تبیینی از جبرگراییِ روان شناختی و اختیارگراییِ جامعه شناختی نزد مولانا

الموضوعات :

حسن جعفری تبار ¹

1 - عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد تهران شمال.

تاريخ الإرسال : 22 السبت , ذو القعدة, 1431 تاريخ التأكيد : 22 السبت , ذو القعدة, 1431 تاريخ الإصدار : 13 الإثنين , رمضان, 1431

الکلمات المفتاحية: جبر ـ اختیار ـ مولانا ـ مسؤولیت ـ جبّاری ـ اضطراب ـ سببیت ـ مُقضی ـ صُدفه ـ فاتالیسم ـ هگل ـ قدرت ـ ابتهال ـ زاری ـ ولتر,

ملخص المقالة :

بزرگ‌ترین دشواری اختیار، تردید و اضطرابِ ماست، اما آفتِ بزرگِ جبر، بی‌مسؤولیتی است. مولانا با جمعِ اختیار و جبر، نظریه‌ای را بنیان می‌نهد که خود آن را جبّاری می‌نامد. معنیِ جبّاری نزد مولانا، پذیرش جبر است از منظرِ روان‌شناختی و قبول اختیار از نظرگاه جامعه شناختی؛ نزد خود بپذیر که هر آن‌چه رخ داده باید می‌بوده و بدین‌سان نه از خود متنفّر باش، نه از دیگری. لیکن هم مسؤولیتِ رفتارِخود را آگاهانه بپذیر و هم مسؤولیتِ دیگری را از او بخواه.

المصادر:

-         برلین، آیزایا، چهارمقاله دربارة آزادی، ترجمه محمد علی موحد، خوارزمی، 1368.

-         بقلی، روزبهان، شرح شطحیات، به کوشش هانری کوربن، طهوری، 1995.

-         وال، ژان، بحث در مابعدالطبیعه، ترجمه یحیی مهدوی، خوارزمی، 1370.

-          Eilstein, Helena, Life contemplative, Life practical, Rodopi, 1997.

-          Cuillen, Matthew, Reading America: text as cultural force, academica Press, 2007.