تحول رویکرد سینمای روشنفکری در آستانه انقلاب اسلامی (۴۲-۵۷) با استفاده از روش هرمنوتیک قصدگرای اسکینر

الموضوعات :

سجاد محمودی ¹ , اکبر اشرفی ² , عبدالحسین الله کرم ³ , علی اکبر امینی ⁴

1 - دانشجوی دانشگاه آزاد تهران مرکزی
2 - دانشیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
3 - استاد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
4 - استادیار دانشکده علوم سیاسی-دانشگاه آزاد اسلامی- تهران مرکزی

تاريخ الإرسال : 04 الإثنين , ذو الحجة, 1445 تاريخ التأكيد : 26 الخميس , محرم, 1446 تاريخ الإصدار : 28 السبت , محرم, 1446

الکلمات المفتاحية: انقلاب اسلامی, سینمای روشنفکری, مضامین ایدئولوژیک, اسکینر,

ملخص المقالة :

پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره) در بهمن 1357، نقطه عطف فرایندی بود که از ابتدای دهه چهل آغاز گردیده بود. بسیاری از پژوهشگران و منتقدین سینمایی، همزمانی پیدایش سینمای موسوم به روشنفکری از سال 1339 و ادامه آن به موازات تحولاتی که بسترساز انقلاب 57 گردید را نشانه ای از نسبت معنادار این سینما با انقلاب اسلامی دانسته اند. بی گمان می توان سینمای روشنفکری را یکی از قابل توجه ترین روندهای فکری و هنری تاریخ معاصر ایران معرفی نمود. این جریان همزمان با شروع نهضت انقلاب اسلامی به نوعی توانست با برجسته¬سازی برخی مفاهیم ایدئولوژیک، شکلی از مخالفت سیاسی، نقد مدرنیته و کنش¬گری سیاسی با رژیم پهلوی را پی ریزی کند. هرچند درک روشنفکران هنری از مضامین ملی، مذهبی و انقلابی، ناقص، سطحی و به نوعی متناسب با فضای فکری حلقه پیرامونی خود بود اما این جریان توانست تاثیرات اجتماعی و سیاسی قابل توجهی بر نخبگان و روشنفکران معاصر خود در آستانه انقلاب اسلامی ایران بگذارد. در این پژوهش تلاش گردیده است به بررسی و تحلیل سینمای روشنفکری و عناصر اصلی مفاهیم ایدئولوژیک به کارگرفته شده در این آثار که متناسب با اندیشه¬های انقلاب اسلامی ایران است پرداخته و توجه گردد . همچنین تلاش می شود با تبیین مبانی فکری این جریان فکری ، به این سوال پاسخ داده شود که سینمای روشنفکری تا چه میزان بر مفصل بندی مفاهیم ایدئولوژیک در آستانه انقلاب اسلامی ایران تاثیر گذار بوده است. روش تحقیق در این پژوهش روش هرمنوتیک قصدگرایی کوئنتین اسکینر است که در گروه پژوهش¬های نظری قرار می گیرد.

المصادر:

- اجلالی،پرویز(1394) دگرگونی اجتماعی و فیلم سینمای در ایران، جامعه شناسی فیلم های عامه پسند ایرانی(1309-1357)نشر آگه: تهران.
- ازکیا و دیگران. (1386) جامعه روستایی در آینة سینمای ایران ،فصلنامه انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، سال سوم، شماره 10.
- اسکینر،کوئنتین(1390) آزادی مقدم بر لیبرالسیم، ترجمه فریدن مجلسی، انتشارات فرهنگ جاوید : تهران.
- ________(1393) بنیادهای اندیشه سیاسی مدرن، جلد اول: رنسانس، ترجمه کاظم فیروزمند، نشر آگاه: تهران.
- جاهد،پرویز(1399)نوشتن با دوربین رو در رو با ابراهیم گلستان،نشر اختران،چاپ ششم: تهران.
_________(1401)گفتگوی پیرامون اقتباس ادبی در سینمای ایران،نشر ایجاز: تهران.
- جیرانی،فریدون(1379) رویای شیرین شکست.دفتر پژوهش های فرهنگی،تهران.
- راودراد، اعظم (1391)جامعه شناسی سینما و سینمای ایران، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- رشیدی،احمد(1392)بازخوانی گفتمان مسلط روشنفکری هم پیوند با انقلاب اسلامی در چارچوب ملی گرایی فرهنگی، پژوهشنامه انقلاب اسلامی.
- صدر،حمید رضا(1381)در آمدی بر تاریخ سیاسی سینمای ایران،نشر نی: تهران.
- صفر زاده آمقانی،حسن(1396)پایان نامه: بررسی تاریخی- تطبیقی مفهوم عدالت در فلسفه سیاسی افلاطون و فارابی با کار بست روش تفسیری کوئنتین اسکینر: دانشگاه تبریز.
- صیدانلو، امین(1396) نسبت یابی دین و سیاست در اندیشه سیاسی عبدالکریم سروش بر اساس روش شناسی کوئنتین اسکینر،دانشگاه شهید باهنر.
- معتمد نژاد، کاظم(1390)وسایل ارتباط جمعی،تهران: انتشارات دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی.
- ویتلا،استوارت(1396) اسطوره و سینما: کشف ساختار اسطوره‌ای در 50 فیلم به یادماندنی، ترجمه محمد گذار آبادی، انتشارات هرمس، چاپ چهارم: تهران.
- اشرف ابیانه،شهرام(1383)در پی دنیای خیالی(نگاهی به اقتباس ادبی در سینما ایران از آغاز تا 1357)،نشریه فارابی،شماره 54: تهران.
- روشن،امیر(1387) کوئینتن اسکینر و هرمنوتیک قصدگرا در اندیشه سیاسی، فصلنامه رهیافت های سیاسی و بین المللی،شماره 9: تهران.
- رهبری،مهدی، محمد زاده سعید(1390) سینما و وقوع انقلاب اسلامی در ایران،فصلنامه متین، دوره 13،شماره 50.
-قیصری، نوراله(1381) تاریخ نگاری روشنفکری یا نقش روشنفکران در تاریخ معاصر ایران: نقد و بررسی روشنفکران ایران و غرب: مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره 71ک بهار 1385: تهران.
- عبد الخانی، لنا- نصر آبادی، محمد(1390)بازنمائی نقش زنان در سینما (سیاست گذاری های فرهنگی در سینمای قبل و پس از انقلاب اسلامی )فصلنامه علمی پژوهشی زن و فرهنگ، سال سوم: شماره دهم
- عنایت،حمید(1351) شناخت انتقادی از ارزش های فرهنگی،فصلنامه نگین شماره 91 .
- غلامعلی،اسد الله و شیخ محمدی،علی(1392)تأثیر روایت مدرن بر موج نوی سینمای ایران (مورد کاوی: فیلم های گاو و شازده احتجاب) فصلنامه: هنرهای زیبا و هنرهای نمایشی، دوره 17 شماره 2.
اسدی،محمد حسین(1400) پایان نامه کار شناسی ارشد: مقایسه مفهوم خشونت و سوژه انقلابی در اندیشه مارکسیم و پسا مارکسیسم: دانشگاه یاسوج.
- پور چناری،عبدالله(1395) کمبریجی ها چه می گویند: بازیابی شده از: Cgie.org.ir