية: اسطوره, ساختار, اخوان‌ثالث, حماسۀ نو, زینت,
ملخص المقالة :
چکیده اخوان‌ثالث شاعری است که به حق لقب حماسه‌سرای نوپرداز در کنار شاعرانی چون شاملو و سیاوش کسرایی را به خود اختصاص داده است. زبان حماسی او خاصّ خودش می‌باشد که تلفیقی از حماسه کهنه و نو است و نشان از تسلّط او بر متون نظم و نثر قدیم و جدید دارد. در این مقاله آثار او در شش بخش واژگان و ترکیب‌ها، ساختار، صحنه و فضاسازی، زینت‌ها، روحیه‌سازی و لحن و اسطوره و شانزده قسمت به‌گزینی واژگان و اصطلاحات، ترکیب‌های وصفی و اضافی، آغاز و پایان، ساختار کهن دستوری، عشق و مبالغه، فضاسازی، تضادّ و تناقض، وزن و ردیف، تناسب لفظ و معنا، خردورزی، گروه‌بندی جمعی، ستیزه‌جویی اهریمن و اهورا، روایت‌گرایی، قهرمان‌پروری و شهادت پیروزمندانه مورد بررسی و تجزیه و تحلیل توصیفی قرار گرفته و به این نتیجه رسیده است که مهدی اخوان ثالث نه‌تنها شاعری حماسه‌سرا، بلکه شاعری با ویژگی‌های خاصّ حماسۀ نو می‌باشد. بعضی از آثار او مانند: آدمک، خوان‌هشتم، آن‌گاه پس از تندر، قصّۀ شهر سنگستان، کتیبه و باغ من حاکی از تسلّط او بر حماسه‌سرایی می‌باشد. کلید واژه‌ها اخوان‌ثالث، حماسۀ نو ، ساختار، زینت، اسطوره.
- اخوان ثالث، مهدی، (م.امید). (1392). آخرشاهنامه، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). (1394). توراای کهن بوم وبردوست دارم، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). ( 1376). زمستان، تهران: مروارید.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). (1391). سه کتاب (درحیاط کوچک پاییزدر زندان و ...)، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث، مهدی، (م.امید). (1392). گزینۀاشعار، تهران: مروارید.
-اسلامی ندوشن، محمّدعلی. (1381). ایران وجهان از نگاه شاهنامه، تهران: امیرکبیر.
- بهار، مهرداد، (1381). پژوهشی دراساطیرایران، تهران: آگاه
- جعفری، اسدالله. (1379). «نگاهی به چگونگی ساختار و معنا در داستان سیاوش»، دورۀ اوّل، فصل‌نامۀ فرهنگ و ادب، شمارۀ 17و18، صص70-74.
- حقوقی، محمّد. (1393). شعرزمان ما2(اخوان ثالث)، تهران، نگاه.
- حقوقی، محمّد. (1387). شعرزمان ما1(احمد شاملو)، تهران، نگاه.
- دیچز، دیوید. (1373). شیوه‌های نقدادبی، بازگردانی محمّد تقی صدقیانی و غلام‌حسین یوسفی،تهران: علمی.
- رزم‌جو، حسین. (1375). انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی و عرفانی، تهران، امیرکبیر.
-زرین‌کوب، حمید. (1358). چشم‌انداز شعر نو فارسی، مقدّمه بر شعر نو، مسائل و چهره‌های آن، تهران: توس.
- زرین‌کوب، عبدالحسین. (1383). حکایت هم‌چنان باقی است، تهران: سخن.
- سارتر،ژان پل. (1356). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، بازگردانی مصطفا رحیمی، تهران: مروارید.
- شاهین دژی، شهریار. (1378). شهریار شهر سنگستان (نقد و تحلیل اشعار اخوان ثالث)، تهران: سخن.
- شریفیان، مهدی و سارا رضاپور. (1387). «ویژگی زبانی شعرنیما»، مجلّۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال ششم، شمارۀ 10، صص67-82.
- شمیسا، سیروس.(1383). انواع ادبی، تهران: پیام‌نور.
- شمیسا، سیروس.(1383). نقدادبی، تهران:فردوس.
- صفا، ذبیح الله. (1389). حماسه سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
- عتیق، الرحمان، (1393)، مقام مهدی اخوان ثالث در حماسه سرایی فارسی معاصر، بنگال غربی هند، نشر: دانشگاه ویشوبارتی.
- عموری، نعیم و محبوبه عقیقی. (1393). «واکاوی تطبیقی برخی مضامین ادبیات پای‌داری در شعر اخوان ثالث و امل دنقل»، دو فصل‌نامۀ ادبیات تطبیقی، سال اوّل، شمارۀ1، پاییز و زمستان، صص95-110.
-کاظم خانلو، بیرانوند و ناصر سازمند و فهیمه نسرین. (1394). «تحلیل اسطوره های حماسی در شعر اخوان ثالث» ، مجلّۀ تخصصی سیویلیکا، همایش آینده‌پژوهی علوم انسانی. توسعه، شیراز، دورۀ اوّل، شمارۀ، صص 1-22.
- فتوحی، محمود. (1386). بلاغت تصویر، تهران: سخن.
- کاخی، مرتضی. (1379). باغ بی‌برگی (یادنامۀ مهدی اخوان‌ثالث)، تهران: ناشران.
- یاحقی، محمّد جعفر. (1387). جویبار لحظه‌ها، تهران: جامی.
- اخوان ثالث، مهدی، (م.امید). (1392). آخرشاهنامه، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). (1394). توراای کهن بوم وبردوست دارم، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). ( 1376). زمستان، تهران: مروارید.
- اخوان ثالث،مهدی، (م.امید). (1391). سه کتاب (درحیاط کوچک پاییزدر زندان و ...)، تهران: زمستان.
- اخوان ثالث، مهدی، (م.امید). (1392). گزینۀاشعار، تهران: مروارید.
-اسلامی ندوشن، محمّدعلی. (1381). ایران وجهان از نگاه شاهنامه، تهران: امیرکبیر.
- بهار، مهرداد، (1381). پژوهشی دراساطیرایران، تهران: آگاه
- جعفری، اسدالله. (1379). «نگاهی به چگونگی ساختار و معنا در داستان سیاوش»، دورۀ اوّل، فصل‌نامۀ فرهنگ و ادب، شمارۀ 17و18، صص70-74.
- حقوقی، محمّد. (1393). شعرزمان ما2(اخوان ثالث)، تهران، نگاه.
- حقوقی، محمّد. (1387). شعرزمان ما1(احمد شاملو)، تهران، نگاه.
- دیچز، دیوید. (1373). شیوه‌های نقدادبی، بازگردانی محمّد تقی صدقیانی و غلام‌حسین یوسفی،تهران: علمی.
- رزم‌جو، حسین. (1375). انسان آرمانی و کامل در ادبیات حماسی و عرفانی، تهران، امیرکبیر.
-زرین‌کوب، حمید. (1358). چشم‌انداز شعر نو فارسی، مقدّمه بر شعر نو، مسائل و چهره‌های آن، تهران: توس.
- زرین‌کوب، عبدالحسین. (1383). حکایت هم‌چنان باقی است، تهران: سخن.
- سارتر،ژان پل. (1356). اگزیستانسیالیسم و اصالت بشر، بازگردانی مصطفا رحیمی، تهران: مروارید.
- شاهین دژی، شهریار. (1378). شهریار شهر سنگستان (نقد و تحلیل اشعار اخوان ثالث)، تهران: سخن.
- شریفیان، مهدی و سارا رضاپور. (1387). «ویژگی زبانی شعرنیما»، مجلّۀ زبان و ادب فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال ششم، شمارۀ 10، صص67-82.
- شمیسا، سیروس.(1383). انواع ادبی، تهران: پیام‌نور.
- شمیسا، سیروس.(1383). نقدادبی، تهران:فردوس.
- صفا، ذبیح الله. (1389). حماسه سرایی در ایران، تهران: امیرکبیر.
- عتیق، الرحمان، (1393)، مقام مهدی اخوان ثالث در حماسه سرایی فارسی معاصر، بنگال غربی هند، نشر: دانشگاه ویشوبارتی.
- عموری، نعیم و محبوبه عقیقی. (1393). «واکاوی تطبیقی برخی مضامین ادبیات پای‌داری در شعر اخوان ثالث و امل دنقل»، دو فصل‌نامۀ ادبیات تطبیقی، سال اوّل، شمارۀ1، پاییز و زمستان، صص95-110.
-کاظم خانلو، بیرانوند و ناصر سازمند و فهیمه نسرین. (1394). «تحلیل اسطوره های حماسی در شعر اخوان ثالث» ، مجلّۀ تخصصی سیویلیکا، همایش آینده‌پژوهی علوم انسانی. توسعه، شیراز، دورۀ اوّل، شمارۀ، صص 1-22.
- فتوحی، محمود. (1386). بلاغت تصویر، تهران: سخن.
- کاخی، مرتضی. (1379). باغ بی‌برگی (یادنامۀ مهدی اخوان‌ثالث)، تهران: ناشران.
- یاحقی، محمّد جعفر. (1387). جویبار لحظه‌ها، تهران: جامی.
_||_
