عناصر داستانی حکایتِ زن پارسا در الهی‌نامه عطار

الموضوعات :

فاطمه امامی ¹

1 - دانش‌آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانش‌گاه آزاد اسلامی ـ واحد علوم و تحقیقات تهران

تاريخ الإرسال : 19 الأربعاء , ذو القعدة, 1431 تاريخ التأكيد : 19 الأربعاء , ذو القعدة, 1431 تاريخ الإصدار : 17 الأحد , ربيع الأول, 1432

الکلمات المفتاحية: عطار نیشابوری ـ الهی‌نامه ـ زن پارسا ـ عناصر داستانی,

ملخص المقالة :

زن پارسا عنوان نخستین حکایت از نخستین مقالت از نخستین مثنوی عطار ـ الهی‌نامه ـ است. داستانی که با سیصد و نه بیت، سومین حکایت طولانی، پس از حکایت شیخ صنعان و رابعه در مثنوی‌های عطار محسوب می‌‌شود. داستانی که با نقد و بررسی آن می‌‌توان به زوایایی از هنر داستان‌پردازی عطار دست یافت. این مقاله بر آن است تا با تحلیل عناصر داستانی حکایت زن پارسا و بررسی شگرد‌های آشنایی‌زدایی در آن به بخشی از بوطیقای قصه‌پردازی عطار بپردازد. مهم‌ترین نکات تحلیلی، بیان تبار‌شناسی داستان و بررسی عناصر داستانی چون: زاویۀ دید، شخصیت و شخصیت‌پردازی و طرح و پی‌رنگ، زبان، لحن داستان و درون‌مــایة داستان است کــه سبب دست‌یابی به نتایج مهم این پژوهش شده ‌است.

المصادر:

1ـ اخوت، محمودرضا، دستور زبان داستان، اصفهان:  انتشارات فردا، 1384.

2ـ پیراپ، ولادیمیر، ریخت‌شناسی قصه‌های پریان، ترجمۀ فریدون بدره‌ای، تهران:  انتشارات توس، زمستان 1386.

3ـ پورنامداریان، تقی، دیدار با سیمرغ (تحلیل آرا و  اندیشه‌های فریدالدین عطار نیشابوری) ، تهران:  انتشارات پژوهش‌کده علوم انسانی، چاپ سوم، 1382.

4ـ ــــــــــــــــ، رمز و داستان‌های رمزی در ادب فارسی، تهران:  انتشارات علمی و فرهنگی، 1364.

5ـ تودوروف، تزوتان، بوطیقای ساختارگرا، ترجمۀ محمد نبوی، تهران:  انتشارات آگاه، چاپ دوم، بهار 1384.

6ـ داورپناه، گل‌آرا، سفر در متون عرفانی، پایان‌نامه‌ کارشناسی ارشد، دانش‌گاه تهران، 1385.

7ـ زرین‌کوب، عبدالحسین، صدای بال سیمرغ (دربارۀ زندگی و اندیشة عطار) ، تهران:  انتشارات سخن، چاپ چهارم، 1383.

8ـ سایه در خورشید، مجموعۀ مقالات کنگرۀ جهانی عطار نیشابوری، ج 2، نیشابور:  انتشارات آیات، مهر 1374.

9ـ شجیعی، پوران، مسافر سرگشته (مجموعۀ عقاید و آرای فریدالدین عطار نیشابوری، تهران:  انتشارات نشر هنر، چاپ اول، 1363.

10ـ شمیسا، سیروس، انواع ادبی، تهران:  انتشارات فردوسی، چاپ ششم، 1378.

11ـ صنعتی‌نیا، فاطمه، مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی‌های عطار نیشابوری، تهران:  انتشارات زوّار، چاپ اول، 1369.

12ـ عطار نیشابوری، فریدالدین، الهی‌نامه، تصحیح فؤاد روحانی، تهران:  انتشارات زوّار، چاپ ششم، 1381.

13ـ ـــــــــــــــــــ، الهی‌نامه، مقدمه، تصحیح و تعلیق محمدرضا شفیعی کدکنی، تهران:  انتشارات سخن، چاپ سوم، 1387.

14ـ فاضلی، قادر، اندیشۀ عطار (تحلیل افق اندیشۀ شیخ فریدالدین عطار نیشابوری) ، تهران:  انتشارات سایه، چاپ اول، 1374.

15ـ فروزانفر، بدیع‌الزمان، شرح احوال و نقد آثار شیخ فریدالدین محمد عطار نیشابوری، تهران:  انتشارات انجمن آثار مفاخر، چاپ دوم، 1374.

16ـ ــــــــــــــــــــ، مآخذ قصص و تمثیلات مثنوی، تهران:  انتشارات امیرکبیر، 1362.

17ـ مؤید، حشمت، سرگذشت زن پارسا، مجله ‌ایران‌شناسی، سال نهم.

18ـ میرصادقی، جمال، عناصر داستان، تهران:  انتشارات سخن، چاپ چهارم، 1380.